پرش به محتوا

فن سماع طبیعی: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۷ سپتامبر ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ن‎ک' به 'ن‌ک'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ب' به 'ی‌ب')
جز (جایگزینی متن - 'ن‎ک' به 'ن‌ک')
خط ۳۸: خط ۳۸:
وی همچنین در گزینش بخش طبیعیات از کتاب [[الشفاء|شفا]] و فن سماع طبیعی می‌نویسد: «[[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلی سینا]] در کتاب [[الشفاء|شفا]]‎ پیروی تمام از ارسطو در نظر داشته و خواسته است فلسفه آن حکیم بزرگ را بشناساند و آن کتاب مشتمل بر منطق و طبیعیات و ریاضیات و الهیات است؛ یعنی مجموع معلوماتی که آن ‎زمان حکمت نظری خوانده می‌شد. اینجانب منطق شفا را منظور نظر نساختم؛ زیرا فرورفتن در آن فن را با پهنایی که شیخ بزرگوار به آن داده بی‎ضرورت می‌پندارم و از این فن همان اندازه که در مقدمات تحصیل می‌شود، کافی می‌دانم. از منطق که گذشتیم به طبیعیات می‌رسیم و در صدر آن فن سماع طبیعی است که در کلیات آن علم است و مطابق است با یکی از تصنیف‎های معتبر [[ارسطو]] که معروف به فیزیک می‌باشد. پس در ترجمه [[الشفاء|شفا]] از سماع طبیعی آغاز کردم و اینک که آن قسمت به پایان رسیده، به‌صورت کتابی مستقل به چاپ می‌رسد»<ref>ر.ک: همان، ص3</ref>.
وی همچنین در گزینش بخش طبیعیات از کتاب [[الشفاء|شفا]] و فن سماع طبیعی می‌نویسد: «[[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابوعلی سینا]] در کتاب [[الشفاء|شفا]]‎ پیروی تمام از ارسطو در نظر داشته و خواسته است فلسفه آن حکیم بزرگ را بشناساند و آن کتاب مشتمل بر منطق و طبیعیات و ریاضیات و الهیات است؛ یعنی مجموع معلوماتی که آن ‎زمان حکمت نظری خوانده می‌شد. اینجانب منطق شفا را منظور نظر نساختم؛ زیرا فرورفتن در آن فن را با پهنایی که شیخ بزرگوار به آن داده بی‎ضرورت می‌پندارم و از این فن همان اندازه که در مقدمات تحصیل می‌شود، کافی می‌دانم. از منطق که گذشتیم به طبیعیات می‌رسیم و در صدر آن فن سماع طبیعی است که در کلیات آن علم است و مطابق است با یکی از تصنیف‎های معتبر [[ارسطو]] که معروف به فیزیک می‌باشد. پس در ترجمه [[الشفاء|شفا]] از سماع طبیعی آغاز کردم و اینک که آن قسمت به پایان رسیده، به‌صورت کتابی مستقل به چاپ می‌رسد»<ref>ر.ک: همان، ص3</ref>.


او همچنین در ترجمه کتاب، شیوه ترجمه تحت‎اللفظی و درعین‎حال سلیس و روان را برگزیده، می‌نویسد: «سلیقه اینجانب در ترجمه مخصوصاًً در کتاب علمی چنین است که عین کتاب به فارسی درآورده شود و در این مورد نیز بر همین روش رفتم؛ چنان‎که می‌توان گفت ترجمه تحت لفظی است؛ زیرا منظورم این بود که کتاب شفا عیناً بی‎کم‌وزیاد به فارسی درآید و اگر بنا بود حاصل معنی را بگویم، کتابی مستقل می‌نگاشتم و زحمت ترجمه را بر خود هموار نمی‌ساختم؛ جز اینکه هرچند در سلاست عبارت فارسی کوشیده‌ام، چون تجاوز از اصل و دخل و تصرف در عبارات مصنف را روا نمی‌دانستم، گمانم این است که فهم آن آسان نباشد؛ زیرا که شفا از کتاب‌های مشکل علمی است؛ چون گذشته از اینکه مطالب خود دقیق و محتاج به تأمّل است، چنین می‌نماید و پیشینیان‎ هم تصریح کرده‌اند که شیخ اجلّ در امر تصنیف اهتمام نداشته، بسیار به‎سرعت می‌نگاشته و مراجعه و حک و اصلاح هم نمی‌کرده است. به این واسطه اطناب مملّ و ایجاز مخلّ و پیچیدگی عبارت و مطلب در آن بسیار است»<ref>ر.ک: همان، ص4-3</ref>.‎
او همچنین در ترجمه کتاب، شیوه ترجمه تحت‎اللفظی و درعین‎حال سلیس و روان را برگزیده، می‌نویسد: «سلیقه اینجانب در ترجمه مخصوصاًً در کتاب علمی چنین است که عین کتاب به فارسی درآورده شود و در این مورد نیز بر همین روش رفتم؛ چنان‌که می‌توان گفت ترجمه تحت لفظی است؛ زیرا منظورم این بود که کتاب شفا عیناً بی‎کم‌وزیاد به فارسی درآید و اگر بنا بود حاصل معنی را بگویم، کتابی مستقل می‌نگاشتم و زحمت ترجمه را بر خود هموار نمی‌ساختم؛ جز اینکه هرچند در سلاست عبارت فارسی کوشیده‌ام، چون تجاوز از اصل و دخل و تصرف در عبارات مصنف را روا نمی‌دانستم، گمانم این است که فهم آن آسان نباشد؛ زیرا که شفا از کتاب‌های مشکل علمی است؛ چون گذشته از اینکه مطالب خود دقیق و محتاج به تأمّل است، چنین می‌نماید و پیشینیان‎ هم تصریح کرده‌اند که شیخ اجلّ در امر تصنیف اهتمام نداشته، بسیار به‎سرعت می‌نگاشته و مراجعه و حک و اصلاح هم نمی‌کرده است. به این واسطه اطناب مملّ و ایجاز مخلّ و پیچیدگی عبارت و مطلب در آن بسیار است»<ref>ر.ک: همان، ص4-3</ref>.‎


مترجم برای آسان شدن فهم کتاب، تدبیری به‌کار برده و در آخر کتاب ملحقاتی بر اصل افزوده است. وی در ابتدای این ملحقات، اشکالات [[الشفاء|شفا]] و فعالیت‎هایش در جهت رفع آنها را این‎گونه توضیح می‌دهد:  
مترجم برای آسان شدن فهم کتاب، تدبیری به‌کار برده و در آخر کتاب ملحقاتی بر اصل افزوده است. وی در ابتدای این ملحقات، اشکالات [[الشفاء|شفا]] و فعالیت‎هایش در جهت رفع آنها را این‎گونه توضیح می‌دهد:  
# از آنجا که مطالب [[الشفاء|شفا]] به شیوه پیشینیان یک‎سره نوشته شده؛ یعنی فقرات و مطالب و جمله‌ها در هر فصلی، از یکدیگر جدا نیست، مطالب را آن‌سان که خود تشخیص داده متمایز ساخته و جمله‌ها را از یکدیگر جدا نموده است. برای هر مطلبی نیز در حاشیه، عنوان مختصری گذاشته تا در آغاز مطالعه بر خواننده فی‌الجمله معلوم باشد که مطلب چیست.
# از آنجا که مطالب [[الشفاء|شفا]] به شیوه پیشینیان یک‎سره نوشته شده؛ یعنی فقرات و مطالب و جمله‌ها در هر فصلی، از یکدیگر جدا نیست، مطالب را آن‌سان که خود تشخیص داده متمایز ساخته و جمله‌ها را از یکدیگر جدا نموده است. برای هر مطلبی نیز در حاشیه، عنوان مختصری گذاشته تا در آغاز مطالعه بر خواننده فی‌الجمله معلوم باشد که مطلب چیست.
# [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|بوعلی سینا]] در این کتاب تکرار و درازی سخن را بیش از حد لزوم روا داشته است. مترجم برای رفع این مشکل برای هر فصلی، خلاصه، ترتیب داده است که خواننده اول به‌واسطه آن خلاصه، اجمالاً مطالب را دریابد و به خواندن تفصیل آن در اصل کتاب شائق شود. وی بدین ‎جهت که نخواسته عبارات خود را با آثار قلم [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ‎الرئیس]] آمیخته کند، خلاصه‌ها را جمع کرده و پس از مقالات [[الشفاء|شفا]] آورده است. در این خلاصه‌ها از مطالب اصل کتاب تجاوز نکرده‎ و تا توانسته است همان ترتیبی را که [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]] در ایراد مطالب اختیار کرده رعایت نموده‎ است، ولیکن در عبارت، مقید به متابعت شیخ نشده و کوشیده‎ است که سلیس و روان باشد.
# [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|بوعلی سینا]] در این کتاب تکرار و درازی سخن را بیش از حد لزوم روا داشته است. مترجم برای رفع این مشکل برای هر فصلی، خلاصه، ترتیب داده است که خواننده اول به‌واسطه آن خلاصه، اجمالاً مطالب را دریابد و به خواندن تفصیل آن در اصل کتاب شائق شود. وی بدین ‎جهت که نخواسته عبارات خود را با آثار قلم [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ‎الرئیس]] آمیخته کند، خلاصه‌ها را جمع کرده و پس از مقالات [[الشفاء|شفا]] آورده است. در این خلاصه‌ها از مطالب اصل کتاب تجاوز نکرده‎ و تا توانسته است همان ترتیبی را که [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]] در ایراد مطالب اختیار کرده رعایت نموده‎ است، ولیکن در عبارت، مقید به متابعت شیخ نشده و کوشیده‎ است که سلیس و روان باشد.
# از آنجا که عبارت‎‎نویسی [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]]، چنان‎که باید سلیس و روان نیست و غالب مطالب را پیچیده و معقد بیان کرده است، مترجم برای رفع اشکال چون در ترجمه مقید بوده است که کاملاً از عبارات مصنف متابعت کند و هیچ تغییر و حذف و اضافه را جایز نمی‌دانسته، تصرفی در عبارات تا آنجا که مقدور بود نکرده است؛ لیکن هرجا لازم دانسته بر مطالب حاشیه‌ها نوشته است؛ یعنی هرجا عبارت [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]] را موجز یا طویل یا پیچیده یافته، توضیح داده است. این حاشیه‌ها و توضیحات را نیز به‎ همان ملاحظه که در فقره سابق گفته شد، در متن نیاورده‎ و همه را یکجا به آخر کتاب برده است. بسیاری از این توضیحات البته به روشن ساختن مطالب خلاصه‌ها هم یاری می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص4؛ متن کتاب، ص425-424</ref>.
# از آنجا که عبارت‎‎نویسی [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]]، چنان‌که باید سلیس و روان نیست و غالب مطالب را پیچیده و معقد بیان کرده است، مترجم برای رفع اشکال چون در ترجمه مقید بوده است که کاملاً از عبارات مصنف متابعت کند و هیچ تغییر و حذف و اضافه را جایز نمی‌دانسته، تصرفی در عبارات تا آنجا که مقدور بود نکرده است؛ لیکن هرجا لازم دانسته بر مطالب حاشیه‌ها نوشته است؛ یعنی هرجا عبارت [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|شیخ]] را موجز یا طویل یا پیچیده یافته، توضیح داده است. این حاشیه‌ها و توضیحات را نیز به‎ همان ملاحظه که در فقره سابق گفته شد، در متن نیاورده‎ و همه را یکجا به آخر کتاب برده است. بسیاری از این توضیحات البته به روشن ساختن مطالب خلاصه‌ها هم یاری می‌کند<ref>ر.ک: همان، ص4؛ متن کتاب، ص425-424</ref>.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است.
فهرست مطالب در ابتدای کتاب ذکر شده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش