پرش به محتوا

دیوان کاتبی نیشابوری (ترشیزی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۸ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'م‎م' به 'م‌م'
جز (جایگزینی متن - 'ب‎ا' به 'ب‌ا')
جز (جایگزینی متن - 'م‎م' به 'م‌م')
خط ۳۳: خط ۳۳:
تـاکنون از کاتبی یک دیوان‎ و خمسه،‎ یـعنی پنـج مثنوی بـه عـهد مـا‎ رسیده‎ است که‎ همه‎ این‎ اشـعار، کـلیات شاعر را‎ تشکیل می‌دهد. دیوان کاتبی، حاوی اشعاری در قالب‌های مختلف قصیده، غزل، قـطعه، مـعما و فردیات می‌باشد‎ و عدد‎ ابیات آن با تـوجه به نسخه‌ای‎ که‎ در‎ کـتابخانه‎ دانـشگاه‎ استانبول وجود دارد‎ و مورد‎ تحقیق و بـررسی قرار گرفته، 5846 بیت است.<ref>ر.ک: بیلگن، عبدالسلام، ص67</ref>‏؛ اما در این کتاب تنها بخش غزلیات دیوان کاتبی ارائه شده است.  
تـاکنون از کاتبی یک دیوان‎ و خمسه،‎ یـعنی پنـج مثنوی بـه عـهد مـا‎ رسیده‎ است که‎ همه‎ این‎ اشـعار، کـلیات شاعر را‎ تشکیل می‌دهد. دیوان کاتبی، حاوی اشعاری در قالب‌های مختلف قصیده، غزل، قـطعه، مـعما و فردیات می‌باشد‎ و عدد‎ ابیات آن با تـوجه به نسخه‌ای‎ که‎ در‎ کـتابخانه‎ دانـشگاه‎ استانبول وجود دارد‎ و مورد‎ تحقیق و بـررسی قرار گرفته، 5846 بیت است.<ref>ر.ک: بیلگن، عبدالسلام، ص67</ref>‏؛ اما در این کتاب تنها بخش غزلیات دیوان کاتبی ارائه شده است.  


کتاب با ذکر شرح حال شاعر آغاز شده است. پس از آن ویژگی‎های شعر کاتبی مورد بررسی قرار گرفته است. کاتبی در نیمه دوم قرن هشتم به دنیا آمد و در نیمه اول قرن نهم درگذشته است. [[صفا، ذبیح‌الله|دکتر صفا]] در کتاب تاریخ ادبیات، ضمن بحث از نابسامانی نثر و شعر و کم‎مایگی پارسی‌گویان این دوره می‌نویسد: «از مسائل دیگری که مسلماً در سستی زبان فارسی در آثار ادبی این دوران مؤثر افتاده آن است که استادان زبان فارسی که می‌بایست مربی شاعران و نویسندگان جدید باشند، به‌تدریج از میان رفتند و در نتیجه کار شعر و نثر به دست کسانی افتاد که بهره آنان از فنون ادب کم بود»<ref>ر.ک: مقدمه، ص11</ref>.
کتاب با ذکر شرح حال شاعر آغاز شده است. پس از آن ویژگی‎های شعر کاتبی مورد بررسی قرار گرفته است. کاتبی در نیمه دوم قرن هشتم به دنیا آمد و در نیمه اول قرن نهم درگذشته است. [[صفا، ذبیح‌الله|دکتر صفا]] در کتاب تاریخ ادبیات، ضمن بحث از نابسامانی نثر و شعر و کم‌مایگی پارسی‌گویان این دوره می‌نویسد: «از مسائل دیگری که مسلماً در سستی زبان فارسی در آثار ادبی این دوران مؤثر افتاده آن است که استادان زبان فارسی که می‌بایست مربی شاعران و نویسندگان جدید باشند، به‌تدریج از میان رفتند و در نتیجه کار شعر و نثر به دست کسانی افتاد که بهره آنان از فنون ادب کم بود»<ref>ر.ک: مقدمه، ص11</ref>.


به‌هرحال در این دوران که شعر فارسی در دست کم‎مایگان نه‌تنها اعتلا نیافت، بلکه به ضعف و تقلید گرایید، تنها کاتبی نیشابوری بود که گرد تقلید نگشت و ابداعات ذهن خود را در قالب غزل ادامه داد. غزلیاتی که به گفته دکتر صفا لطیف و آبدار است و با تکیه بر معانی بلند عارفانه و تازگی‎های مضامین عاشقانه، حقاً بسیار دل‌انگیز و ماهرانه‌تر از همه انواع سخن اوست<ref>ر.ک: همان، ص12-11</ref>.
به‌هرحال در این دوران که شعر فارسی در دست کم‌مایگان نه‌تنها اعتلا نیافت، بلکه به ضعف و تقلید گرایید، تنها کاتبی نیشابوری بود که گرد تقلید نگشت و ابداعات ذهن خود را در قالب غزل ادامه داد. غزلیاتی که به گفته دکتر صفا لطیف و آبدار است و با تکیه بر معانی بلند عارفانه و تازگی‎های مضامین عاشقانه، حقاً بسیار دل‌انگیز و ماهرانه‌تر از همه انواع سخن اوست<ref>ر.ک: همان، ص12-11</ref>.


ویژگی دیگر شعر کاتبی به گفته دکتر صفا توانایی و مهارت اعجاب‌انگیز او در خلق معانی و رعایت قواعد سخنوری حتی در مشکل‎ترین التزامات است و کاتبی را از این نظر شاید در ادب فارسی بتوان بی‌نظیر دانست؛ زیرا نه‌تنها مثنوی‎هایی سروده که تمام اشعار آنها ذوبحرین و ذوقافیتین است (مجمع البحرین و محب و محبوب) و در همه ابیات مثنوی ده باب نیز صنعت تجنیس به‌کار برده، بلکه در به‌کارگیری بعضی تکلفات و التزام‎های دشوار زبانزد است.<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.
ویژگی دیگر شعر کاتبی به گفته دکتر صفا توانایی و مهارت اعجاب‌انگیز او در خلق معانی و رعایت قواعد سخنوری حتی در مشکل‎ترین التزامات است و کاتبی را از این نظر شاید در ادب فارسی بتوان بی‌نظیر دانست؛ زیرا نه‌تنها مثنوی‎هایی سروده که تمام اشعار آنها ذوبحرین و ذوقافیتین است (مجمع البحرین و محب و محبوب) و در همه ابیات مثنوی ده باب نیز صنعت تجنیس به‌کار برده، بلکه در به‌کارگیری بعضی تکلفات و التزام‎های دشوار زبانزد است.<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش