حیاة الأنبياء صلوات‌الله‌علیهم بعد وفاتهم: تفاوت میان نسخه‌ها

کسانی که قائل به حیات انبیاء مانند حیات ایشان در دنیا شده‌اند باید ملتزم به لوازم فاسدی شوند؛ بنابراین می‌گویند که رؤیت نبی و خروجش ایشان از قبر، درحالی‌که کلام گویندگان را می‌شنود و با کسانی که بخواهد با آنحضرت مصافحه کنند همانند زنده‌ها مصافحه می‌کند. سیوطی از جمله کسانی است که در «تنوير الحلك» قائل به این سخن شده و تلاش کرده که بر این ادعای خود استدلالات واهی و حکایات رؤیاگونه بی‌ارزشی ذکر کند. مهم‎ترین دلیلی که او برای اثبات این امر به آن متوسل شده حدیثی با لفظ «من رآني في المنام فسیراني في الیقظة، و لا یتمثل بي الشیطان»؛ یعنی کسی که مرا در خواب ببیند در بیداری هم خواهد دید و شیطان نمی‌تواند به شکل من درآید. بهترین پاسخ بر این ادعای باطل، کلام شیخ سلیمان بن سحمان است: این حدیثی که مسلم در صحیحش و ابو داود در سننش روایت کرده‌اند، دلالت بر این ندارد که رسول خدا(ص) در دنیا در بیداری همانند پیش از مرگ مشاهده می‌شود. علاوه این‌که این روایت صراحت در این‎ ندارد که نبی(ص) در قبر همانند زندگی مأنوس در دنیا زنده می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص43-41</ref>‏؛ یعنی همانند زندگی دنیوی نیست که روح به بدن استوار و رفت و آمدش به‌واسطه بدن باشد و نیاز به طعام و نوشیدنی و لباس و نکاح و...داشته باشد؛ بلکه حیاتش حیات برزخی است و ارواح انبیا نیز همانند دیگر ارواح در رفیق اعلی هستند و جای استقرار ارواح در برزخ بسیار متفاوت از دنیاست<ref>ر.ک: همان، ص57</ref>‏.

# نصوص کتاب توسط محقق تحقیق شده و تا حد امکان سعی شده که با مقابله بین نسخ موجود با نسخه اصل مورد اعتماد، نزدیک‎ترین حالت به نوشته مصنف استخراج شود و تفاوت‎ها در پاورقی ذکر شود. به برخی عبارات و کلماتی که در اصل نبوده و در نسخه دیگری ذکر شده نیز در پاورقی اشاره شده است.

# استخراج احادیث ذکر شده در کتاب با ارجاع به محل آن‌ها در کتب حدیث.