۱۱۱
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
==ولادت== | ==ولادت== | ||
''' | '''سید محمدرضا گلپایگانى'''، از مراجع تقلید شیعه، در روز دوشنبه هشتم ماه ذىقعده سال 1316ق، در روستاى «گوگد» که در 6 کیلومترى شهرستان گلپایگان قرار دارد، در خانواده علم و سیادت و تقوا دیده به جهان گشود. پدر ایشان مرحوم سید محمدباقر گلپایگانى از روحانیون متقى و پارساى محل بشمار مىرفت تا آنجا که به او لقب امام داده بودند. | ||
گویا وی تا سن 64 سالگى فرزند ذکورى نداشت و سرانجام بعد از تشرف به آستان قدس رضوى و توسل به عنایات امام هشتم(ع) خداوند به او فرزند ذکورى لطف فرمود که نام او را محمدرضا نهاد. متأسفانه دیرى نپایید که این کودک خردسال در سه سالگى سایه مادر و در 9 سالگى سایه پدر را از دست داد و غبار یتیمى بر چهره او نشست، ولى سختیهاى دوران کودکى او را آبدیده ساخت تا بتواند انسان مقاومى باشد و در مقابل حوادث و رویدادها کوهآسا بایستد. | |||
==کسب علم و دانش== | ==کسب علم و دانش== | ||
حضرت | حضرت آیتالله گلپایگانى در زادگاه خویش (گلپایگان) پس از خواندن مقدمات به تحصیل علوم دینى پرداخت و در این میان از اساتید خود بهویژه دو استاد بزرگش بهره بیشترى برد: | ||
# حاج | # حاج سید حسن موسوى، برادر بزرگ آیتاللهالعظمى آقاى خوانسارى؛ | ||
# حاج | # حاج شیخ محمدباقر گلپایگانى (دایى بزرگوار آیتالله صافى و شوهر خواهر آیتالله گلپایگانى). | ||
==هجرت به | ==هجرت به اراک== | ||
شرایط تحصیلى آیتالله گلپایگانى به مرحلهاى رسید که ناگزیر گشت از زادگاه خویش به مرکز علمى بزرگتری هجرت نماید و در آنجا تحصیل کند. در آن ایام مرحوم آیتاللهالعظمى حایرى یزدى حوزهاى را در اراک از سال 1332ق، تأسیس کرده و آوازه آن در منطقه پیچیده بود. از این جهت آیتالله گلپایگانى در سال 1336ق، در 20 سالگى وارد حوزه اراک گردید و علاوه بر استفاده از محضر درس مرحوم ملا محمدتقى گوگدى از دروس آیتالله حایرى بهره گرفته و تا سال 1340ق، در آن شهر اقامت گزید. | |||
==هجرت به قم== | ==هجرت به قم== | ||
در سال 1340ق، برابر با | در سال 1340ق، برابر با فروردینماه 1301ش، آیتالله حایرى به جهت زیارت آرامگاه دخت گرامى موسى بن جعفر(ع) به قم مشرف شدند. علما و بزرگان قم از ایشان درخواست کردند که در قم اقامت گزیده و حوزه را به اینجا منتقل سازد. آیتالله حایرى بنا گذاشت که در این مورد استخارهاى کند. وقتى قرآن را گشود، این آیه آمد: ''' «و ائتونی بأهلکم أجمعین» ''' (یوسف: 93). | ||
آیه مزبور حامل | آیه مزبور حامل پیام یوسف به پدر و مادر است که همگى از کنعان بهسوى مصر حرکت کنید. مرحوم حایرى با دیدن این آیه تصمیم بر اقامت گرفت و بهتدریج فضلا و طلاب از اراک به شهر مقدس قم مهاجرت کردند. آیتالله گلپایگانى نیز پس از چهار ماه بنا به دعوت مؤسس حوزه علمیه قم وارد این شهر شده و تا پایان عمر، یعنى قریب 74 سال در این شهر مقدس باقى ماند. | ||
== | ==اساتید== | ||
# | # آیت الله حایرى مؤسّس حوزه؛ | ||
# | # آیت الله بروجردى؛ | ||
# | # آیتالله نائینى؛ | ||
# | # آیتالله اصفهانى. | ||
== | ==مرجعیت== | ||
در جلسهاى | در جلسهاى که پس از درگذشت آیتالله بروجردى در بیت ایشان تشکیل گردید، آیتالله گلپایگانى نیز شرکت داشت و قرار شد زعامت حوزه را با همکارى سایر بزرگان مشترکا برعهده گیرند. | ||
==آثار و خدمات== | ==آثار و خدمات== | ||
حضرت | حضرت آیتالله گلپایگانى در مدت زعامت خود کارهاى ارزشمند فراوانى را انجام داده است. از جمله آثار و خدمات اجتماعى ایشان مىتوان به این موارد اشاره کرد: | ||
# | # تأسیس بیمارستان گلپایگانى؛ | ||
# | # تأسیس مدارس علمى تحت برنامه؛ | ||
# | # تأسیس دار القرآن؛ | ||
# انتشار مجله رسالة القرآن؛ | # انتشار مجله رسالة القرآن؛ | ||
# برنامه معجم فقهى؛ | # برنامه معجم فقهى؛ | ||
خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
آیتالله گلپایگانى در زندگى خود بسیار منظم بوده و از تمام لحظات عمر خویش بهره مىبردند. | |||
ایشان همواره قبل از طلوع فجر از خواب بیدار مىشدند و نماز شب مىخواندند و پس از نماز صبح تا طلوع آفتاب، آیات مبارک قرآن را تلاوت مىنمودند. سپس مقدار کمى استراحت کرده و پس از صرف صبحانه تا نزدیک ظهر به تدریس علوم اهلبیت(ع) و پاسخ به استفتائات و ملاقات با مردم مىپرداختند. | |||
پس از نماز ظهر و عصر و | پس از نماز ظهر و عصر و تعقیبات آن و صرف نهار، کمى مىخوابیدند و پس از آن به نامههاى وارده پاسخ داده و تا نزدیک غروب با مردم دیدار داشتند. این برنامه تدوینشده تا واپسین روزهاى عمر آن مرجع ادامه داشت. | ||
== | ==تألیفات== | ||
# رسالهاى در باب | # رسالهاى در باب ولایت فقیه؛ | ||
# الدر المنضود | # الدر المنضود فی أحكام الحدود؛ | ||
# نتايج الأفكار؛ | # نتايج الأفكار؛ | ||
# | # تعلیقهاى بر عروة الوثقى؛ | ||
# إفاضة العوائد ( | # إفاضة العوائد (حاشیه بر درر الفوائد)؛ | ||
# | # تقریرات درس آیت الله العظمى حایرى | ||
# هداية العباد؛ | # هداية العباد؛ | ||
# رسالهاى در امر به معروف و نهى از | # رسالهاى در امر به معروف و نهى از منکر؛ | ||
# بغية الطالب في التعليق على بيع المكاسب؛ | # بغية الطالب في التعليق على بيع المكاسب؛ | ||
و... | و... | ||
==ارتباط با امام | ==ارتباط با امام خمینى== | ||
حضرت | حضرت آیتالله گلپایگانى با رهبر کبیر انقلاب امام خمینى - قدسسره - از دیرباز ارتباطى صمیمى و بسیار نزدیک داشتند. سابقه این روابط به هفتاد سال پیش و محفل درس استاد بزرگوارشان مرحوم آیتالله حایرى مىرسد. در آنجا بود که این دو بزرگوار با یکدیگر آشنا شده و این آشنایى به صمیمیت و یکرنگى مبدل شده و پس از هجرت مرحوم حایرى به قم در 1340ق، ادامه یافت. | ||
در زمان | در زمان آیتالله بروجردى هر دو با هم و در کنار هم به شور و مشورت در امور حوزه و رایزنى در امور مهم پرداختند. با وفات مرحوم آقاى بروجردى و شروع توطئههاى گوناگون رژیم ستمشاهى براى محو مظاهر اسلامى، این دو بزرگوار در کنار هم براى ستیز با این برنامه ننگین بهپا خاستند و جلسات مشورتى بسیار تشکیل دادند. | ||
پس از | پس از تبعید امام خمینى به ترکیه، تلگرامى براى ایشان مخابره کردند و مراتب نگرانى خویش را اعلام نمودند. متن این تلگرام چنین بود: | ||
«آنکارا، وسیله سفارت کبراى ایران | |||
بعد از سلام و استفسار از سلامت وجود محترم، اقدام | بعد از سلام و استفسار از سلامت وجود محترم، اقدام تبعید حضرتعالى و توهین به مقام شامخ روحانیت نزد ملت شیعه با نگرانى شدید مواجه گردید. آرى در کشورى که بر حسب عقیده اکثر ملّت آن، تنها مرجع صلاحیتدار، روحانیت است و حتى در نقض و ابرام قوانین نظر آنها قاطع است، جاى کمال تأسف است که به علماى اعلام جسارت نموده و اشخاصى که فقط با پیروى از تعالیم عالیه اسلام صلاحیت اشغال مقامات را دارند، ایشان را ستون پنجم خوانده و با تعبیرات زننده مورد تعرض قرار دهند. حقیر براى جبران این حادثه حسب الوظیفه اقدام نموده و مىنمایم. عزّ اسلام و مسلمین و تنبه مصادر امور و مراجعت حضرتعالى به حوزه علمیه را از خداوند متعال مسئلت دارم. | ||
9 رجب 1384 | 9 رجب 1384 محمدرضا گلپایگانى» | ||
==رحلت== | ==رحلت== | ||
این خورشید فقاهت سرانجام پس از 32 سال مرجعیت و نزدیک به 70 سال تدریس در حوزه علمیه و بعد از 98 سال زندگى پربار و بابرکت در عصر پنجشنبه 24 جمادىالثانى 1414ق، برابر با 18 آذرماه 1372ش، در بیمارستان شهید رجایى تهران دعوت حق را لبیک گفته و چهره در نقاب خاک کشید و جهانى را به سوگ خود نشانید. | |||
فرداى آن روز | فرداى آن روز پیکر پاک آن اسطوره علم و تقوا در میان اندوه فراوان امت مسلمان در تهران و قم تشییع گردید و بعد از اجراى نماز توسط آیتالله صافى در جوار حرم مقدس حضرت معصومه(س) به خاک سپرده شد. | ||
== | ==وصیتنامه== | ||
حضرت | حضرت آیتالله گلپایگانى در بخشى از وصیتنامه خود مىفرماید: | ||
«در مورد حوزههاى | «در مورد حوزههاى علمیه به حضرات آیات و اساتید محترم و طلاب عزیز تذکرا عرض مىنمایم، عظمتى که هماکنون براى حوزههاى علمیه بهویژه درخشش چشمگیر جهانى حوزه علمیه قم پس از انقلاب اسلامى ایران حاصل شده و موفقیتهایى به دست آمده است که از شرق و غرب، دست نیاز به این مرکز شیعه دراز شده است، نتیجه ارشادات و تبلیغات و زحمات و فداکاریها و تحمل صدمات و مشقات علماى سلف و فقهاى بزرگوارى است که به دست شما سپرده شده است». | ||
ایشان در بخش دیگرى از وصیتنامه خود مىفرماید: | |||
«حفظ اصل جمهورى اسلامى را لازم مىدانم و بر | «حفظ اصل جمهورى اسلامى را لازم مىدانم و بر مسئولین محترم است که از خط مستقیم اسلام منحرف نشوند و سعى کنند روز به روز نظام با اسلام تطبیق بیشتر پیدا کند و دور از هر اختلاف، با اتحاد از این عطیه الهى پاسدارى نمایند و خیر و صلاح و رسیدگى به حال مستمندان را وجهه همت قرار دهند و بر مردم است که در حفظ دستاوردهاى انقلاب اسلامى کوتاهى نکنند و سعى و کوشش خود را در پشتیبانى حاکمیت اهداف قرآن مجید و اعلاى کلمه اسلامى به کار گیرند و رضاى حضرت بقيةالله روحي و أرواح العالمين له الفداء را در اعمال و کردار خود منظور دارند». | ||
== | ==پیام تسلیت رهبر معظم انقلاب حضرت آیتالله خامنهاى== | ||
بسم الله الرحمن | بسم الله الرحمن الرحیم | ||
إنا لله و إنا | إنا لله و إنا إلیه راجعون | ||
با تأسف و اندوه فراوان، خبر | با تأسف و اندوه فراوان، خبر مصیبتبار فقدانى بزرگ و جبرانناپذیر را دریافت کردم. عالم بزرگ، فقیه نامآور، مرجع تقلید عظیمالشأن، عبد صالح و تقى نقى زکى، آیتاللهالعظمى آقاى حاج سید محمدرضا گلپایگانى - قدس الله نفسه و أعلى الله مقامه - دار فانى را وداع کردند و پس از عمرى مشحون از حسنات با نامه عملى سرشار از خیرات و مبرات، دعوت معبود را لبیک گفته، به پیشگاه محاسبه الهى شتافتند. | ||
اینجانب با قلبى متألم و با تضرع و ابتهال از حضرت حق جلت عظمته مسئلت مىکنم که این میهمان نیکوکار و مطیع را با «سلامٌ قولاً من ربّ رحیم» استقبال و ضیافت فرموده، به مرتبه والاى لقاء الله نایل فرماید و بهترین پاداش صالحان را به وى ارزانى دارد. این شخصیت والاى علمى کهنسال در میان مراجع عظام تقلید، یکى از موفقترین و سعادتمندترینها بودند. | |||
سى و دو سال مرجع | سى و دو سال مرجع تقلید، حدود هفتاد سال مدرس حوزه علمیه قم و حدود هشتاد و پنج سال سرگرم فراگرفتن و آموختن فقه آلمحمد(ع) بودند. | ||
اولین مدرسه علوم دینى به سبک جدید را ایشان در قم تأسیس کردند. اولین مؤسّسه بزرگ قرآنى را ایشان در قم بنیان نهادند. اولین فهرست بزرگ فقهى و حدیثى با استفاده از دانش و اختراعات جدید بشرى را ایشان پدید آوردند. صدها مدرسه، مسجد و مؤسّسه تبلیغ دین را در سراسر کشور و در کشورهاى دیگر بنیاد کردند. هزاران شاگرد را از فقه پخته و عمیق خود بهرهمند ساختند. بسیارى آرا و نظرات فقهى که حاکى از روشنبینى و ذهن نوگراى ایشان بود ارایه کردند و بالاتر از همه، با منش و رفتار پرهیزکارانه و با طهارت و تقوایى که مىتوانست براى علما و فقها الگویى زنده و ملموس باشد، عمرى پربرکت را به زهد کامل گذرانیدند. | |||
آن بزرگوار | آن بزرگوار یکى از استوانههاى انقلاب و نظام جمهورى اسلامى بشمار مىآید. در دوران اختناق و در مقابله با حوادث سهمگین سالهاى تبعید امام خمینى - قدس الله نفسه الزکية - مواردى پیش آمد که صداى این مرد بزرگ، تنها صداى تهدیدکنندهاى بود که از حوزه علمیه برخاست و به نهضت شور و توان بخشید. پس از پیروزى انقلاب در قضایاى عمومى کشور، حضورى بارز و پشتیبانى صریح از نظام جمهورى اسلامى و از مقام منیع رهبرى و شخص شخیص امام راحل - قدس الله نفسه الزکية - داشت و مورد تکریم و احترام بلیغ آن حضرت بود. فقدان این بقيةالسلف اعاظم و این ملجأ و مرجع مؤمنان ثلمهاى بزرگ و ضایعهاى جبرانناپذیر است. | ||
اینجانب مصیبت این فقدان تأسفبار را به پیشگاه حضرت بقيةالله الأعظم أرواحنا فداه و به علماى عظام و مراجع تقلید و حوزههاى علمیه و به عموم شیعیان و علاقهمندان و مقلدان ایشان و بهخصوص به بیت شریف و منیع و آقازادگان محترم ایشان تسلیت مىگویم و در این شب جمعه رحمت، لطف و تفضل و غفران الهى را براى ایشان مسئلت مىنمایم. | |||
سید على خامنهاى | |||
24 | 24 جمادىالثانى 1414 برابر با 18 آذرماه 1372. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
# «نامداران راحل، زندگینامه چهل تن از مشاهیر شیعه»، کریم جوانشیر، انتشارات سالار (عضو شرکت تعاونی ناشران و نویسندگان استان آذربایجان شرقی)، ص401-416، اسفندماه 1375. | # «نامداران راحل، زندگینامه چهل تن از مشاهیر شیعه»، کریم جوانشیر، انتشارات سالار (عضو شرکت تعاونی ناشران و نویسندگان استان آذربایجان شرقی)، ص401-416، اسفندماه 1375. | ||
# «گلشن ابرار»، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم زیر نظر پژوهشکده باقرالعلوم(ع)وابسته به سازمان تبلیغات | # «گلشن ابرار»، جمعی از پژوهشگران حوزه علمیه قم زیر نظر پژوهشکده باقرالعلوم(ع)وابسته به سازمان تبلیغات اسلامی، ج2، ص945، نشر معروف، قم، 1379. | ||
# «زندگینامه آیتاللهالعظمی سید محمدرضا گلپایگانی به روایت اسناد»، محمدمهدی امامی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، 1382. | |||
{{فقیهان شیعه}} | {{فقیهان شیعه}} | ||
== وابستهها == | == وابستهها == |
ویرایش