۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
دیوان الهی قمشه‌ای: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ش' به 'ی‌ش') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ت' به 'ی‌ت') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۳۹: | خط ۳۹: | ||
در مقدمه نخست، ضمن بیان ارزش و جایگاه دیوان حاضر، اشاره مختصری شده است به موضوعات اشعار آن<ref>ر.ک: مقدمه اول، صفحه ب - ج</ref>. | در مقدمه نخست، ضمن بیان ارزش و جایگاه دیوان حاضر، اشاره مختصری شده است به موضوعات اشعار آن<ref>ر.ک: مقدمه اول، صفحه ب - ج</ref>. | ||
استاد در مقدمه دوم، به ذکر نکاتی پرداخته است، از جمله آنکه در این کتاب، از اول نغمه الهی تا آخر نغمه عشاق، آنچه از کلمات می و معشوق و سایر الفاظ عاشقانه در شعر مذکور است، طبق اصطلاحات اهل معرفت، ابدا نباید محمول بر معانی جسمانی و مادی پنداشت، بلکه اشاره به مقاصدی | استاد در مقدمه دوم، به ذکر نکاتی پرداخته است، از جمله آنکه در این کتاب، از اول نغمه الهی تا آخر نغمه عشاق، آنچه از کلمات می و معشوق و سایر الفاظ عاشقانه در شعر مذکور است، طبق اصطلاحات اهل معرفت، ابدا نباید محمول بر معانی جسمانی و مادی پنداشت، بلکه اشاره به مقاصدی عالی‌تر از این عالم است و شاعر، گاهی با اشاره و گاهی صریح، مقصود خود را بیان نموده است.<ref>ر.ک: مقدمه دوم، صفحه ک</ref>. | ||
دیوان حاضر، مجموعه گرانباری است که پاره‌ای از درهای شاهوارش در شرح خطبه مولای متقیان در علائم پارسایان میباشد (نغمه الهی) و قسمت دیگرش، در ذکر حادثه جانگداز سرور آزادگان، امام حسین(ع) است (نغمه حسینی) و بخشی از آن، شامل قصایدی متین، حاوی پندهای نغز حکیمان و روشنضمیران است و ختامش نیز با تغزلاتی وزین و عالیمضامین و قطعات و رباعیاتی دلپذیر صورت گرفته است (نغمه عشاق)<ref>ر.ک: مقدمه نخست، صفحه ب - ج</ref>. | دیوان حاضر، مجموعه گرانباری است که پاره‌ای از درهای شاهوارش در شرح خطبه مولای متقیان در علائم پارسایان میباشد (نغمه الهی) و قسمت دیگرش، در ذکر حادثه جانگداز سرور آزادگان، امام حسین(ع) است (نغمه حسینی) و بخشی از آن، شامل قصایدی متین، حاوی پندهای نغز حکیمان و روشنضمیران است و ختامش نیز با تغزلاتی وزین و عالیمضامین و قطعات و رباعیاتی دلپذیر صورت گرفته است (نغمه عشاق)<ref>ر.ک: مقدمه نخست، صفحه ب - ج</ref>. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
تشابه زیادی دارد. همچنین است تشابه مضمونی این دو بیت میرزا حبیب و استاد الهی: | تشابه زیادی دارد. همچنین است تشابه مضمونی این دو بیت میرزا حبیب و استاد الهی: | ||
{{شعر}}{{ب|''خسرومکانتیم و به ظاهر نیازمند''|2=''درویشصورتیم و به معنی توانگریم''}}{{پایان شعر}}(از میرزا حبیب) | {{شعر}}{{ب|''خسرومکانتیم و به ظاهر نیازمند''|2=''درویشصورتیم و به معنی توانگریم''}}{{پایان شعر}}(از میرزا حبیب) | ||
{{شعر}}{{ب|''ما فرقه فقرا شاهان تاجوریم ''|2=''سلطان کشور عشق | {{شعر}}{{ب|''ما فرقه فقرا شاهان تاجوریم ''|2=''سلطان کشور عشق بی‌تاج و بیکمریم''}}{{پایان شعر}}(از [[الهی قمشه‌ای، مهدی|الهی قمشه‌ای]]) | ||
{{شعر}}{{ب|''چه باغ خرم و سبزی است لیک نتوان چید''|2=''گلی ز نسترن و غنچه‌ای ز یاسمنش''}}{{پایان شعر}}(از میرزا حبیب) | {{شعر}}{{ب|''چه باغ خرم و سبزی است لیک نتوان چید''|2=''گلی ز نسترن و غنچه‌ای ز یاسمنش''}}{{پایان شعر}}(از میرزا حبیب) | ||
{{شعر}}{{ب|''گل برم از باغ خار اگر بگذارد''|2=''غمزه آن گلعذار اگر بگذارد''}}{{پایان شعر}}(از [[الهی قمشه‌ای، مهدی|الهی قمشه‌ای]])<ref>ر.ک: همان، ص95-96</ref>. | {{شعر}}{{ب|''گل برم از باغ خار اگر بگذارد''|2=''غمزه آن گلعذار اگر بگذارد''}}{{پایان شعر}}(از [[الهی قمشه‌ای، مهدی|الهی قمشه‌ای]])<ref>ر.ک: همان، ص95-96</ref>. | ||
از جهت میزان وامگیری و الهامپذیری از شاعران دیگر، | از جهت میزان وامگیری و الهامپذیری از شاعران دیگر، می‌توان چنین گفت که غزلیات الهی، بیشتر به غزلیات حافظ شباهت دارد، چه از نظر مضمون و چه از نظر وزن، ردیف و قافیه؛ به عنوان مثال غزلی با این مطلع از الهی: | ||
{{شعر}}{{ب|''دل به‌همراه نگاهی از قفایی رفت رفت ''|2=''وز پی چشم سیاهی دل به جایی رفت رفت''}}{{پایان شعر}} | {{شعر}}{{ب|''دل به‌همراه نگاهی از قفایی رفت رفت ''|2=''وز پی چشم سیاهی دل به جایی رفت رفت''}}{{پایان شعر}} | ||
| خط ۱۰۲: | خط ۱۰۲: | ||
{{شعر}}{{ب|''هرگه که برگیرم قلم تا زاختیار آرم رقم ''|2=''جز شرح جبر عشق تو ناید به تحریر ای صنم''}}{{ب|''ما اسیر جبر عشقیم ای خرد معذور دار ''|2=''عاقلان مستانه گفتند اختیاری داشتیم''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص99-100</ref>. | {{شعر}}{{ب|''هرگه که برگیرم قلم تا زاختیار آرم رقم ''|2=''جز شرح جبر عشق تو ناید به تحریر ای صنم''}}{{ب|''ما اسیر جبر عشقیم ای خرد معذور دار ''|2=''عاقلان مستانه گفتند اختیاری داشتیم''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص99-100</ref>. | ||
به اعتقاد بیشتر مشایخ اهل تصوف و عرفان، عقل جزیی گرفتار چون و چرا و استدلال بوده، لذا از درک حقیقت عاجز است؛ زیرا سیر در طریق الی الله که راه حقیقی است، به مدد عشق و تذهیب و امداد غیبی میسر است، نه عقل. اما عقل کلی (عقل عقل) که زیربنای هستی است، والاتر از عقل جزیی بوده و آدمی با تسلط بر نفس | به اعتقاد بیشتر مشایخ اهل تصوف و عرفان، عقل جزیی گرفتار چون و چرا و استدلال بوده، لذا از درک حقیقت عاجز است؛ زیرا سیر در طریق الی الله که راه حقیقی است، به مدد عشق و تذهیب و امداد غیبی میسر است، نه عقل. اما عقل کلی (عقل عقل) که زیربنای هستی است، والاتر از عقل جزیی بوده و آدمی با تسلط بر نفس می‌تواند بدان گام نهد و به مقام اولیای الهی برسد. الهی نیز در اشعار خود، از عجز عقل در راه سیر و سلوک سخن می‌گوید: | ||
{{شعر}}{{ب|''آتش عشق آرزوی عقل خامم سوختی''|2=''از شرارش دفتر فکرم در آب انداختی''}}{{ب|''گوهر عقل و دل و دانش نبخشی گر به عشق ''|2=''در هوای ماه رخساری الهی نیستی''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص100</ref>. | {{شعر}}{{ب|''آتش عشق آرزوی عقل خامم سوختی''|2=''از شرارش دفتر فکرم در آب انداختی''}}{{ب|''گوهر عقل و دل و دانش نبخشی گر به عشق ''|2=''در هوای ماه رخساری الهی نیستی''}}{{پایان شعر}}<ref>ر.ک: همان، ص100</ref>. | ||