رسائل الحكمة: تفاوت میان نسخه‌ها

نویسنده، در مقدمه اسراری که در سینه دارد را به وزان زمین می‌داند و سخن از اشتراک‎گذاری آنها را مطرح می‌کند. وی می‌گوید: چون توانایی جمع بین این دو امر را ندارم که اسرار را در هاله قدسی قرار دهم و از طرفی به نشر معرفتی بپردازم که به درد همه مردم بخورد، میان این دو موضع، تعادل برقرار کرده، به استقصای حجج و براهین پرداخته و از دوستان برای این امر، مشورت گرفتم<ref>ر.ک: مقدمه کتاب، ص5-6</ref>.

وی سپس می‌نویسد: این دلایل ده‌گانه من را بر آن داشت که به اعلان سِرّ حکمت اقرار کنم که فضیلت اعلان آن به همان اندازه کتمانش است، بلکه گاهی اعلانش کم‎خطرتر از کتمانش می‌باشد؛ زیرا خیر عظیمی در اینکه مردم غنای الهی و سر الله را بشناسند و به تبادل معرفت بپردازند و بر معضلات بشر و حل آن تفاهم کنند و... وجود دارد... هرگاه رغبت به معرفت متعلق به خلاص و گزیدنِ راهِ بهتر باشد، سعی در به دست آوردن آن واجب است و هرکه از بشر مانع از این امر شود، قصدش شر است... در برخورد هر سِرّی، یا تقدس آن از بین می‌رود که در این صورت توخالی بودن آن مشخص می‌گردد یا از غنای آن استفاده می‌شود که در هر دو صورت، کسی که سعی در رمزگشایی از این امر دارد، سزاوار ستایش است.<ref>ر.ک: همان، ص9</ref>.

تاریخ تصنیف این کتاب‌ها به میان سال‎های 408 تا 434ق، یعنی از آغاز پیدایش تا پایان فرقه دروزیه می‌رسد. البته برخی از رسائل نیز دارای تاریخ نگارش خاصی نیستند. ترتیب ارائه رسائل توسط «بهاءالدین» از نویسندگان رسائل حکمت، در این کتاب حفظ شده، هرچند به نظر محقق، برخی از این رسائل به‎لحاظ تاریخی دارای تقدیم و تأخیرهایی هستند<ref>ر.ک: همان، ص12-13</ref>.

رسائل حکمت انواع مختلفی دارد: برخی از آنها در زمان حاکم و قبل از شروع دعوت گزارش شده‌اند و گاهی به عقیده توحید نمی‌رسند، بلکه به عقاید فاطمیون و اسماعیلیه نزدیک می‌شوند؛ چهار رساله اول این‎گونه هستند؛ دروز در این رسائل، استتار عقاید و توجیه وابستگی ظاهری به اسلام را حفظ کرده است.<ref>ر.ک: همان</ref>. برخی از این رسائل، دعوت‎نامه‌هایی برای برخی اشخاص بودند که در دولت دارای مرتبه و جایگاهی بودند یا به اشخاصی نوشته شدند که در نشر دعوت دروزیه مشارکت کردند یا به افرادی که از دعوت روی برگرداندند، ارسال شدند. برخی دیگر ردیه‌های دروزیان بر دشمنانشان است که با روش توبیخ و تأنیب و تحذیر و انذار نوشته شده. برخی دیگر میثاق‎نامه‌ها و پیمان‎نامه‌ها و نصایح و تعالیم عقیدتی هستند. برخی دیگر حاوی مناجات و دعا و تقدیسند که با روش صوفیانه روحانی دلنشینی نگاشته شده‌اند. برخی دیگر در تعریف این دعوت و کشف عقیده آنان و حقیقت دعوتشان است. موضوع برخی دیگر از این رسائل، سیره حاکم و زندگانی حمزه و ارتباط او با معاندین دعوت و تکلیف داعیان در نشر مذهب و تقلید مقامات و القاب و ادوارشان است. بعضی دیگر از رسائل، رسائل بلاد و اهالی شهرها و روستاها و قریه‌ها و قبایل مصر و جزیرة‎العرب و سوریه و لبنان و عراقین و بلاد هند و یمن و عرب و... است.<ref>ر.ک: همان، ص13-14</ref>.