۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'هط' به 'هط') |
جز (جایگزینی متن - 'یب' به 'یب') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۳۰: | خط ۳۰: | ||
}} | }} | ||
'''تفسير القرآن العزيز'''، معروف به «تفسير عبدالرزاق»، اثر [[صنعاني، عبدالرزاق بن همام|عبدالرزاق بن همام بن نافع صـنعانی]] (مـتوفای 211ق) از مفسران بزرگ تابعی است. این تفسیر روایی از نخستین تفاسیر قرآن در قـرن دوم و از تفاسیر مهم نزد اهل سنت | '''تفسير القرآن العزيز'''، معروف به «تفسير عبدالرزاق»، اثر [[صنعاني، عبدالرزاق بن همام|عبدالرزاق بن همام بن نافع صـنعانی]] (مـتوفای 211ق) از مفسران بزرگ تابعی است. این تفسیر روایی از نخستین تفاسیر قرآن در قـرن دوم و از تفاسیر مهم نزد اهل سنت میبـاشد. تحقیق کتاب و استخراج منابع به قلم [[قلعجي، عبدالمعطي امين|عبدالمعطی امین قلعجی]] انجام شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
عبدالرزاق در تفسیر هر سوره، ابـتدا نـام سـوره را یادآور میشود، سپس به مکی و مدنی بودن سورهها میپردازد و غالباً ً مدنی بودن آنها را بـیان میکند. بعد از آن، در مواردی، فضایل قرآن و سورهها را به شکل مقبولی ذکر میکـند یـا در اواخر سورهها میآورد. عبدالرزاق در بیان و ذکر روایات تفسیری، روش ترتیبی را در پیش گرفته است و گاهی نـیز بـهتـناسب، به تفسیر آیات در غیر از ترتیب قرآن میپردازد. روش عبدالرزاق در تفسیر آیات قرآن، بـدینگـونه است که وی، ذیل کلمات یا عباراتی از آیات قرآن یک روایت یا بیشتر، در بیان معنا و تفسیر آنـها میآورد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25400/22 ر.ک: همان، ص22]</ref>. | عبدالرزاق در تفسیر هر سوره، ابـتدا نـام سـوره را یادآور میشود، سپس به مکی و مدنی بودن سورهها میپردازد و غالباً ً مدنی بودن آنها را بـیان میکند. بعد از آن، در مواردی، فضایل قرآن و سورهها را به شکل مقبولی ذکر میکـند یـا در اواخر سورهها میآورد. عبدالرزاق در بیان و ذکر روایات تفسیری، روش ترتیبی را در پیش گرفته است و گاهی نـیز بـهتـناسب، به تفسیر آیات در غیر از ترتیب قرآن میپردازد. روش عبدالرزاق در تفسیر آیات قرآن، بـدینگـونه است که وی، ذیل کلمات یا عباراتی از آیات قرآن یک روایت یا بیشتر، در بیان معنا و تفسیر آنـها میآورد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25400/22 ر.ک: همان، ص22]</ref>. | ||
بههـرحـال، گـزارش اسباب نزول از سـوی عـبدالرزاق مستند است و به نـظر میرسد که اسباب نزول در نزد وی اهمیت شایانی داشته است؛ هرچند در آیاتی که انتظار میرود سـبب نزول آنها را ذکر کند، سکوت اخـتیار کـرده است. ایـن امـر از ضـعفهای تفسیر عبدالرزاق بشـمار میرود. عبدالرزاق برای آیاتی که در تاریخ اسلام در پی حوادثی مهم و سرنوشتساز نازل شدهاند، هـیچ گـزارشی از سبب نزول یا شأن نزول آنـها بـه دسـت نمیدهـد. برای نمونه، آیـه 207 بـقره که به «ليلة المبيت» و خوابیدن [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در بستر پیامبر(ص) مربوط | بههـرحـال، گـزارش اسباب نزول از سـوی عـبدالرزاق مستند است و به نـظر میرسد که اسباب نزول در نزد وی اهمیت شایانی داشته است؛ هرچند در آیاتی که انتظار میرود سـبب نزول آنها را ذکر کند، سکوت اخـتیار کـرده است. ایـن امـر از ضـعفهای تفسیر عبدالرزاق بشـمار میرود. عبدالرزاق برای آیاتی که در تاریخ اسلام در پی حوادثی مهم و سرنوشتساز نازل شدهاند، هـیچ گـزارشی از سبب نزول یا شأن نزول آنـها بـه دسـت نمیدهـد. برای نمونه، آیـه 207 بـقره که به «ليلة المبيت» و خوابیدن [[امام على(ع)|حضرت علی(ع)]] در بستر پیامبر(ص) مربوط میباشد، آیه تطهیر، آیه بـلاغ، آیـه اکـمال دین، آیه اهل ذکر و... آیاتی هستند کـه در ایـن تـفسیر هـیچ سـبب نـزول یا شأن نزولی برای آنها به چشم نمیخورد؛ درحالیکه این آیات و اسباب نزول آنها از طریق شیعه و سنی بسیار فراوان نقل شدهاند<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25400/26 ر.ک: همان، ص26] </ref>. | ||
آنچه عبدالرزاق از مدنی بودن سورهها نقل کرده، با قول مشهور اخـتلاف دارد؛ بـهگونهای که وی سورههای نحل و قدر را مدنی میشمارد که بنا به نقل مـشهور از سـورههای مکی است. تعداد سورههای مکی در تفسیر عبدالرزاق، 32 عـدد | آنچه عبدالرزاق از مدنی بودن سورهها نقل کرده، با قول مشهور اخـتلاف دارد؛ بـهگونهای که وی سورههای نحل و قدر را مدنی میشمارد که بنا به نقل مـشهور از سـورههای مکی است. تعداد سورههای مکی در تفسیر عبدالرزاق، 32 عـدد میباشد<ref>ر.ک: همان، ص29 </ref>. | ||
عبدالرزاق در بیان مـعنای حـروف مـقطعه و مراد از آنهـا، مـراد اختصار را در پیش گرفته اسـت. وی ذیـل این حروف از سورههای بقره، اعراف، مریم، شعراء، نمل، قصص، یس، غافر، شورا و ق، نـظر خـود را چنین اعلام میکند که ایـن حـروف، اسمی از اسـمای قـرآن اسـت<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25400/30 ر.ک: همان، ص30]</ref>. | عبدالرزاق در بیان مـعنای حـروف مـقطعه و مراد از آنهـا، مـراد اختصار را در پیش گرفته اسـت. وی ذیـل این حروف از سورههای بقره، اعراف، مریم، شعراء، نمل، قصص، یس، غافر، شورا و ق، نـظر خـود را چنین اعلام میکند که ایـن حـروف، اسمی از اسـمای قـرآن اسـت<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25400/30 ر.ک: همان، ص30]</ref>. | ||
مهمترین منبع تفسیر عبدالرزاق، مـعمر اسـت کـه وی نیز از قتاده روایت میکند. غالب روایات تفسیر عبدالرزاق با این سند روایت شده اسـت. عـبدالرزاق همچنین از ثوری، حسن بصری، ابن عیینه، اسرائیل بن یونسی، ابن التیمی، جـعفر بـن سـلیمان، فضیل، ابن جریح، ابن طاووس و... روایت میکند که شمار کمی از روایات تفسیری او را تشکیل میدهـند. بـیشترین منبع عبدالرزاق در نقل روایات اسرائیلی، کعبالاحبار، وهب بن منبه و عبداللّه بـن سـلام | مهمترین منبع تفسیر عبدالرزاق، مـعمر اسـت کـه وی نیز از قتاده روایت میکند. غالب روایات تفسیر عبدالرزاق با این سند روایت شده اسـت. عـبدالرزاق همچنین از ثوری، حسن بصری، ابن عیینه، اسرائیل بن یونسی، ابن التیمی، جـعفر بـن سـلیمان، فضیل، ابن جریح، ابن طاووس و... روایت میکند که شمار کمی از روایات تفسیری او را تشکیل میدهـند. بـیشترین منبع عبدالرزاق در نقل روایات اسرائیلی، کعبالاحبار، وهب بن منبه و عبداللّه بـن سـلام میباشد و در مواردی نیز ابوهریره در این زمینه، از منابع وی میباشد. از جمله در قصه ذبیح روایاتی را میآورد کـه مـنظور اسحاق است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25400/31 ر.ک: همان، ص31] </ref>. | ||
===ویژگیهای تفسیر=== | ===ویژگیهای تفسیر=== | ||
خط ۶۵: | خط ۶۵: | ||
# در نـقل اسباب نزول، راه ناصواب را پیموده است؛ بهگونهای که ذیل آیاتی که سـبب نـزول مهمی دارند و همه به آن اعتراف کـرده انـد، سخنی نـگفته اسـت؛ مـانند آیه تطهیر، آیه انـذار، آیه اهل ذکر، آیه بلاغ، آیه اکمال دین، سوره هل اتی و موارد دیگر که نـهتـنها شأن نزول یا سبب نزول آنـها را بـیان نـکرده، بـلکه در مـواردی شأن نزول ضـعیفی را نـقل نموده است. | # در نـقل اسباب نزول، راه ناصواب را پیموده است؛ بهگونهای که ذیل آیاتی که سـبب نـزول مهمی دارند و همه به آن اعتراف کـرده انـد، سخنی نـگفته اسـت؛ مـانند آیه تطهیر، آیه انـذار، آیه اهل ذکر، آیه بلاغ، آیه اکمال دین، سوره هل اتی و موارد دیگر که نـهتـنها شأن نزول یا سبب نزول آنـها را بـیان نـکرده، بـلکه در مـواردی شأن نزول ضـعیفی را نـقل نموده است. | ||
# تـفسیر عبدالرزاق همه سورهها و آیات قرآن را در بـر نـدارد. | # تـفسیر عبدالرزاق همه سورهها و آیات قرآن را در بـر نـدارد. | ||
# نـقل او از اهـلبـیت(ع) بـهصورت بیواسطه بههیچوجه در تفسیر او دیده نمیشود؛ درحالیکه، همعصر امام صادق(ع) بوده است. علاوه بر آن، نقل باواسطه از اهلبیت(ع)، بـهویژه امام علی(ع) اندک | # نـقل او از اهـلبـیت(ع) بـهصورت بیواسطه بههیچوجه در تفسیر او دیده نمیشود؛ درحالیکه، همعصر امام صادق(ع) بوده است. علاوه بر آن، نقل باواسطه از اهلبیت(ع)، بـهویژه امام علی(ع) اندک میباشد<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/25400/31 ر.ک: همان]</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== |
ویرایش