۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
المصباح المضيء في خلافة المستضيء: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ی‌ه' به 'ی‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ب' به 'ی‌ب') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ه' به 'ی‌ه') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۰: | خط ۴۰: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
دوران زندگی [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، مقارن با خلافت شش تن از خلفای بنیعباس بوده است. در این میان المستضی (575-566ق) - که در زمان او [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] به اوج شهرت رسیده بود - به‌عنوان بزرگترین واعظ حنبلیان شناخته می‌شود و خلیفه به‌شدت تحت تأثیر | دوران زندگی [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، مقارن با خلافت شش تن از خلفای بنیعباس بوده است. در این میان المستضی (575-566ق) - که در زمان او [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] به اوج شهرت رسیده بود - به‌عنوان بزرگترین واعظ حنبلیان شناخته می‌شود و خلیفه به‌شدت تحت تأثیر سخنرانی‌ها و مواعظ وی بـوده اسـت. در زمان المـستضی، حکومت فاطمیه مصر سقوط می‌کند. [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در اینباره کتابی با عنوان «النصر علی مصر» نوشت و در حـضور خلیفه خواند، اما «المصباح المـضيء في دولة المـستضيء»، دقیقاً معلوم نیست که در این زمان، یا بعد از آن نگاشته است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/409/155 ر.ک: دهقانی، مهدیه، ص156-155]</ref>. تنها [[ابراهيم، ناجيه عبدالله|ناجیه عبدالله ابراهیم]] بر مبنای برخی احتمالات تألیف آن در ابتدای عهد مستضی را ترجیح داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/43 ر.ک: مقدمه محقق، ص43]</ref>. | ||
بـزرگان در ارزیابی آثار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، نظرات گوناگونی داده‌اند؛ برای مثال ابن تیمیه در أجوبة المصرية، تصنیفات او را سـتوده و مـی‌گوید: «او در حـدیث، وعظ و مباحث مربوط به آن‌ها مصنفاتی دارد که کسی چون او تصنیف نکرده اسـت»؛ امـا در مقابل گفته‌اند: به علت نقل بسیار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از ابوالوفاء، در کلام و حدیث وی ناهماهنگی و پریشانی راه یافته است. بـه‌هـرحال، تألیفات او از سیل | بـزرگان در ارزیابی آثار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، نظرات گوناگونی داده‌اند؛ برای مثال ابن تیمیه در أجوبة المصرية، تصنیفات او را سـتوده و مـی‌گوید: «او در حـدیث، وعظ و مباحث مربوط به آن‌ها مصنفاتی دارد که کسی چون او تصنیف نکرده اسـت»؛ امـا در مقابل گفته‌اند: به علت نقل بسیار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از ابوالوفاء، در کلام و حدیث وی ناهماهنگی و پریشانی راه یافته است. بـه‌هـرحال، تألیفات او از سیل خرده‌گیری‌ها و طعن‌های علما در امان نمانده است؛ ذهبی از قول مـوفق عـبداللطیف می‌نویسد: «در تصانیف او غلطهای بسیاری دیده می‌شود». سـپس بـه نـشانه تأیید می‌افزاید: «سخنان بی‌اساس، در آثارش مشاهده مـی‌شود و آنقـدر تألیف کرده که اگر عمری دوباره یابد نمی‌تواند آن‌ها را اصلاح و بازنویسی کند». | ||
یـکی از سـبب‌های راه یافتن اشتباه در تصانیف [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جـوزی]] عـدم بازبینی و اصـلاح تـصنیفات، بـعد از اتمام آن‌ها است. [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] در ایـنبـاره می‌گوید: «[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] بـه‌مـحض آنکه کتابی را به پایان می‌برد، بـی‌آنکه به تنقیح آن بـپردازد، بـه تألیف دیگری می‌پرداخت و گاه در یـک زمـان به تألیف چندین کتاب مشغول بود». نقل فراوان [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از افراد غیر خـبره، عـدم مراجعه به کتب، تألیف در مـوضوعاتی کـه در آن‌ها توان علمی لازم را نـداشته و تـمایل او به تأویل در برخی مـسائل، از دیـگر عوامل راه یافتن اشتباه در تألیفات وی بود. نظر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در مورد آثارش شنیدنی است؛ او در اینبـاره مـی‌گوید: «أنا مرتب و لست بمصنف»؛ یعنی: مـن گـردآورنده‌ام، نه مـصنف<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/409/160 ر.ک: دهقانی، مهدیه، ص161-160]</ref>. | یـکی از سـبب‌های راه یافتن اشتباه در تصانیف [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جـوزی]] عـدم بازبینی و اصـلاح تـصنیفات، بـعد از اتمام آن‌ها است. [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] در ایـنبـاره می‌گوید: «[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] بـه‌مـحض آنکه کتابی را به پایان می‌برد، بـی‌آنکه به تنقیح آن بـپردازد، بـه تألیف دیگری می‌پرداخت و گاه در یـک زمـان به تألیف چندین کتاب مشغول بود». نقل فراوان [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از افراد غیر خـبره، عـدم مراجعه به کتب، تألیف در مـوضوعاتی کـه در آن‌ها توان علمی لازم را نـداشته و تـمایل او به تأویل در برخی مـسائل، از دیـگر عوامل راه یافتن اشتباه در تألیفات وی بود. نظر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در مورد آثارش شنیدنی است؛ او در اینبـاره مـی‌گوید: «أنا مرتب و لست بمصنف»؛ یعنی: مـن گـردآورنده‌ام، نه مـصنف<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/409/160 ر.ک: دهقانی، مهدیه، ص161-160]</ref>. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
در فصلی از کتاب چنین می‌خوانیم: پس شایسته است که سلطان، دلی استوار و راست داشته باشد که هوا و هوس آن را کج و ناراست نکند و غضب، او را از مدار حق خارج نکند و باید حلم و فضلش بیش از عقاب و عدلش باشد و به ما این خبر رسیده است که یکی از انبیا ابلیس را ملاقات کرد و از او پرسید: به‌وسیله چه چیزی بر فرزند آدم غلبه میابی؟ گفت: او را به هنگام غضب و هوای نفس به بدی می‌اندازم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/212 ر.ک: متن کتاب، ص212]</ref>. | در فصلی از کتاب چنین می‌خوانیم: پس شایسته است که سلطان، دلی استوار و راست داشته باشد که هوا و هوس آن را کج و ناراست نکند و غضب، او را از مدار حق خارج نکند و باید حلم و فضلش بیش از عقاب و عدلش باشد و به ما این خبر رسیده است که یکی از انبیا ابلیس را ملاقات کرد و از او پرسید: به‌وسیله چه چیزی بر فرزند آدم غلبه میابی؟ گفت: او را به هنگام غضب و هوای نفس به بدی می‌اندازم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/212 ر.ک: متن کتاب، ص212]</ref>. | ||
از جمله | از جمله ویژگی‌های کتاب که خواندن آن را لذتبخش می‌کند، ذکر حکایتها و داستان‌های پندآموز، به‌ویژه در رابطه با اولیای دین است؛ به‌عنوان نمونه در بخشی از کتاب، حکایت خراشی است که پیامبر غیر عمد به اعرابی وارد کرده بود و از او خواست که قصاص کند. اعرابی در پاسخ گفت: تو را حلال کردم، پدر و مادرم به فدایت. من هرگز این کار را نخواهم کرد و اگر برای من دعا کنی بهتر است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/609 ر.ک: همان، ص609]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است. در | فهرست مطالب در انتهای کتاب ذکر شده است. در پاورقی‌های کتاب، اختلاف نسخ، منابع مطالب و معرفی برخی اعلام ذکر شده است. | ||
==پانویس == | ==پانویس == | ||