۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دروس منطق و فلسفه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ن‌ر' به 'ن‌ر'
جز (جایگزینی متن - 'ى‌ک' به 'ى‌ک') |
جز (جایگزینی متن - 'ن‌ر' به 'ن‌ر') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
قسم دوم، عبارت است از قرار دادن نقیض محمول را موضوع و عین موضوع را محمول، با اختلاف در کیف. پس عکس نقیض «كل إنسان حيوان» می‌شود: «لا شيء مما ليس بحيوان إنسان» و بباید دانست که طریق اوّل از عکس نقیض را «موافق» و طریق دوم را «مخالف» گویند؛ زیرا در قسم اوّل کیف برقرار است، به‌خلاف قسم دوم»<ref>همان، ص76-77</ref>. | قسم دوم، عبارت است از قرار دادن نقیض محمول را موضوع و عین موضوع را محمول، با اختلاف در کیف. پس عکس نقیض «كل إنسان حيوان» می‌شود: «لا شيء مما ليس بحيوان إنسان» و بباید دانست که طریق اوّل از عکس نقیض را «موافق» و طریق دوم را «مخالف» گویند؛ زیرا در قسم اوّل کیف برقرار است، به‌خلاف قسم دوم»<ref>همان، ص76-77</ref>. | ||
در بخش فلسفه، پس از تعریف این علم، مباحث اصالت وجود، وجود ذهنی، صورت و هیولی، اقسام علت و در پایان، مباحث مربوط به واجب تعالی و صفات و افعالش مطرح شده است. این بخش دو مقدمه کوتاه و زیبا درباره عرفان نظری و جذب و سلوک دارد که چنین است: «افراد انسان از نقطه نظر حکیم فلسفى بر دو شعبه منشعب، ولى به تعبیرات مختلفند، مانند: عالم و جاهل، حىّ و میت، نائم و مستیقظ؛ چه، هرگاه از محسوس و عالم مادّه قدم به سمت عالم معنى برنداشته و در مادّیات و لوازم مادّه فرومانده و در محسوسات جزئیه منغمر گشته، نائمش دانند و مست غفلتش خوانند... و چنانچه متوجّه عالم اعلى گردیده و رائحه معنى استشمام نموده باشد، بهنحوى که میان او و قیومش ساتر و حجابى نباشد، «عالم» و «حىّ» نامیده می‌شود و در کتاب مبین، «انعام» و «مقربین» اشاره به این دو طائفه است و موجب تنبّه و باعث بیدارى از نوع شیطانى آن است که نظر مى‌نماید در وجود و کمالات وجود مى‌بیند پس از فقدان واجد گردیده و در قطعه‌ای از زمان آن کمالات از او سلب و منتزع شود و به حکم مبرهن و ثابت «ما دخل في الوجود لا يخرج عنه» و اینکه محال است وجود معدوم شود، وگرنه اجتماع نقیضین لازم آید، تصدیق خواهد نمود که وجود و کمالاتش را منبع و معدنى است برون از حسّ و مادّه و لوازم آن... | در بخش فلسفه، پس از تعریف این علم، مباحث اصالت وجود، وجود ذهنی، صورت و هیولی، اقسام علت و در پایان، مباحث مربوط به واجب تعالی و صفات و افعالش مطرح شده است. این بخش دو مقدمه کوتاه و زیبا درباره عرفان نظری و جذب و سلوک دارد که چنین است: «افراد انسان از نقطه نظر حکیم فلسفى بر دو شعبه منشعب، ولى به تعبیرات مختلفند، مانند: عالم و جاهل، حىّ و میت، نائم و مستیقظ؛ چه، هرگاه از محسوس و عالم مادّه قدم به سمت عالم معنى برنداشته و در مادّیات و لوازم مادّه فرومانده و در محسوسات جزئیه منغمر گشته، نائمش دانند و مست غفلتش خوانند... و چنانچه متوجّه عالم اعلى گردیده و رائحه معنى استشمام نموده باشد، بهنحوى که میان او و قیومش ساتر و حجابى نباشد، «عالم» و «حىّ» نامیده می‌شود و در کتاب مبین، «انعام» و «مقربین» اشاره به این دو طائفه است و موجب تنبّه و باعث بیدارى از نوع شیطانى آن است که نظر مى‌نماید در وجود و کمالات وجود مى‌بیند پس از فقدان واجد گردیده و در قطعه‌ای از زمان آن کمالات از او سلب و منتزع شود و به حکم مبرهن و ثابت «ما دخل في الوجود لا يخرج عنه» و اینکه محال است وجود معدوم شود، وگرنه اجتماع نقیضین لازم آید، تصدیق خواهد نمود که وجود و کمالاتش را منبع و معدنى است برون از حسّ و مادّه و لوازم آن... ازاین‌رو متنبّه شود که سعادت کلیه و مرجع تمام خیرات حقیقیه، همان اتّصال به منبع قدّوسى است. به مجرّد این توجّه، مستعدّ حرکت و طیران به عوالم معنى مىگردد. این استعداد حرکت معنوى را دخول در باب مدینه الهیه گویند. | ||
پس از آن درک مى‌کند که وجودش مقید و وجودى است خاصّ و مضیق و جزئى و ملتفت شود که هر مقید، متقوّم است به مطلق که قیوم جزئیات است؛ ناگزیر اذعان نماید به وجود صرف و هستى مطلق، آنگاه در مقام طلب کمال مطلق برآید، ولى چون نیک نظر کند متوجه شود که مطلق را نسبت به مقید دو جهت است: جهت قیومیت و جهت تجلّى و اینکه مقید طور و جلوه مطلق است که از جهت اولى به تولیت اشاره شود: '''لِكلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها''' (بقره: 148). | پس از آن درک مى‌کند که وجودش مقید و وجودى است خاصّ و مضیق و جزئى و ملتفت شود که هر مقید، متقوّم است به مطلق که قیوم جزئیات است؛ ناگزیر اذعان نماید به وجود صرف و هستى مطلق، آنگاه در مقام طلب کمال مطلق برآید، ولى چون نیک نظر کند متوجه شود که مطلق را نسبت به مقید دو جهت است: جهت قیومیت و جهت تجلّى و اینکه مقید طور و جلوه مطلق است که از جهت اولى به تولیت اشاره شود: '''لِكلٍّ وِجْهَةٌ هُوَ مُوَلِّيها''' (بقره: 148). | ||