۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
گنجینه بهارستان (هفت رساله در علوم قرآنی و روایی) (نمایش مبدأ)
نسخهٔ ۲۳ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۰۶:۱۵
، ۲۳ اوت ۲۰۱۹جایگزینی متن - 'ها' به 'ها'
جز (جایگزینی متن - 'یا' به 'یا') |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') |
||
| خط ۳۵: | خط ۳۵: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
جلد دوم کتاب شامل مقدمه و هفت رساله است. در ابتدای هر کدام از رسالهها | جلد دوم کتاب شامل مقدمه و هفت رساله است. در ابتدای هر کدام از رسالهها مقدمهای از مصحح آن رساله آمده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه کتاب مطالب | در مقدمه کتاب مطالب ارزندهای در مورد ویژگیها و اهداف این مجموعه ذکر شده است. | ||
هفت رساله این اثر بدین شرح است: | هفت رساله این اثر بدین شرح است: | ||
| خط ۴۴: | خط ۴۴: | ||
1) تفسیر سورة الفاتحة: تفسیرى است مختصر، پرمایه و عرفانى بر سوره فاتحة الکتاب، منسوب به [[کاشانی، عبدالرزاق|عبدالرزاق کاشانى]]، از مشاهیر علما و متصوفه سده ششم و هفتم هجرى. | 1) تفسیر سورة الفاتحة: تفسیرى است مختصر، پرمایه و عرفانى بر سوره فاتحة الکتاب، منسوب به [[کاشانی، عبدالرزاق|عبدالرزاق کاشانى]]، از مشاهیر علما و متصوفه سده ششم و هفتم هجرى. | ||
در انتساب این رساله به کاشانی تردید وجود دارد. جناب [[حجتی، محمدباقر|دکتر سید محمدباقر حجتی]] در فهرست موضوعی نسخههای خطی عربی بهصورت احتمال این اثر را به [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] نسبت داده است و برخی از فهرست نویسان نیز، نه بهصورت قطعی، آن را از دستنوشتههای [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] گزارش | در انتساب این رساله به کاشانی تردید وجود دارد. جناب [[حجتی، محمدباقر|دکتر سید محمدباقر حجتی]] در فهرست موضوعی نسخههای خطی عربی بهصورت احتمال این اثر را به [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] نسبت داده است و برخی از فهرست نویسان نیز، نه بهصورت قطعی، آن را از دستنوشتههای [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] گزارش کردهاند. مسلم است که این اثر غیر از تأویلات [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] و غیر از تفسیر سوره فاتحه قونوی است. وانگهی سبک نگارش و مذاق مؤلف به عقاید [[کاشانی، عبدالرزاق|کاشانی]] و آثار او بسیار نزدیک است. | ||
مؤلف در چند مورد به روایات منقول از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] استناد جسته و نام چند تن از قدما و عرفا و متصوفه از قبیل جنید بغدادی و واسطی و ابوعلی جرجانی و بایزید بسطامی و دیگران را میآورد. | مؤلف در چند مورد به روایات منقول از [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]] استناد جسته و نام چند تن از قدما و عرفا و متصوفه از قبیل جنید بغدادی و واسطی و ابوعلی جرجانی و بایزید بسطامی و دیگران را میآورد. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
3) تفسير سورة الفاتحة: این رساله، تألیف میر محمد صالح خاتونآبادى، از فقهاى فرزانه نیمه دوّم سده یازدهم و نیمه نخست سده دوازدهم هجرى(1058-1126 ه.ق) است. وى در این رساله، در چهار مقاله و یک تذنیب به تفسیر سوره حمد پرداخته و با رعایت اختصار و گزیده گویی و با دستهبندی و نظم خاص به طرح مطالب موردنظر پرداخته است مثلاً در ضمن چهار مقاله، چهار گونه تفسیر ارائه نموده است. | 3) تفسير سورة الفاتحة: این رساله، تألیف میر محمد صالح خاتونآبادى، از فقهاى فرزانه نیمه دوّم سده یازدهم و نیمه نخست سده دوازدهم هجرى(1058-1126 ه.ق) است. وى در این رساله، در چهار مقاله و یک تذنیب به تفسیر سوره حمد پرداخته و با رعایت اختصار و گزیده گویی و با دستهبندی و نظم خاص به طرح مطالب موردنظر پرداخته است مثلاً در ضمن چهار مقاله، چهار گونه تفسیر ارائه نموده است. | ||
مؤلف انگیزه تألیف این اثر را خطور اسرار و ظرائفی تازه به صفحه خاطر، در پیدرپی تفکر و تدبر در این سوره میداند. وی در باب تدبر در قرآن نکاتی را گوش زد میکند، از جمله اینکه: کسانی چون سلمان که تالیتلو مرتبه عصمت و معتکف باب وحیاند، میتوانند برخی عجایب تأویل قرآن را به چنگ آورند که چنین موهبتی از کرم خدا غریب و از جود او عجیب نیست، چون سعادت بر گروه | مؤلف انگیزه تألیف این اثر را خطور اسرار و ظرائفی تازه به صفحه خاطر، در پیدرپی تفکر و تدبر در این سوره میداند. وی در باب تدبر در قرآن نکاتی را گوش زد میکند، از جمله اینکه: کسانی چون سلمان که تالیتلو مرتبه عصمت و معتکف باب وحیاند، میتوانند برخی عجایب تأویل قرآن را به چنگ آورند که چنین موهبتی از کرم خدا غریب و از جود او عجیب نیست، چون سعادت بر گروه ویژهای وقف نشده است، بلکه بعید نیست با نیت کامل از برخی اسرار شگفتانگیز باطنی قرآن بهرهمند گردد، زیرا خدای فیاض افراد لایق را از این مرتبت محروم نمیکند<ref>ر.ک: همان، ص 101-102</ref>. | ||
4) تحفه جهان فانى: این رساله نگاشته على بن محمدحسن زنوزى خویى از دانشوران نامى سده اخیر است.وى در این رساله به تفسیر و تأویل بسمله پرداخته و محور تفسیرش را بر پایه علم حروف نهاده و از این زاویه تأویل آیه همت گماشته است و شاید بتوان ادعا کرد که تاکنون این آیه شریفه از این منظر اینگونه تفسیر نشده است. زنوزی در این رساله به نکات و مطالب عرفانی، ذوقی و تأویلی بسیاری اشاره دارد و میزان تبحر و عمق معلومات خود را در این زمینه به نمایش گذاشته است. وی در مقدمه این اثر،مطالب آن را به چهار قائمه تقسیم کرده است، اما در آن تنها به دو قائمه تصریح شده و از دو قائمه دیگر آن اثری نیست. قائمه اولی: در بیان حروف این آیه کریمه است و قائمه دوم: در بیان معانی هر یک از کلمات اربعه بسمله است. | 4) تحفه جهان فانى: این رساله نگاشته على بن محمدحسن زنوزى خویى از دانشوران نامى سده اخیر است.وى در این رساله به تفسیر و تأویل بسمله پرداخته و محور تفسیرش را بر پایه علم حروف نهاده و از این زاویه تأویل آیه همت گماشته است و شاید بتوان ادعا کرد که تاکنون این آیه شریفه از این منظر اینگونه تفسیر نشده است. زنوزی در این رساله به نکات و مطالب عرفانی، ذوقی و تأویلی بسیاری اشاره دارد و میزان تبحر و عمق معلومات خود را در این زمینه به نمایش گذاشته است. وی در مقدمه این اثر،مطالب آن را به چهار قائمه تقسیم کرده است، اما در آن تنها به دو قائمه تصریح شده و از دو قائمه دیگر آن اثری نیست. قائمه اولی: در بیان حروف این آیه کریمه است و قائمه دوم: در بیان معانی هر یک از کلمات اربعه بسمله است. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
6) شرح دعاى صباح: این شرح از ابراهیم امینى از دانشوران سده نهم و دهم هجرى است. وی دعای صباح را به پارههایی تقسیم و شرح کرده است در ضمن به شرح مفردات و نقل اختلاف اقوال میان لغویان، ترجمه متن دعا و تبیین مفاهیم بلند آن پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص 318</ref>. | 6) شرح دعاى صباح: این شرح از ابراهیم امینى از دانشوران سده نهم و دهم هجرى است. وی دعای صباح را به پارههایی تقسیم و شرح کرده است در ضمن به شرح مفردات و نقل اختلاف اقوال میان لغویان، ترجمه متن دعا و تبیین مفاهیم بلند آن پرداخته است<ref>ر.ک: همان، ص 318</ref>. | ||
7) ترجمه منظوم حدیث نورانیت: این ترجمه از [[نیریزی، قطبالدین محمد|قطبالدین نیریزى]] از شعرا، عرفا و از مشایخ سلسله ذهبیه سده دوازده هجرى است. حدیث نورانیت عنوان روایتی است که [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهمالسلام|بحارالانوار]] آن را تحت عنوان «باب نادر فی معرفتهم بالنورانیه» از قول پدرش نقل کرده که ایشان در کتابی قدیمی این حدیث را دیده است و خود نیز گوید که آن را در کتابی که دربردارنده اخبار بسیاری بوده، دیده است ولیکن در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهمالسلام|بحارالانوار]]، آن کتاب قدیمی معرفی نشده است. با توجه به اینکه حدیث نورانیت در کتاب مشارق انوارالیقین فی اسرار امیرالمؤمنین(ع) تحت عنوان «معرفة الإمام بالنورانیة» نقل شده است، به نظر میرسد [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] و [[مجلسی، محمدتقی|پدر بزرگوار ایشان]] حدیث را در کتاب مذکور رؤیت | 7) ترجمه منظوم حدیث نورانیت: این ترجمه از [[نیریزی، قطبالدین محمد|قطبالدین نیریزى]] از شعرا، عرفا و از مشایخ سلسله ذهبیه سده دوازده هجرى است. حدیث نورانیت عنوان روایتی است که [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهمالسلام|بحارالانوار]] آن را تحت عنوان «باب نادر فی معرفتهم بالنورانیه» از قول پدرش نقل کرده که ایشان در کتابی قدیمی این حدیث را دیده است و خود نیز گوید که آن را در کتابی که دربردارنده اخبار بسیاری بوده، دیده است ولیکن در [[بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار علیهمالسلام|بحارالانوار]]، آن کتاب قدیمی معرفی نشده است. با توجه به اینکه حدیث نورانیت در کتاب مشارق انوارالیقین فی اسرار امیرالمؤمنین(ع) تحت عنوان «معرفة الإمام بالنورانیة» نقل شده است، به نظر میرسد [[مجلسی، محمدباقر|علامه مجلسی]] و [[مجلسی، محمدتقی|پدر بزرگوار ایشان]] حدیث را در کتاب مذکور رؤیت کردهاند زیرا منبع دیگری برای این روایت در میان منابع حدیثی یافتن نشد<ref>ر.ک: همان، ص 413-414</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||