روابط حکمت اشراق و فلسفه ایران باستان: تفاوت میان نسخه‌ها

[[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردى]] تعبیرات «حکمت مشرقیه» و «حکمت مشارقه» و «حکمت اشراق» را به‎تناوب به کار مى‎برد. از طرف دیگر، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] نیز قصد تدوین حکمة المشرقیه‌اى داشته که ناتمام مانده است؛ و این خود، مطلبى است که هرکس به تحقیق در سیر افکار فلسفى در ایران پرداخته، به نحوى نظر دقت او بدان جلب گردیده و خواسته است ببیند که آیا در این زمینه، میان [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] و سهروردى چه رابطه‌اى در کار بوده است؟<ref>همان، ص31</ref>.

دراین‎باره، گواهى صريح خود [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردى]] را که البته از هرگونه شهادت ديگرى موثق‎تر خواهد بود، در دست داریم، وى در یکى از نخستین فصول منطق مطارحات (ذیل صفحه 195 جلد اول آثار [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردى]]، چاپ این‎جانب) در بحث از این‎که ماهیات بسیط را به حد تعریف نمى‎توان کرد، خواننده را به کراسه‌ها (دفترها) یى مراجعه مى‎دهد که اصل آن‎ها را [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] به مشرقیین نسبت داده است و به صورتى پراکنده و ناتمام موجود است. سپس مى‎گوید:

مطلب را صریح‎تر از این، تأکید نمى‎توان کرد. در نظر [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردى]]، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] البته در مقام طرح یک «حکمت مشرقى» بوده، الا این‎که واجد اصل مشرقى و واصل بدان نبوده و بنابراین «کراسه‌ها» ى او بى‎اصل و به هر صورت، ناقص بوده است و اصل مشرقى همان است که از طرف حکماى قدیم ایران و خسروانیان تأسیس یافته بوده است و او چنین نتیجه مى‎گیرد که: براى وقوف به قواعد این حکمت مشرقى، باید پس از تحصیل حکمت بحثى، به‎منظور اکتساب ملکه تهذیب لطایف حکمت الهى از شوائب مباحثات و مجادلات بى‎حاصلى که متأخرین مشائین و متکلمین بر آن افزوده‌اند، به کسى که واجد این قواعد و تابع مؤسسین آن‎ها است و توفیق الهى، او را وارث معنوى حکماى قدیم ایران قرار داده و بنابراین به خود [[سهروردی، یحیی بن حبش|سهروردى]] مراجعه کرد. در اینجا، پیوند مقرر میان اصل مشرقى و حکمت اشراق، نیک مشهود است. با بیان کیفیت دقیقى است که بدان این پیوند برقرار گردیده که به قلب دستگاه سهروردى راه توانیم یافت<ref>همان، ص32-35</ref>.