پرش به محتوا

مواهب الرحمن في تفسير القرآن (مستنبط غروی): تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۳ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎ا' به 'ی‌ا'
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ن' به 'ی‌ن')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎ا' به 'ی‌ا')
خط ۲۹: خط ۲۹:
}}  
}}  


'''مواهب الرحمن في تفسير القرآن'''، تألیف [[مستنبط غروي، مرتضي|سید مرتضی موسوی تبریزی]]، معروف‎ به‎ [[مستنبط غروي، مرتضي|مستنبط غروی]]‎ (متوفی 1391ق)، از جمله تفاسیر استدلالی قرآن کریم است. اصل کتاب سی جلد است، اما این جلد از کتاب حاوی تفسیر جزء سی‎ام قرآن کریم به زبان عربی است.  
'''مواهب الرحمن في تفسير القرآن'''، تألیف [[مستنبط غروي، مرتضي|سید مرتضی موسوی تبریزی]]، معروف‎ به‎ [[مستنبط غروي، مرتضي|مستنبط غروی]]‎ (متوفی 1391ق)، از جمله تفاسیر استدلالی قرآن کریم است. اصل کتاب سی جلد است، اما این جلد از کتاب حاوی تفسیر جزء سی‌ام قرآن کریم به زبان عربی است.  


==ساختار==
==ساختار==
کتاب، مشتمل بر مقدمه نویسنده، تفسیر سوره‎های جزء سی‎ام قرآن از سوره نبأ تا ناس و خاتمه است. شیوه عمومی تفسیر بدین‎ ترتیب است که پس از نام و شماره سوره، به‌اختصار، اطلاعاتی از جمله مکی و مدنی بودن، تعداد آیات و موضوع کلی سوره ذکر شده است. سپس با توجه به بزرگ و کوچکی سوره، نص تمام یا بخشی از آیات آن سوره ذکر شده است. پس از آن تحت عنوان «النظم» تفسیر آیات ارائه شده است.  
کتاب، مشتمل بر مقدمه نویسنده، تفسیر سوره‎های جزء سی‌ام قرآن از سوره نبأ تا ناس و خاتمه است. شیوه عمومی تفسیر بدین‎ ترتیب است که پس از نام و شماره سوره، به‌اختصار، اطلاعاتی از جمله مکی و مدنی بودن، تعداد آیات و موضوع کلی سوره ذکر شده است. سپس با توجه به بزرگ و کوچکی سوره، نص تمام یا بخشی از آیات آن سوره ذکر شده است. پس از آن تحت عنوان «النظم» تفسیر آیات ارائه شده است.  


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
خط ۳۹: خط ۳۹:
علی محمدی یدک در مقاله‌ای، تفاسیر شیعه را بر اساس روش‎های تفسیری طبقه‎بندی کرده است. او در بخشی از مقاله می‌نویسد: «بررسی روش تفسیر عرفانی بر پایه سیر و سلوک و ریاضت‎ و مجاهدت‎ نفس بـه‎ شـرح آیـه‎های قرآن می‌پردازد. در این روش، مفسر مدعی است که خداوند از طریق قلب و دل معانی‎ قرآن را به او الهـام مـی‎کند و کشف و شهود و داده‎های درونی، منبع‎ و مستند‎ تفسیر‎ او است. به دیگر سخن، راه رسیدن بـه تـفسیر قـرآن، داده‎های عرفانی مفسر است نه چیز دیگر‎. ‎‎بنابراین‎، عقل و استدلال، روایت، گرایش‎های ادبی، کلامی، فـقهی و نـظایر آن در این روش راهی‎ ندارد‎ و یا‎ کمتر بدان‎ها توجه می‌شود»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/52579/59 ر.ک: محمدی یدک، علی، 1390، ص59]</ref>. سپس در ذکر اسامی تفاسیر عرفانی در شماره 15 از تفسیر مواهب الرحمن نام برده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/52579/60 ر.ک: همان، ص60]</ref>. درحالی‎که با نگاهی مختصر به این تفسیر، به استدلالی بودن این تفسیر پی خواهیم برد.
علی محمدی یدک در مقاله‌ای، تفاسیر شیعه را بر اساس روش‎های تفسیری طبقه‎بندی کرده است. او در بخشی از مقاله می‌نویسد: «بررسی روش تفسیر عرفانی بر پایه سیر و سلوک و ریاضت‎ و مجاهدت‎ نفس بـه‎ شـرح آیـه‎های قرآن می‌پردازد. در این روش، مفسر مدعی است که خداوند از طریق قلب و دل معانی‎ قرآن را به او الهـام مـی‎کند و کشف و شهود و داده‎های درونی، منبع‎ و مستند‎ تفسیر‎ او است. به دیگر سخن، راه رسیدن بـه تـفسیر قـرآن، داده‎های عرفانی مفسر است نه چیز دیگر‎. ‎‎بنابراین‎، عقل و استدلال، روایت، گرایش‎های ادبی، کلامی، فـقهی و نـظایر آن در این روش راهی‎ ندارد‎ و یا‎ کمتر بدان‎ها توجه می‌شود»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/52579/59 ر.ک: محمدی یدک، علی، 1390، ص59]</ref>. سپس در ذکر اسامی تفاسیر عرفانی در شماره 15 از تفسیر مواهب الرحمن نام برده است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/52579/60 ر.ک: همان، ص60]</ref>. درحالی‎که با نگاهی مختصر به این تفسیر، به استدلالی بودن این تفسیر پی خواهیم برد.


البته در دائرةالمعارف تشیع در رابطه با این تفسیر چنین آمده است: «[[مواهب الرحمن في تفسير القرآن]]، اثر سید مرتضی (زنده در 1381ق) فرزند سید احمد موسوی، مشهور به [[مستنبط غروي، مرتضي|مستنبط غروی]]. این تفسیر در سی مجلد به زبان فارسی شامل تمام قرآن به شیوه استدلالی است. مؤلف در این اثر هر یک جزء از قرآن مجید را در یک مجلد تفسیر نموده است و مجلد سی‎ام آن، که شامل سوره‎های کوچک است، به سبک استدلالی و با استناد به روایات ائمه معصومین(ع) تدوین شده است. مجلد آخر این اثر در تبریز به سال 1381ق، به قطع وزیری طبع گردیده است<ref>ر.ک: صالحی، شهید، ص570</ref>. اطلاعاتی که در دائرةالمعارف تشیع در رابطه با چاپ جزء سی‎ام آمده صحیح است و با کتاب مطابقت دارد، جز اینکه متن کتاب به زبان عربی است.
البته در دائرةالمعارف تشیع در رابطه با این تفسیر چنین آمده است: «[[مواهب الرحمن في تفسير القرآن]]، اثر سید مرتضی (زنده در 1381ق) فرزند سید احمد موسوی، مشهور به [[مستنبط غروي، مرتضي|مستنبط غروی]]. این تفسیر در سی مجلد به زبان فارسی شامل تمام قرآن به شیوه استدلالی است. مؤلف در این اثر هر یک جزء از قرآن مجید را در یک مجلد تفسیر نموده است و مجلد سی‌ام آن، که شامل سوره‎های کوچک است، به سبک استدلالی و با استناد به روایات ائمه معصومین(ع) تدوین شده است. مجلد آخر این اثر در تبریز به سال 1381ق، به قطع وزیری طبع گردیده است<ref>ر.ک: صالحی، شهید، ص570</ref>. اطلاعاتی که در دائرةالمعارف تشیع در رابطه با چاپ جزء سی‌ام آمده صحیح است و با کتاب مطابقت دارد، جز اینکه متن کتاب به زبان عربی است.


در ابتدای کتاب مقدماتی ذکر شده که به‌اختصار عبارت است از:
در ابتدای کتاب مقدماتی ذکر شده که به‌اختصار عبارت است از:
خط ۴۶: خط ۴۶:
# شناخت مراتب متکلم از علوم و حکم، شناخت مقام مخاطب در فهم و درک مطلب و آگاهی ناظر مرید کشف، به رموز دقایق و علوم حقایق و...، شروط سه‎گانه در تعیین مراد و کشف آن از کلام است<ref>ر.ک: همان، صفحه ج و د</ref>.
# شناخت مراتب متکلم از علوم و حکم، شناخت مقام مخاطب در فهم و درک مطلب و آگاهی ناظر مرید کشف، به رموز دقایق و علوم حقایق و...، شروط سه‎گانه در تعیین مراد و کشف آن از کلام است<ref>ر.ک: همان، صفحه ج و د</ref>.
# از طریق اهل سنت از نبی اکرم(ص) روایت شده که قرآن ظاهر و باطنی دارد و هر بطن آن بطنی دارد تا هفت بطن و تاکنون شرح و بیانی از هیچ‎یک از مفسرین شیعه و سنی برای این حدیث نیافته‌ام، ولکن خداوند با فضل عظیم خود به این شرح و بیان در ماه رمضان بر من منت نهاد...<ref>ر.ک: همان، صفحه ز</ref>.
# از طریق اهل سنت از نبی اکرم(ص) روایت شده که قرآن ظاهر و باطنی دارد و هر بطن آن بطنی دارد تا هفت بطن و تاکنون شرح و بیانی از هیچ‎یک از مفسرین شیعه و سنی برای این حدیث نیافته‌ام، ولکن خداوند با فضل عظیم خود به این شرح و بیان در ماه رمضان بر من منت نهاد...<ref>ر.ک: همان، صفحه ز</ref>.
# معانی‎ای که الفاظ و کلمات برای آنها وضع شده است، به‎ویژه الفاظ ذکرشده در اخبار و روایات، حقایق مطلق هستند و در مقام وضع جز خود حقیقت و ذات ملاحظه نمی‌شود، بدون اینکه حالتی از حالات و خصوصیتی از خصوصیات لحاظ شود<ref>ر.ک: همان، صفحه ی</ref>.
# معانی‌ای که الفاظ و کلمات برای آنها وضع شده است، به‎ویژه الفاظ ذکرشده در اخبار و روایات، حقایق مطلق هستند و در مقام وضع جز خود حقیقت و ذات ملاحظه نمی‌شود، بدون اینکه حالتی از حالات و خصوصیتی از خصوصیات لحاظ شود<ref>ر.ک: همان، صفحه ی</ref>.


اولین سوره تفسیرشده در این کتاب، سوره نبأ است که سوره‌ای مکی و به گفته مکی و بصری 41 آیه و به اعتقاد دیگران 40 آیه دارد. آخرین سوره نیز ناس است که شش آیه دارد و پس از فلق نازل شده است.  
اولین سوره تفسیرشده در این کتاب، سوره نبأ است که سوره‌ای مکی و به گفته مکی و بصری 41 آیه و به اعتقاد دیگران 40 آیه دارد. آخرین سوره نیز ناس است که شش آیه دارد و پس از فلق نازل شده است.  
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش