عقائد السلف: تفاوت میان نسخه‌ها

موضوع‎هایی‎ که‎ در این‎ کتاب‎ موردبحث‎ قرار گرفته‎، بدون هرگونه عنوان‎بندی به‎طور کلی‎ شامل مواردی از قبیل قدر، تشبیه‎، خلق‎ قرآن‎، رؤیت‎ خداوند، عرش‎ الهى‎ و بررسى‎ احادیث‎ مختلف‎ در این‎ باب می‌شود‎. انبوهى‎ از اطلاعات‎ موجود در «تأويل‎ مختلف‎ الحديث»‎ و حتى‎ بسیاری‎ از عبارات‎ آن‎ عیناً در این‎ کتاب‎ تکرار شده‎ است<ref>ر.ک: آذنوش، آذرتاش، ج4، ص457</ref>.

در وقع نزاع در اصل بر سر تصویر خدا بود. بشر به خداوند چند صفت ذاتی قدیم که به‎طور نظری قابل استنتاجند، یعنی قدرت، علم، اراده و «تخلیق»، نسبت داده بود؛ اما از اینکه از اسماء خداوند که در قرآن کریم وجود داشتند، صفاتی بسازد، امتناع ورزید؛ زیرا قرآن مخلوق است و این اسماء «مستعارند»؛ یعنی برگرفته از زبان انسانند. او این مطلب را با آن آیات قرآنی که در آن‎ها خداوند چون یک انسان توصیف می‌شود، درحالی‎که از دستانش، چشمانش و جز آن سخن به میان می‎آید، اثبات می‌نمود. به‌این‎ترتیب، بحث‎ و جدل به مسئله تشبیه موکول شد. اصحاب حدیث به این کشمکش دامن زدند؛ بدین ترتیب که افزون بـر قرآن کریم احـادیث بی‌شماری را که در قالبی تشبیه‌گرایانه بیان شده بودند، مطرح کردند<ref>ر.ک: همان، ص77</ref>.

عقایدی که در این کتاب به‎عنوان اعتقادات بشر مریسی مورد رد و انکار قرار گرفته است از این شمار است: مخلوق بودن اسماء الهی؛ خلق قرآن و اعتقاد او به اینکه کلام خداوند «جعل» خداست؛ استناد بشر مریسی حتی به دلایل نقلی برای اینکه خداوند قابل‎ درک با حواس پنج‎گانه بشری نیست؛ عدم رؤیت باری در آخرت؛ عدم باور به حدیث نزول باری ‎تعالی؛ تأویل آیات و احادیث صفات باری از سوی بشر مریسی؛ عدم اعتقاد به واقعیت مستقل صفات باری و بلکه ارجاع همه این صفات به ذات باری که دارای وحدت ذاتی و صفاتی است؛ مخالفت با هرگونه تشبیه باری با مخلوقات؛ تأویل برخی احادیث تشبیهی با وجود پذیرش اصل حدیث (به‎طور مثال حدیث رؤیت) و گاهی نیز رد برخی احادیث تشبیهی و تشکیک در صحت انتساب این احادیث و دست‎ آخر اعتقاد او به اینکه خداوند همه ‎جا هست<ref>ر.ک: پایگاه اینترنتی بررسی‎های تاریخی</ref>.