دفتر تاریخ: تفاوت میان نسخه‌ها

اين رساله كه در 1886 ميلادى در بمبئى به چاپ سنگى رسيد، از حاجى خليل‌خان و محمّد نبى خان، سفيران فتحعلى شاه قاجار در هند (1805 - 1802 م) و نسخه آن ناياب و در حكم نسخه خطى است. حاجى خليل‌خان قزوينى از كارگزاران سرشناس شركت هند شرقى در ايران به شمار مى‌رفت و پايگاه اصلى او بوشهر بود كه كمابيش از 1194 هجرى (1780 م) با شيخ‌هاى خليج فارس و شركت هند شرقى به داد و ستد پرداخت و به سرشناس‌ترين نماينده حكمران بمبئى در جنوب ايران به شمار مى‌آمد. شركت هند شرقى انگليس به‌ويژه حكم‌ران بمبئى در تعيين روابط خود با ايران به‌ويژه درباره داد و ستد، همواره با حاجى خليل‌خان مشورت می‌كردند و گزارش‌هاى او و مأمورانش را مهم مى‌شمردند. وى با انبوهى از خويشاوندان خود در آوريل 1802 (1217 ه) با دو كشتى و يك ناو جنگى از بوشهر به بمبئى رفت، اما در بيستم ژوئيه 1802 كشته شد. محمد نبى‌خان شيرازى، برادر زن خليل خان پس از مرگ او، انگيزه‌اش را براى جانشينى شوهر خواهرش پنهان نكرد و پس از سه سال كوشش، سرانجام در جايگاه او نشست، اما تا آن هنگام كه در هند ماند (1222ق / 1807م)، جز خودنمايى در جايگاه سفير پادشاه ايران، كارى نكرد.