۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
السنة (خلال): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ن‌ک' به 'ن‌ک'
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ع' به 'ه‌ع') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ن‌ک' به 'ن‌ک') |
||
| خط ۵۰: | خط ۵۰: | ||
# احکام خوارج و احکام اموال و به اسارت گرفتنشان؛ | # احکام خوارج و احکام اموال و به اسارت گرفتنشان؛ | ||
# احکام سارقان (لصوص). جنگ با آنان و بحث از کشتن آنان و کراهت دنبال کردنش وقتی گریخت؛ | # احکام سارقان (لصوص). جنگ با آنان و بحث از کشتن آنان و کراهت دنبال کردنش وقتی گریخت؛ | ||
# احکام خلافت، خلافت اربعه و بیان | # احکام خلافت، خلافت اربعه و بیان این‌که (از نظر اهل تسنن) اتباع سنت تقدیم ابوبکر است و تربیع به [[امام على(ع)|علی(ع)]] در خلافت، و ذکر خلافت معاویه؛ | ||
# فضائل پیامبر(ص) و ذکر مقام محمود؛ | # فضائل پیامبر(ص) و ذکر مقام محمود؛ | ||
# فضائل خلفای اربعه، و ذکر فضائل عشره؛ | # فضائل خلفای اربعه، و ذکر فضائل عشره؛ | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
# رد نظر مرجئه در ایمان، بیان مقاله جهمیه در قرآن و رد آنان در قول به مخلوق بودن قرآن.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/45 ر.ک: همان، ص45-46]</ref> | # رد نظر مرجئه در ایمان، بیان مقاله جهمیه در قرآن و رد آنان در قول به مخلوق بودن قرآن.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/45 ر.ک: همان، ص45-46]</ref> | ||
نویسنده در کتاب از سبب تألیف آن صحبتی نکرده ولی | نویسنده در کتاب از سبب تألیف آن صحبتی نکرده ولی چنان‌که از مطالب آن پیداست، نظر وی رد فرقه‌ها و جریان‌های سیاسی مخالف بوده است. وی کتابش را با ذکر امارت و اقوال در آن ذکر کرده و به اوضاع جاری زمان خودش که در آن خروج بر حاکمان وقت شایع بوده، اشاره می‌کند و در این اثنا مذهب سلف درباره این مسائل را بیان می‌دارد. از سویی چون [[خلال، احمد بن محمد|خلال]]، بر جمع علم احمد مشتاق بوده دست به نگارش این اثر زده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/46 ر.ک: همان، ص46]</ref> | ||
این کتاب هفت جلد دارد که محقق، سه جلد آن را تحقیق کرده است؛ جلد اول آن از اطاعت امام و ذکر ائمه قریش و خروج بر سلطان و بیان احکام سارقان (لصوص) و اجرای حکم شهادت بر کسی که در راه دفاع از عرض و مالش کشته شود و همچنین ذکر فضائل پیامبر اکرم(ص) و توضیح مقام محمود و بحث جامعی درباره خلافت، بحث کرده است. نویسنده در جلد دوم خلافت ابوبکر و عمر و عثمان و [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] را مطرح کرده و سپس شهادت بر عشره مبشره به بهشت را توضیح داده وی سپس حکم اهل سنت در انکار تقدیم [[امام على(ع)|علی(ع)]] بر سه خلیفه پیشین را مطرح می‌نماید، از معاویه بحث می‌نماید، از جنگهای صفین و جمل و شهدای این جنگها بحث می‌کند و سخن از اصحاب رسول خدا(ص) به میان می‌آورد. در جلد سوم، وی از روافض (شیعیان) و تغلیظ بر کسانی که احادیثی در طعن صحابه نوشته‌اند صحبت می‌نماید. وی با فتنه‌های بنی‌امیه و تفریع ابواب قدر و ذکر قدریه مطلب را ادامه می‌دهد سپس درباره برخی روایات مانند روایت شقی و سعید یا زاده شدن هر انسانی بر فطرت و... صحبت می‌کند. ادامه مباحث این جلد را با رد بر قدریه و مرجئه پایان می‌دهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/47 ر.ک: همان، ص47-48]</ref> | این کتاب هفت جلد دارد که محقق، سه جلد آن را تحقیق کرده است؛ جلد اول آن از اطاعت امام و ذکر ائمه قریش و خروج بر سلطان و بیان احکام سارقان (لصوص) و اجرای حکم شهادت بر کسی که در راه دفاع از عرض و مالش کشته شود و همچنین ذکر فضائل پیامبر اکرم(ص) و توضیح مقام محمود و بحث جامعی درباره خلافت، بحث کرده است. نویسنده در جلد دوم خلافت ابوبکر و عمر و عثمان و [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین علی(ع)]] را مطرح کرده و سپس شهادت بر عشره مبشره به بهشت را توضیح داده وی سپس حکم اهل سنت در انکار تقدیم [[امام على(ع)|علی(ع)]] بر سه خلیفه پیشین را مطرح می‌نماید، از معاویه بحث می‌نماید، از جنگهای صفین و جمل و شهدای این جنگها بحث می‌کند و سخن از اصحاب رسول خدا(ص) به میان می‌آورد. در جلد سوم، وی از روافض (شیعیان) و تغلیظ بر کسانی که احادیثی در طعن صحابه نوشته‌اند صحبت می‌نماید. وی با فتنه‌های بنی‌امیه و تفریع ابواب قدر و ذکر قدریه مطلب را ادامه می‌دهد سپس درباره برخی روایات مانند روایت شقی و سعید یا زاده شدن هر انسانی بر فطرت و... صحبت می‌کند. ادامه مباحث این جلد را با رد بر قدریه و مرجئه پایان می‌دهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/47 ر.ک: همان، ص47-48]</ref> | ||
محقق از جلد چهارم تا هفتم را تحقیق نکرده است. بحث در جلد چهارم کتاب در ادامه مسائل مربوط به مرجئه است، در این جلد از دوری از مرجئه و عدم ازدواج و ارتباط با آنان صحبت شده است. پنجمین جلد حاوی مطالب ذیل است: ادامه کلام درباره مرجئه. تفریع ابواب رد بر مرجئه، ذکر جهم و بشر مریسی و ابن ابی داود و اصحابش. ذکر جهمیه و اقوال آنان و اختلافاتشان در قرآن و غیره. رد و انکار بر متوقفین در قرآن. جلد ششم هم شامل این مباحث است: انکار بر قائلین به مخلوق بودن قرآن و تکفیر آنان و بیان وجه تکفیرشان و توضیح | محقق از جلد چهارم تا هفتم را تحقیق نکرده است. بحث در جلد چهارم کتاب در ادامه مسائل مربوط به مرجئه است، در این جلد از دوری از مرجئه و عدم ازدواج و ارتباط با آنان صحبت شده است. پنجمین جلد حاوی مطالب ذیل است: ادامه کلام درباره مرجئه. تفریع ابواب رد بر مرجئه، ذکر جهم و بشر مریسی و ابن ابی داود و اصحابش. ذکر جهمیه و اقوال آنان و اختلافاتشان در قرآن و غیره. رد و انکار بر متوقفین در قرآن. جلد ششم هم شامل این مباحث است: انکار بر قائلین به مخلوق بودن قرآن و تکفیر آنان و بیان وجه تکفیرشان و توضیح این‌که قرآن از جانب خداست و هیچچیز از خدا نمی‌تواند مخلوق باشد و بیان این‌که قرآن از اسماء الله و علم اوست. بحث جامعی در رد بر قائلین به مخلوقیت قرآن. هفتمین و آخرین جلد کتاب نیز از سایر مواضع جهمیه در قول به مخلوقیت قرآن و رد بر کسانی که معتقدند لفظ قرآن مخلوق است و انکار قائلین بر ضد آن و احتجاجات ابوعبدالله علیه آنان، و آنچه از مروزی در بدعتگذاری جهمیه وارد شده است، بحث می‌کند.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/48 ر.ک: همان، ص48-49]</ref> | ||
شیوه مؤلف در کتابت این اثر را به‌صورت زیر می‌توان خلاصه کرد: | شیوه مؤلف در کتابت این اثر را به‌صورت زیر می‌توان خلاصه کرد: | ||
اول | اول این‌که همانطور که بیان شد، سعی وی در جمع مسائل احمد بن حنبل بوده است. در این راستا گاه، إسنادش را عالی مییابیم؛ مانند آنچه از استادش ابوبکر مروزی یا میمونی یا دوری و حرب بن اسماعیل کرمانی و یا ابوداود سجستانی نقل کرده است. گاه نیز إسناد، نازل است مانند مرویات وی از احمد بن محمد صائغ یا احمد بن حمید مشکانی، ابو هانی نیشابوری، حنبل بن اسحاق و... که در این روایات واسطه‌ای میان [[خلال، احمد بن محمد|خلال]] و این افراد هست و واسطه گاه محمد بن ابو هارون است گاه زکریا بن یحیای ناقد و.... در کل، نزول در مرویاتش از عبدالله بن محمد بن عبدالحمید از بکر بن محمد از پدرش –محمد بن حکم- از ابوعبدالله، بیشتر از موارد سابق است... به‌هرحال، گاه در إسناد شاهد علو هستیم و گاه نزول، ولی وجه غالب با علو در إسناد است و نزول در آن نادر میباشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/50 ر.ک: همان، ص50-51]</ref> | ||
از ویژگیهای کتاب این است که نویسنده در آن، تنها بر جمع اقتصار نکرده بلکه زیاداتی از خودش نیز بر آن دارد و [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] نیز در جایی که می‌گوید «للخلال کتاب السنة و هو أجمع کتاب یذکر فیه أقوال الإمام أحمد... و إن کان له أقوال زائدة علی ما فیه...» بر این امر اشاره دارد. از زیاداتش می‌توان، مرویاتش از طریق محمد بن اسماعیل أحمسی و محمد بن جنید و یحیی بن جعفر و عمران بن بکار و حسین بن عبدالحمید میمونی و احمد بن محمد انصاری و ابراهیم بن اسماعیل بن عبدالله بن زراره را نام برد. همچنین همه مباحثی که متعلق به مقام محمود است از زیادات او بر مسائل ابوعبدالله است و هرچه متعلق به باب وفات ابوبکر و مرثیه [[امام على(ع)|علی(ع)]] بر ابوبکر و آنچه از احمد بن یحیای نحوی و... روایت می‌کند، نیز چنین است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/51 ر.ک: همان، ص51]</ref> | از ویژگیهای کتاب این است که نویسنده در آن، تنها بر جمع اقتصار نکرده بلکه زیاداتی از خودش نیز بر آن دارد و [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] نیز در جایی که می‌گوید «للخلال کتاب السنة و هو أجمع کتاب یذکر فیه أقوال الإمام أحمد... و إن کان له أقوال زائدة علی ما فیه...» بر این امر اشاره دارد. از زیاداتش می‌توان، مرویاتش از طریق محمد بن اسماعیل أحمسی و محمد بن جنید و یحیی بن جعفر و عمران بن بکار و حسین بن عبدالحمید میمونی و احمد بن محمد انصاری و ابراهیم بن اسماعیل بن عبدالله بن زراره را نام برد. همچنین همه مباحثی که متعلق به مقام محمود است از زیادات او بر مسائل ابوعبدالله است و هرچه متعلق به باب وفات ابوبکر و مرثیه [[امام على(ع)|علی(ع)]] بر ابوبکر و آنچه از احمد بن یحیای نحوی و... روایت می‌کند، نیز چنین است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/51 ر.ک: همان، ص51]</ref> | ||
شیوه مؤلف در اینجا چنین است که با اسنادش به ابوعبدالله (خواه اسنادش عالی باشد یا نازل) با ذکر اقوال احمد بن حنبل در موضوعی که می‌خواهد به آن بپردازد، آغاز می‌کند، سپس درنهایت روایات از طریق دیگر که اقوال احمد را در سنت تقویت می‌کند، را می‌آورد. مثلاً بعد از ذکر اقوال احمد در اطاعت امام احادیث از طریق محمد بن اسماعیل احمسی را ذکر می‌کند و آن را با «باب في جامع طاعة الإمام» معنون می‌نماید؛ وی در این قسمت، چهلوسه حدیث را ذکر می‌نماید. اگر در موضوع مورد بحث مؤلف، قولی از احمد بن حنبل وجود نداشت، وی به اقوال دیگر علمای عصرش یا احادیث مسند از طریق پیامبر(ص) استناد می‌کند کما | شیوه مؤلف در اینجا چنین است که با اسنادش به ابوعبدالله (خواه اسنادش عالی باشد یا نازل) با ذکر اقوال احمد بن حنبل در موضوعی که می‌خواهد به آن بپردازد، آغاز می‌کند، سپس درنهایت روایات از طریق دیگر که اقوال احمد را در سنت تقویت می‌کند، را می‌آورد. مثلاً بعد از ذکر اقوال احمد در اطاعت امام احادیث از طریق محمد بن اسماعیل احمسی را ذکر می‌کند و آن را با «باب في جامع طاعة الإمام» معنون می‌نماید؛ وی در این قسمت، چهلوسه حدیث را ذکر می‌نماید. اگر در موضوع مورد بحث مؤلف، قولی از احمد بن حنبل وجود نداشت، وی به اقوال دیگر علمای عصرش یا احادیث مسند از طریق پیامبر(ص) استناد می‌کند کما این‌که در مسئله مقام محمود و آنچه به وفات ابوبکر و مرثیه [[امام على(ع)|علی(ع)]] در وفات وی مربوط است، این شیوه را پی گرفته است. اگر در مسئله هیچ رأیی وجود نداشت، وی آن را بر مسئله‌ای که از احمد آمده، معلق می‌کند مثلاً در شماره 650 می‌نویسد: «لو تدبر الناس کلام أحمد في کل شئ و عقلوا...».<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/41887/1/51 ر.ک: همان، ص51-52]</ref> | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||