۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دیوان غزلیات اسیر شهرستانی: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ی‌ه' به 'ی‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ل‌پ' به 'ل‌پ') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ه' به 'ی‌ه') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
اهمیت [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] در آن است که بنیاد معانی خود را چنان بر تخیل و توهم نهاده است که هیچ مضمون و نکته‌ای در سخنش خالی از آن نیست، بلکه هریک از آنها مسبوق به تصورات دور و دراز و | اهمیت [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] در آن است که بنیاد معانی خود را چنان بر تخیل و توهم نهاده است که هیچ مضمون و نکته‌ای در سخنش خالی از آن نیست، بلکه هریک از آنها مسبوق به تصورات دور و دراز و مضمون‌جویی‌های باریک از همه آن چیزهاست که گرداگرد او یا در محیط دید و درک او وجود دارد. ناگهان آهوخرام، کبکرفتار، گل‌اندامی از برابرش می‌گذرد، جلوه روشن و دل‌انگیز او نوری بر دیده زیباپسند شاعر می‌افکند؛ آن نور برقی می‌شود و در خرمن خاک می‌افتد و آن را شعله‌ور می‌سازد و آن شعله در شش جهت عالم می‌افتد، آن را به خاک و خاک را به غبار تبدیل می‌کند و در فضا به پرواز درمی‌آورد و محو می‌کند و شاعر در چنین تخیلی می‌گوید: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
{{ب|''شش جهت مشت غباری شد و پرواز گرفت''|2=''برق جولان که در خرمن خاک افتاده است''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: مقدمه محقق، صفحه هجده</ref>. | {{ب|''شش جهت مشت غباری شد و پرواز گرفت''|2=''برق جولان که در خرمن خاک افتاده است''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: مقدمه محقق، صفحه هجده</ref>. | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
اسیر، شاعر سبک هندی است و حتی وی را از بانیان این سبک بشمار آورده‌اند. شبلی نعمانی، اسیر را از جمله شاعرانی می‌داند که با خلق معانی جدید و تازه باعث ترقی مکتب وقوع گشته‌اند. | اسیر، شاعر سبک هندی است و حتی وی را از بانیان این سبک بشمار آورده‌اند. شبلی نعمانی، اسیر را از جمله شاعرانی می‌داند که با خلق معانی جدید و تازه باعث ترقی مکتب وقوع گشته‌اند. | ||
اما | اما ویژگی‌های سبک هندی در شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] آشکارتر است و نمی‌توان حکم کرد که او شاعری از مکتب وقوع بوده؛ چنان‌که گلچین معانی هم وی را در سلک شاعران مکتب وقوع نشمرده است. | ||
نازکخیالی، بارزترین ویژگی شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] به نظر می‌رسد. شاید در پرتو همین خصلت شعری باشد که او را پیشرو شاعران سبک هندی معرفی کرده‌اند؛ به‌عنوان نمونه: | نازکخیالی، بارزترین ویژگی شعر [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] به نظر می‌رسد. شاید در پرتو همین خصلت شعری باشد که او را پیشرو شاعران سبک هندی معرفی کرده‌اند؛ به‌عنوان نمونه: | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
واژه‌های «نزاکت»، «فانوس» و به‌خصوص «آینه» در اشعار او پربسامد است و شاعر از آنها ترکیب‌هایی چون «آینه جنون»، «آینه گلها» و «گل نزاکت» ساخته است. | واژه‌های «نزاکت»، «فانوس» و به‌خصوص «آینه» در اشعار او پربسامد است و شاعر از آنها ترکیب‌هایی چون «آینه جنون»، «آینه گلها» و «گل نزاکت» ساخته است. | ||
به‌هرحال [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] با خلق معانی پیچیده و | به‌هرحال [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] با خلق معانی پیچیده و خیال‌پردازی‌های بدیع و کاربرد استعارات دور از ذهن در میان شاعران سبک هندی خوش جای گرفت و در سیر تکاملی شعر زمان خود سهمی بسزا یافت. بااین‌همه، همه اشعار [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] دارای ویژگی‌های سبک هندی نیست. در غزلهایی تتبع او از اشعار انوری و [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] و پیروی از آن بزرگان هویداست؛ چنان‌که در سروده‌ای با ذکر نام انوری، به استقبال قصیده او به مطلع: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۹۷: | خط ۹۷: | ||
می‌توان گفت که اشعار اسیر، خاصه غزلیات او، در عین برخورداری از خصوصیات سبک هندی، به سبک عراقی نزدیک است.<ref>ر.ک: شجاع کیهانی، جعفر، ص148-154</ref>. | می‌توان گفت که اشعار اسیر، خاصه غزلیات او، در عین برخورداری از خصوصیات سبک هندی، به سبک عراقی نزدیک است.<ref>ر.ک: شجاع کیهانی، جعفر، ص148-154</ref>. | ||
از | از ویژگی‌های بارز قصاید اسیر، جلوه‌گری ارادت او به رسول اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) است. وی با سرودن اشعاری با ردیف «امیرالمؤمنین»، «یا علی مدد» و «[[امام على(ع)|علی بن ابیطالب]]»، نهایت حب و اشتیاق خود را به آن حضرت و اهلبیت نشان داده است؛ به عنوان شاهد، مطلع چند قصیده او نقل می‌شود: | ||
{{شعر}} | {{شعر}} | ||
| خط ۱۱۱: | خط ۱۱۱: | ||
{{ب|''از ثنای چارده معصوم پاک''|2=''خیمه در گلزار عرفان می‌زنم''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص154</ref>. | {{ب|''از ثنای چارده معصوم پاک''|2=''خیمه در گلزار عرفان می‌زنم''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص154</ref>. | ||
از میان قالب‌های شعری که [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] در آنها طبعآزمایی کرده، تسلط وی در غزلسرایی نمایان است. از جمله مشخصات غزلیات [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] گرایش شاعر به استفاده از اوزان کوتاه و توجه به وحدت موضوع است. از | از میان قالب‌های شعری که [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] در آنها طبعآزمایی کرده، تسلط وی در غزلسرایی نمایان است. از جمله مشخصات غزلیات [[اسير شهرستاني، جلال بن مؤمن|اسیر]] گرایش شاعر به استفاده از اوزان کوتاه و توجه به وحدت موضوع است. از ویژگی‌های قصاید او می‌توان به تجدید مطلع اشاره کرد. شاید به دلیل وجود همین ابیات مصرع، بتوان به قصیده بودن برخی اشعارش حکم کرد؛ زیرا درونمایه قصاید وی بیشتر عشقی است.<ref>ر.ک: همان، ص155</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب در آغاز کتاب و فهارسی از قبیل: «فهرست‌واره صور بلاغی، مضامین شاعرانه و تعبیرات ادبی فلک در مجمر خورشید، عود و نافه»، «کسان»، «مکان‌ها» و «فهرست منابع و مآخذ» در پایان آن ذکر گردیده است. | فهرست مطالب در آغاز کتاب و فهارسی از قبیل: «فهرست‌واره صور بلاغی، مضامین شاعرانه و تعبیرات ادبی فلک در مجمر خورشید، عود و نافه»، «کسان»، «مکان‌ها» و «فهرست منابع و مآخذ» در پایان آن ذکر گردیده است. | ||
در | در پاورقی‌ها آدرس و توضیح برخی مطالب ذکر شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||