۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'تو' به 'تو') |
جز (جایگزینی متن - 'یه' به 'یه') |
||
خط ۳۳: | خط ۳۳: | ||
کتاب سوم، در معالجات، مشتمل بر بیستوشش گفتار است و هر گفتار، حاوی اجزا و ابواب متعددی است. | کتاب سوم، در معالجات، مشتمل بر بیستوشش گفتار است و هر گفتار، حاوی اجزا و ابواب متعددی است. | ||
کتاب چهارم، در یادکرد ادویه و داروهای مفرده و منافع و ضررها و خواص هریک در سه جزء بهترتیب حروف ابجد تدوین شده است. | کتاب چهارم، در یادکرد ادویه و داروهای مفرده و منافع و ضررها و خواص هریک در سه جزء بهترتیب حروف ابجد تدوین شده است. | ||
کتاب پنجم، در رابطه با قرابادین ( | کتاب پنجم، در رابطه با قرابادین (نوشیدنیها، لعوقها، قرصها و...)، در بیستوسه باب نوشته شده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
کتاب اول، در پانزده گفتار به تعریف علم طب، موضوع و منافع آن، شرح ارکان چهارگانه (زمین، آب، هوا و آتش)، انواع مزاجها، اخلاط (خون، بلغم، صفرا و سودا)، گوارش، تفاوت میان اندامهای بسیط و مرکب، تعریف تندرستی و بیماری، انواع و زمان بحران (تغییر حال بیمار از بد به خوب و بالعکس) اختصاص دارد. | کتاب اول، در پانزده گفتار به تعریف علم طب، موضوع و منافع آن، شرح ارکان چهارگانه (زمین، آب، هوا و آتش)، انواع مزاجها، اخلاط (خون، بلغم، صفرا و سودا)، گوارش، تفاوت میان اندامهای بسیط و مرکب، تعریف تندرستی و بیماری، انواع و زمان بحران (تغییر حال بیمار از بد به خوب و بالعکس) اختصاص دارد. | ||
کتاب دوم، به مباحثی نظیر پیشگیری از بیماری و نگاه داشتن تندرستی با توجه به نقش آب و هوا، فصلها، مسکن، خانه و شهر، | کتاب دوم، به مباحثی نظیر پیشگیری از بیماری و نگاه داشتن تندرستی با توجه به نقش آب و هوا، فصلها، مسکن، خانه و شهر، نوشیدنیها، غذاها، خواب و بیداری، فعالیتهای بدنی و ورزش، استفراغ، خونگیری و حجامت، حفظ سلامتی سالمندان و مسافران اختصاص دارد. | ||
در کتاب سوم که مفصلترین و مهمترین بخش کتاب نیز هست، چگونگی درمان | در کتاب سوم که مفصلترین و مهمترین بخش کتاب نیز هست، چگونگی درمان بیماریهای مختلف مطابق با روش مرسوم در آن زمان، یعنی از سر تا پا شرح داده شده است که برخی موضوعات آن به قرار زیرند: | ||
# بررسی و روش درمان | # بررسی و روش درمان بیماریهای مغز و اعصاب و روان، مانند سردردها، آماس پرده مغز، مالیخولیا و... | ||
# | # بیماریهای مختلف چشم، گوش، بینی و حس بویایی، لب و زبان. | ||
# | # بیماریهای دهان و دندان، مانند بوی بد دهان، لق شدن و تغییر رنگ دندانها، دندان درد. | ||
# | # بیماریهای حنجره، حلق، دستگاه تنفس، مانند: خناق، تنگی نفس، ذات الریه. | ||
کتاب چهارم و پنجم به انواع داروها و طرز تهیه آنها اختصاص دارد. در کتاب چهارم، داروهای ساده (مفرده) در سه جزء: داروهای غذایی، حیوانی و مطلق نباتی و معدنی بررسی شدهاند. | کتاب چهارم و پنجم به انواع داروها و طرز تهیه آنها اختصاص دارد. در کتاب چهارم، داروهای ساده (مفرده) در سه جزء: داروهای غذایی، حیوانی و مطلق نباتی و معدنی بررسی شدهاند. | ||
خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
در کتاب پنجم، طرز ساخت داروهای ترکیبی یا مرکب (قرابادین)، از جمله سکنگبینها، شراب (عصاره) میوهها، داروهای لیسیدنی (لعوق)، قرصها، پودرهای دارویی (سفوف)، داروهای برطرفکننده مشکلات گوارشی، معجونها، ملینها (ایارجات) و... مطرح شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/39610/11 ر.ک: شهرامی، افشین، ص12-11]</ref>. | در کتاب پنجم، طرز ساخت داروهای ترکیبی یا مرکب (قرابادین)، از جمله سکنگبینها، شراب (عصاره) میوهها، داروهای لیسیدنی (لعوق)، قرصها، پودرهای دارویی (سفوف)، داروهای برطرفکننده مشکلات گوارشی، معجونها، ملینها (ایارجات) و... مطرح شده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/39610/11 ر.ک: شهرامی، افشین، ص12-11]</ref>. | ||
بدینترتیب [[جرجانی، اسماعیل بن حسن|جرجانی]] تقریباً به تمام موضوعات پزشکی زمان خود اشاره کرده است و ضمن تعریف هریک، | بدینترتیب [[جرجانی، اسماعیل بن حسن|جرجانی]] تقریباً به تمام موضوعات پزشکی زمان خود اشاره کرده است و ضمن تعریف هریک، ویژگیهای اندامها، نشانههای مختلف بیماری، روش تشخیص، درمان و در مواردی پیشگیری و نیز طرز تهیه و مصرف دارو برای هر بیماری را توضیح داده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/39610/12 ر.ک: همان، ص13-12]</ref>. | ||
ایـن کـتاب کـه مؤلف بزرگوار، آن را درواپسین سالهای زندگی بهعنوان چکیده و ملخصی کامل از ذخیره استخراج کرده، کـتابی نـوین است. [[جرجانی، اسماعیل بن حسن|جرجانی]] برخی از بابها و مطلبها را از نو در هم آمیخته و آن را خلاصه و تکمیل کرده؛ گـاهی سـخنهایی دیـگر آورده و برخی از مشکلات آن را حل کرده؛ یعنی طرحی نو درانداخته است. همو در مقدمه «الأغراض»، به خـود بـالیده که آنچه بیان کرده، در هیچ کتاب همحجم دیگری به این شیوه و شیوایی مـوجود نـیست: «بـه حجم کوچک است و به معنی بزرگ و به صورت مختصر است و به کثرت فواید و شرح مشکلات مـبسوط. هـیچ نـکته و فایده علمی از این کتاب بیرون نیست و هیچ فروگذاشته نیست، بلکه اندر مـضایق و مـواضع بحث، تصرفها کرده آمده است و به تحقیق رسانیده و کشف تمام کرده و دعوی خادم آن است که امروز در علم طـب، مـختصری بدین کمال موجود نیست و درستی این دعوی به مطالعه معلوم گردد و بـه مقایسه ظـاهر شود»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/46396/66 ر.ک: تاجبخش، حسن، ص67-66]</ref>. | ایـن کـتاب کـه مؤلف بزرگوار، آن را درواپسین سالهای زندگی بهعنوان چکیده و ملخصی کامل از ذخیره استخراج کرده، کـتابی نـوین است. [[جرجانی، اسماعیل بن حسن|جرجانی]] برخی از بابها و مطلبها را از نو در هم آمیخته و آن را خلاصه و تکمیل کرده؛ گـاهی سـخنهایی دیـگر آورده و برخی از مشکلات آن را حل کرده؛ یعنی طرحی نو درانداخته است. همو در مقدمه «الأغراض»، به خـود بـالیده که آنچه بیان کرده، در هیچ کتاب همحجم دیگری به این شیوه و شیوایی مـوجود نـیست: «بـه حجم کوچک است و به معنی بزرگ و به صورت مختصر است و به کثرت فواید و شرح مشکلات مـبسوط. هـیچ نـکته و فایده علمی از این کتاب بیرون نیست و هیچ فروگذاشته نیست، بلکه اندر مـضایق و مـواضع بحث، تصرفها کرده آمده است و به تحقیق رسانیده و کشف تمام کرده و دعوی خادم آن است که امروز در علم طـب، مـختصری بدین کمال موجود نیست و درستی این دعوی به مطالعه معلوم گردد و بـه مقایسه ظـاهر شود»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/46396/66 ر.ک: تاجبخش، حسن، ص67-66]</ref>. |
ویرایش