بررسی و تحقیق در جنبش مشروطیت ایران: تفاوت میان نسخه‌ها

در فصل چهارم، به بررسی موضع سفارت در برابر درخواست تحصن پرداخته شده است. به اعتقاد نویسنده، نگاهی به سیاست انگلیس در قبال روسیه، نشان می‌دهد که آنها در پی نفوذ بیشتری در امور سیاسی ایران بوده‌اند؛ به‎خصوص که با افزایش قدرت روس‎ها، آنها ضعف بیشتری احساس کرده و به‎ دنبال جبران آن بودند<ref>ر.ک: همان، ص125</ref>.

فصل ششم، به بررسی این موضوع اختصاص یافته است که در سفارت چه گذشت. نویسنده بر این باور است که نشان دادن آنچه در داخل سفارت رخ داده، کمک فراوانی به درک مسئله مورد نظر کرده و درعین‎حال، ازآنجاکه موضوع کتاب، روشن ساختن وقایع مربوط به تحصن است، برای به تصویر کشیدن درست صحنه‌ها، آنچه که ناظران و گزارشگران آورده‌اند، ذکر گردیده است.<ref>ر.ک: همان، ص153</ref>.

در فصل هشتم، دیدگاه‌ها درباره تحصن و دخالت انگلیسی‎ها در جنبش عدالت‎خواهی مردم، بررسی شده است. بسیاری از موافقان و مخالفان مشروطه، درباره دخالت انگلیسی‎ها در امر نهضت مردم، سخنانی را ابراز کرده‌اند. آنها هرکدام بر اساس دیدگاه‌های مشخصی که داشته‌اند، این مسئله را مورد نظر قرار داده‌اند؛ موافقان برای هشدار در امر نهضت، مخالفان برای کوبیدن آن و تحلیل‎گران لابد به قصد تبیین واقعیت قضیه، آن‎گونه که خود معتقد بوده‌اند. نویسنده در این‎باره، به تناسب، نقل‎های افراد مختلف را آورده و در بعضی موارد، تذکراتی پیرامون آنها داده است. وی معتقد است در واقع بسیاری از اینها، بااینکه از موافقان مشروطه بوده‌اند، دخالت انگلیسیان را در امر مشروطه پذیرفته‌اند، اما اینکه چگونه با پذیرش این دخالت، باز از مشروطه جانب‎داری کرده‌اند، مسئله‌ای است که حداقل بخشی از پاسخ آن را باید در مواضع متناقض آنها، جستجو کرد؛ اضافه بر اینکه توجه به مشورطه به‎عنوان یک پدیده ضد استبدادی و عدم توجه به دخالت خارجی، باعث داشتن چنین موضعی از طرف آنان شده است.<ref>ر.ک: همان، ص197-‎198</ref>.

در فصل دهم، به بست‎نشینی در کنسولگری‎های انگلیس در سایر شهرها پرداخته شده است. بازتاب تحصن در سفارت انگلیس در تهران، در سایر شهرستان‎ها، هجوم مردم به کنسولگری‎ها بود. به باور نویسنده، این کار نشان محکمی است بر یک کار حساب شده‌ای که جریان «عدالت‎خواهی» مردم را به ‎سمت «مشروطه غربی» جهت می‌داد؛ زیرا به اعتقاد وی چگونه ممکن است که هم‎زمان و بی‌دلیل، تحصن در کنسولگری‎ها و مراکز ادارات تلگراف‎خانه وابسته به انگلیسی‎ها، صورت پذیرد، جز آنکه ریشه در جای مشخص و معینی داشته و هدایتی در کار نباشد<ref>ر.ک: همان، ص239</ref>.

در فصل دوازدهم، به برخی ایرادت پیرامون جنبش مشروطیت، پاسخ داده شده است؛ از جمله آنکه استاد حمید عنایت به‎خاطر توجهی که به ماهیت دینی مشروطه دارد، به کسانی که آن را ساخته دست بیگانگان می‌دانند، حمله کرده است. نویسنده در این‎باره به این نکته اشاره کرده است که پیوستگی حرکت مشروطه‎خواهی در مقطعی که دچار انحراف شد، ربطی به اصالت مردمی قیام و حتی جنبه مذهبی آن ندارد و اگر کسی با توجه به اصالت مردمی و دینی آن، آن را سالم از دخالت انگلیس می‌پندارد، در واقع دچار خلط شده است؛ زیرا روحانیت اقدامی در جهت مبارزه با ستمگری حکام کرد، اما این قیام در ادامه، در تحصن نزدیک به یک‎ماهه سفارت، تغییر ماهیت داد<ref>ر.ک: همان، ص285-‎286</ref>.