۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
صون المنطق و الكلام عن فن المنطق و الكلام: تفاوت میان نسخه‌ها
صون المنطق و الكلام عن فن المنطق و الكلام (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۵ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۲۱:۲۴
، ۲۵ اوت ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'ل‌ا' به 'ل‌ا'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ش' به 'ی‌ش') |
جز (جایگزینی متن - 'ل‌ا' به 'ل‌ا') |
||
| خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''صون المنطق و الكلام عن فن المنطق و الكلام و يليه جهد القريحة في تجريد النصيحة (مختصر نصيحة أهل الإيمان في الرد علی منطق اليونان لأحمد بن عبدالحليم بن تيمية)''' دو کتاب به زبان عربی هستند که هردو تألیف [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر| | '''صون المنطق و الكلام عن فن المنطق و الكلام و يليه جهد القريحة في تجريد النصيحة (مختصر نصيحة أهل الإيمان في الرد علی منطق اليونان لأحمد بن عبدالحليم بن تيمية)''' دو کتاب به زبان عربی هستند که هردو تألیف [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|جلال‌الدین عبدالرحمن بن ابوبکر سیوطی]](849-911ق) است. موضوع این مجموعه (دو کتاب) کلام و منطق است. در واقع [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] در این دو کتاب (که دومی تلخیص و شرح کتاب [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]](641-707ق) است) به بیان تاریخچه مختصری از ورود منطق از یونان به اسلام و شیوع آن در میان مسلمان و نظرات علما در رد این علم و تحریم آن می‌پردازد. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
[[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] در «نصیحة اهل الإیمان فی الرد علی منطق الیونان» می‌گوید: واضع منطق، [[ارسطو]]، مردی از یونان، است. او اولین کسی است که قائل به قِدَم عالم شد. او همچنین می‌گوید: یونانیان مشرک و کافری که ستارگان و بتها را می‌پرستیدند بسیار بدتر از یهود و نصارای پس از نسخ و تبدیل، بودند. آنان بیش از 300 سال قبل از میلاد مسیح زندگی می‌کردند. چون مسیح مبعوث شد به دین او گراییدند و پس از تغییر ملت مسیح به کیش دین مرکبی از توحید و شرک که ترکیبی از حق و باطل بود درآمدند که البته این دین، بر آنچه پیشینیانشان بر آن بودند، برتری داشت. از نگاه [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] در این کتاب، شیاطین در بسیاری از امور، یونانیان را یاری می‌رساندند ولی آنان نمی‌دانستند که این شیاطین هستند که آنان را یاری می‌کنند ازاینرو به شیاطین اقرار نکرده و در چنین افعالی صرفاً معتقد به قوای نفسانی یا امور طبیعی یا قوای فلکی می‌شدند. اسباب عجایب عالم نزد آنان و بوعلی صرفاً در این سه مورد خلاصه می‌شد و از تأثیر شیاطین در شر در عالم غافل بودند. او در جای دیگر، منطق را برگرفته از هندسه و به هدف انتقال از شکل محسوس به معقول می‌داند.<ref>ر.ک: همان، ص8</ref> | [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] در «نصیحة اهل الإیمان فی الرد علی منطق الیونان» می‌گوید: واضع منطق، [[ارسطو]]، مردی از یونان، است. او اولین کسی است که قائل به قِدَم عالم شد. او همچنین می‌گوید: یونانیان مشرک و کافری که ستارگان و بتها را می‌پرستیدند بسیار بدتر از یهود و نصارای پس از نسخ و تبدیل، بودند. آنان بیش از 300 سال قبل از میلاد مسیح زندگی می‌کردند. چون مسیح مبعوث شد به دین او گراییدند و پس از تغییر ملت مسیح به کیش دین مرکبی از توحید و شرک که ترکیبی از حق و باطل بود درآمدند که البته این دین، بر آنچه پیشینیانشان بر آن بودند، برتری داشت. از نگاه [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] در این کتاب، شیاطین در بسیاری از امور، یونانیان را یاری می‌رساندند ولی آنان نمی‌دانستند که این شیاطین هستند که آنان را یاری می‌کنند ازاینرو به شیاطین اقرار نکرده و در چنین افعالی صرفاً معتقد به قوای نفسانی یا امور طبیعی یا قوای فلکی می‌شدند. اسباب عجایب عالم نزد آنان و بوعلی صرفاً در این سه مورد خلاصه می‌شد و از تأثیر شیاطین در شر در عالم غافل بودند. او در جای دیگر، منطق را برگرفته از هندسه و به هدف انتقال از شکل محسوس به معقول می‌داند.<ref>ر.ک: همان، ص8</ref> | ||
[[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، درباره ابتدای داخل شدن این علم در میان مسلمانان از قول شیخ نصر مقدسی در کتاب «الحجة علی تارک المحجة» می‌نویسد:... شنیدم که ابومحمد عبدالله بن ابوزید فقیه مالکی در قیروان می‌گفت: خداوند بنی‌امیه را بیامرزد زیرا هیچگاه از میان خلفای آنان کسی بدعت در اسلام نگذاشت... اکثر کارگزاران و والیان آنان عرب بودند ولی وقتی خلاقت از بنی‌امیه به دست بنیعباس افتاد، دولت آنان به دست فارسها افتاد و ریاست در میان آنان گشت؛ در قلب‌های اکثر رئیسان آنان کفر و بغض به عرب و دولت اسلام وجود داشت و آنان حوادثی را برای اسلام رقم زدند که در راستای هلاکت اسلام بود... اولین حوادثی که در این زمینه رقم زدند آوردن کتاب‌های یونانی به سرزمین اسلام و ترجمه آنها به زبان عربی و در دسترس مسلمانان قرار دادن این ترجمهها بود. سبب خروج این کتاب‌ها از سرزمین روم به بلاد اسلامی، یحیی بن خالد برمکی بود.<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref> او سپس از چگونگی ورود این کتاب‌ها به سرزمینهای اسلامی توسط یحیی بن خالد از بلاد روم می‌نویسد و از خالد بن یزید بن معاویه هم بهعنوان اولین کسی که کتاب‌های یونانی را به دلیل علاقه‌اش به کتاب‌های کیمیا به عربی ترجمه کرد، نام میبرد.<ref>ر.ک: همان، ص11</ref> وی سپس از دو طریق یوحنا بن بطریق و دیگران و طریق حنین بن اسحاق در ترجمه آثار یونانی به عربی یاد می‌کند؛ اولی را از نوع ترجمه تحتاللفظی و کلمه به کلمه می‌داند و به دو دلیل آن را تضعیف کرده و مردود می‌شمارد و طریق حنین را به دلیل نقل به مضمون، (بهجز در علم ریاضی) صحیحتر و | [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]]، درباره ابتدای داخل شدن این علم در میان مسلمانان از قول شیخ نصر مقدسی در کتاب «الحجة علی تارک المحجة» می‌نویسد:... شنیدم که ابومحمد عبدالله بن ابوزید فقیه مالکی در قیروان می‌گفت: خداوند بنی‌امیه را بیامرزد زیرا هیچگاه از میان خلفای آنان کسی بدعت در اسلام نگذاشت... اکثر کارگزاران و والیان آنان عرب بودند ولی وقتی خلاقت از بنی‌امیه به دست بنیعباس افتاد، دولت آنان به دست فارسها افتاد و ریاست در میان آنان گشت؛ در قلب‌های اکثر رئیسان آنان کفر و بغض به عرب و دولت اسلام وجود داشت و آنان حوادثی را برای اسلام رقم زدند که در راستای هلاکت اسلام بود... اولین حوادثی که در این زمینه رقم زدند آوردن کتاب‌های یونانی به سرزمین اسلام و ترجمه آنها به زبان عربی و در دسترس مسلمانان قرار دادن این ترجمهها بود. سبب خروج این کتاب‌ها از سرزمین روم به بلاد اسلامی، یحیی بن خالد برمکی بود.<ref>ر.ک: همان، ص8-9</ref> او سپس از چگونگی ورود این کتاب‌ها به سرزمینهای اسلامی توسط یحیی بن خالد از بلاد روم می‌نویسد و از خالد بن یزید بن معاویه هم بهعنوان اولین کسی که کتاب‌های یونانی را به دلیل علاقه‌اش به کتاب‌های کیمیا به عربی ترجمه کرد، نام میبرد.<ref>ر.ک: همان، ص11</ref> وی سپس از دو طریق یوحنا بن بطریق و دیگران و طریق حنین بن اسحاق در ترجمه آثار یونانی به عربی یاد می‌کند؛ اولی را از نوع ترجمه تحتاللفظی و کلمه به کلمه می‌داند و به دو دلیل آن را تضعیف کرده و مردود می‌شمارد و طریق حنین را به دلیل نقل به مضمون، (بهجز در علم ریاضی) صحیحتر و قابل‌اعتمادتر می‌داند.<ref>ر.ک: همان، ص7</ref> سیوطی، در ادامه حدیث قلم و دوات را مطرح می‌کند و سپس از حدیث هفتادوسه فرقه سخن به میان میآورد و بعدازآن از قول تاریخ ذهبی، عبدالرحمن بن حکم بن هشام بن عبدالرحمن بن معاویه بن هشام بن عبدالملک بن مروان اموی را اولین کسی می‌داند که فلسفه را به اندلس برد. او با استناد به قول [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]]، [[غزالی، محمد بن محمد|ابوحامد غزالی]] را اولین کسی می‌داند که منطق را با اصول مسلمانان آمیخت. [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] به نقل از غزالی در احیاءالعلوم درباره فلسفه می‌نویسد: فلسفه یک علم واحد نیست؛ بلکه دارای چهار جزء است که یکی از آنها هندسه و حساب است و دومی منطق، سومی الهیات و چهارمی طبیعیات.<ref>ر.ک: همان، ص13</ref> درباره رواج فلسفه در میان متأخرین می‌نویسد: [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه نصیر طوسی]] برای کسانی که در رصدخانه و دارالحکمة او اشتغال به فلسفه داشتند روزی سه درهم، برای دارالطب و حکیمان روزی دو درهم و برای اهل حدیث و محدثان روزی نصف درهم پرداخت می‌کرد که این امر باعث شیوع اشتغال به علوم فلسفی در آن دوران شد.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||
دومین کتاب، این مجموعه همان «جهد القریحه فی تجرید النصیحة» [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] است که آن را در تلخیص و شرح کتاب [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] نوشته است. وی در مقدمه این کتاب می‌نویسد: هنگامی‌که خطای طایفه‌ای از قضایای منطقی بر من آشکار شد، چیزی درباره آن نوشتم... بر من آشکار شد که ریشه فساد گفتارهایشان در الهیات بسیاری از اموری است که در منطق به آن معتقد شده‌اند؛ مانند ترکیب ماهیات از صفاتی که آنان ذاتیات می‌نامندش، یا اعتقادشان به حصر راههای علم، یا حدود و قیاسات برهانی یا حدودی که تصورات با آنها شناخته می‌شوند یا حتی آنچه درباره صورتهای قیاس و مواد یقینیات ذکر کرده‌اند.<ref>ر.ک: مقدمه کتاب دوم، ص177</ref> او درباره ترتیب مباحث کتاب چنین می‌نویسد: علمای منطق این علم را بر حد و نوعش و قیاس برهانی و نوعش، بنا کرده‌اند. علت آنان این است که علم یا تصور است و یا تصدیق و طریقی که در آن به تصور دسترسی پیدا می‌کنیم حد است و طریق در تصدیق قیاس. مطالب این کتاب هم در چهار مقام خواهد بود؛ دو مقام سلبی و دو مقام ایجابی. دو مقام اول در رد توضیح قول منطقیان به این است که تصور و تصدیق مطلوب فقط از طریق حد و قیاس به دست میآیند و دو تای دومی درباره اینکه حد مفید علم به تصورات و قیاس یا برهان، مفید علم به تصدیقات است.<ref>ر.ک: همان</ref> | دومین کتاب، این مجموعه همان «جهد القریحه فی تجرید النصیحة» [[سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر|سیوطی]] است که آن را در تلخیص و شرح کتاب [[ابن تیمیه، احمد بن عبدالحلیم|ابن تیمیه]] نوشته است. وی در مقدمه این کتاب می‌نویسد: هنگامی‌که خطای طایفه‌ای از قضایای منطقی بر من آشکار شد، چیزی درباره آن نوشتم... بر من آشکار شد که ریشه فساد گفتارهایشان در الهیات بسیاری از اموری است که در منطق به آن معتقد شده‌اند؛ مانند ترکیب ماهیات از صفاتی که آنان ذاتیات می‌نامندش، یا اعتقادشان به حصر راههای علم، یا حدود و قیاسات برهانی یا حدودی که تصورات با آنها شناخته می‌شوند یا حتی آنچه درباره صورتهای قیاس و مواد یقینیات ذکر کرده‌اند.<ref>ر.ک: مقدمه کتاب دوم، ص177</ref> او درباره ترتیب مباحث کتاب چنین می‌نویسد: علمای منطق این علم را بر حد و نوعش و قیاس برهانی و نوعش، بنا کرده‌اند. علت آنان این است که علم یا تصور است و یا تصدیق و طریقی که در آن به تصور دسترسی پیدا می‌کنیم حد است و طریق در تصدیق قیاس. مطالب این کتاب هم در چهار مقام خواهد بود؛ دو مقام سلبی و دو مقام ایجابی. دو مقام اول در رد توضیح قول منطقیان به این است که تصور و تصدیق مطلوب فقط از طریق حد و قیاس به دست میآیند و دو تای دومی درباره اینکه حد مفید علم به تصورات و قیاس یا برهان، مفید علم به تصدیقات است.<ref>ر.ک: همان</ref> | ||