گنجینه بهارستان (هفت رساله در علوم قرآنی و روایی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۷ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ها' به 'ه‌ها'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎و' به 'ه‌و')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ها' به 'ه‌ها')
خط ۳۵: خط ۳۵:


==ساختار==
==ساختار==
جلد دوم کتاب شامل مقدمه و هفت رساله است. در ابتدای هر کدام از رساله‎ها مقدمه‌ای از مصحح آن رساله آمده است.
جلد دوم کتاب شامل مقدمه و هفت رساله است. در ابتدای هر کدام از رساله‌ها مقدمه‌ای از مصحح آن رساله آمده است.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
خط ۴۴: خط ۴۴:
1) تفسیر سورة الفاتحة: تفسیرى است مختصر، پرمایه و عرفانى بر سوره فاتحة الکتاب، منسوب به [[کاشانی، عبدالرزاق|عبدالرزاق کاشانى]]، از مشاهیر علما و متصوفه سده ششم و هفتم هجرى.
1) تفسیر سورة الفاتحة: تفسیرى است مختصر، پرمایه و عرفانى بر سوره فاتحة الکتاب، منسوب به [[کاشانی، عبدالرزاق|عبدالرزاق کاشانى]]، از مشاهیر علما و متصوفه سده ششم و هفتم هجرى.


در انتساب این رساله به کاشانی تردید وجود دارد. جناب [[حجتی، محمدباقر|دکتر سید محمدباقر حجتی]] در فهرست موضوعی نسخه‎های خطی عربی به‌صورت احتمال این اثر را به [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] نسبت داده است و برخی از فهرست نویسان نیز، نه به‌صورت قطعی، آن را از دست‎نوشته‎های [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] گزارش کرده‌اند. مسلم است که این اثر غیر از تأویلات [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] و غیر از تفسیر سوره فاتحه قونوی است. وانگهی سبک نگارش و مذاق مؤلف به عقاید [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] و آثار او بسیار نزدیک است.
در انتساب این رساله به کاشانی تردید وجود دارد. جناب [[حجتی، محمدباقر|دکتر سید محمدباقر حجتی]] در فهرست موضوعی نسخه‌های خطی عربی به‌صورت احتمال این اثر را به [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] نسبت داده است و برخی از فهرست نویسان نیز، نه به‌صورت قطعی، آن را از دست‎نوشته‌های [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] گزارش کرده‌اند. مسلم است که این اثر غیر از تأویلات [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] و غیر از تفسیر سوره فاتحه قونوی است. وانگهی سبک نگارش و مذاق مؤلف به عقاید [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] و آثار او بسیار نزدیک است.


مؤلف در چند مورد به روایات منقول از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] استناد جسته و نام چند تن از قدما و عرفا و متصوفه از قبیل جنید بغدادی و واسطی و ابوعلی جرجانی و بایزید بسطامی و دیگران را می‌آورد.
مؤلف در چند مورد به روایات منقول از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] استناد جسته و نام چند تن از قدما و عرفا و متصوفه از قبیل جنید بغدادی و واسطی و ابوعلی جرجانی و بایزید بسطامی و دیگران را می‌آورد.
خط ۶۴: خط ۶۴:
5) الاربعينيات: این رساله از [[خفری، محمد بن احمد|شمس‎الدین محمد خفرى شیرازى]] است. وى در این رساله به گردآورى 120 حدیث در فضایل اهل‎بیت پرداخته و اکثر احادیث را از زبان پیامبر(ص) نقل کرده و به مصادر آن‌ها اشاره ننموده است. نگارنده رساله خویش را به حاکم وقت هدیه کرده است. بدین‎وسیله سعی کرده دیدگاه دیگران نسبت به اتهام تسنن خود را مخفی اعلام کند و میزان علاقه و محبت قلبی خویش را به اهل‎بیت عصمت و طهارت(ع) اعلام کرده و به اثبات رسانده است. او برای رساله خود عنوانی نساخته است و تنها در مقدمه آورده است: هذه مائة و عشرون من الاحادیث قد جمعتها فی فضائل اهل البیت(ع)؛ اما کاتب در ابتدا «ثلاثة اربعینات» نوشته، سپس آن را خط زده و به «مائه و عشرون» تصحیح کرده است. خفری بعد از نقل 120 حدیث، رساله را به پایان می‌برد، اما کاتب در ادامه نسخه،‎احادیث مفید دیگری را در موضوعات دیگر نقل می‌کند. او سعی کرده احادیث منقوله را به دو اربعین برساند. امام بر اساس شمارش انجام شده به نقل 76 حدیث (و یا 78 حدیث) اکتفا کرده است. شاید علت این کاستی آن باشد که کاتب از ابتدا برای احادیث شماره‎گذاری نکرده است.<ref>ر.ک: همان، ص 235 و 240-241</ref>.
5) الاربعينيات: این رساله از [[خفری، محمد بن احمد|شمس‎الدین محمد خفرى شیرازى]] است. وى در این رساله به گردآورى 120 حدیث در فضایل اهل‎بیت پرداخته و اکثر احادیث را از زبان پیامبر(ص) نقل کرده و به مصادر آن‌ها اشاره ننموده است. نگارنده رساله خویش را به حاکم وقت هدیه کرده است. بدین‎وسیله سعی کرده دیدگاه دیگران نسبت به اتهام تسنن خود را مخفی اعلام کند و میزان علاقه و محبت قلبی خویش را به اهل‎بیت عصمت و طهارت(ع) اعلام کرده و به اثبات رسانده است. او برای رساله خود عنوانی نساخته است و تنها در مقدمه آورده است: هذه مائة و عشرون من الاحادیث قد جمعتها فی فضائل اهل البیت(ع)؛ اما کاتب در ابتدا «ثلاثة اربعینات» نوشته، سپس آن را خط زده و به «مائه و عشرون» تصحیح کرده است. خفری بعد از نقل 120 حدیث، رساله را به پایان می‌برد، اما کاتب در ادامه نسخه،‎احادیث مفید دیگری را در موضوعات دیگر نقل می‌کند. او سعی کرده احادیث منقوله را به دو اربعین برساند. امام بر اساس شمارش انجام شده به نقل 76 حدیث (و یا 78 حدیث) اکتفا کرده است. شاید علت این کاستی آن باشد که کاتب از ابتدا برای احادیث شماره‎گذاری نکرده است.<ref>ر.ک: همان، ص 235 و 240-241</ref>.


6) شرح دعاى صباح: این شرح از ابراهیم امینى از دانشوران سده نهم و دهم هجرى است. وی دعای صباح را به پاره‎هایی تقسیم و شرح کرده است در ضمن به شرح مفردات و نقل اختلاف اقوال میان لغویان،‎ ترجمه متن دعا و تبیین مفاهیم بلند آن پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص 318</ref>.
6) شرح دعاى صباح: این شرح از ابراهیم امینى از دانشوران سده نهم و دهم هجرى است. وی دعای صباح را به پاره‌هایی تقسیم و شرح کرده است در ضمن به شرح مفردات و نقل اختلاف اقوال میان لغویان،‎ ترجمه متن دعا و تبیین مفاهیم بلند آن پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص 318</ref>.


7) ترجمه منظوم حدیث نورانیت: این ترجمه از [[نیریزی، قطب‌الدین محمد|قطب‌الدین نیریزى]] از شعرا، عرفا و از مشایخ سلسله ذهبیه سده دوازده هجرى است. حدیث نورانیت عنوان روایتی است که [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحارالانوار]] آن را تحت عنوان «باب نادر فی معرفتهم بالنورانیه» از قول پدرش نقل کرده که ایشان در کتابی قدیمی این حدیث را دیده است و خود نیز گوید که آن را در کتابی که دربردارنده اخبار بسیاری بوده، دیده است ولیکن در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحارالانوار]]، آن کتاب قدیمی معرفی نشده است. با توجه به اینکه حدیث نورانیت در کتاب مشارق انوارالیقین فی اسرار امیرالمؤمنین(ع) تحت عنوان «معرفة الإمام بالنورانیة» نقل شده است، به نظر می‌رسد [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] و [[مجلسی، محمدتقی|پدر بزرگوار ایشان]] حدیث را در کتاب مذکور رؤیت کرده‌اند زیرا منبع دیگری برای این روایت در میان منابع حدیثی یافتن نشد<ref>ر.ک: همان، ص 413-414</ref>.
7) ترجمه منظوم حدیث نورانیت: این ترجمه از [[نیریزی، قطب‌الدین محمد|قطب‌الدین نیریزى]] از شعرا، عرفا و از مشایخ سلسله ذهبیه سده دوازده هجرى است. حدیث نورانیت عنوان روایتی است که [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحارالانوار]] آن را تحت عنوان «باب نادر فی معرفتهم بالنورانیه» از قول پدرش نقل کرده که ایشان در کتابی قدیمی این حدیث را دیده است و خود نیز گوید که آن را در کتابی که دربردارنده اخبار بسیاری بوده، دیده است ولیکن در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهم‌السلام|بحارالانوار]]، آن کتاب قدیمی معرفی نشده است. با توجه به اینکه حدیث نورانیت در کتاب مشارق انوارالیقین فی اسرار امیرالمؤمنین(ع) تحت عنوان «معرفة الإمام بالنورانیة» نقل شده است، به نظر می‌رسد [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] و [[مجلسی، محمدتقی|پدر بزرگوار ایشان]] حدیث را در کتاب مذکور رؤیت کرده‌اند زیرا منبع دیگری برای این روایت در میان منابع حدیثی یافتن نشد<ref>ر.ک: همان، ص 413-414</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش