۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ه‌ه' به 'ه‌ه'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌ش' به 'ی‌ش') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ه' به 'ه‌ه') |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
}} | }} | ||
'''حمل قرآن'''، اثر [[خوش‌منش، ابوالفضل|ابوالفضل خوش‌منش]]، پژوهشی است در روششناسی تعلیم و تحفیظ و | '''حمل قرآن'''، اثر [[خوش‌منش، ابوالفضل|ابوالفضل خوش‌منش]]، پژوهشی است در روششناسی تعلیم و تحفیظ و شیوه‌های رایج در زمینه آموزش قرآن. | ||
کتاب حاضر بهعنوان منبع درسی برای دانشجویان مقطع کارشناسی رشته علوم قرآنی تهیه شده است.<ref>ر.ک: سخن پژوهشگاه، صفحه چهار</ref>. | کتاب حاضر بهعنوان منبع درسی برای دانشجویان مقطع کارشناسی رشته علوم قرآنی تهیه شده است.<ref>ر.ک: سخن پژوهشگاه، صفحه چهار</ref>. | ||
| خط ۳۶: | خط ۳۶: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در «سخن پژوهشگاه»، به اهمیت و جایگاه پژوهش در جامعه اسلامی اشاره شده<ref>ر.ک: سخن پژوهشگاه، صفحه سه</ref> و در «دیباچه»، از شیوه آموزشی پیامبر(ص) سخن به میان آمده و خاطرنشان شده که: در این اثر، سعی بر روشن ساختن برخی ابعاد آموزشی و تربیتی موجود در آیات و روایات که در گذر زمان، مورد غفلت واقع شده‌اند، میباشد. همچنین کوشش شده است که در اثر حاضر، برخی | در «سخن پژوهشگاه»، به اهمیت و جایگاه پژوهش در جامعه اسلامی اشاره شده<ref>ر.ک: سخن پژوهشگاه، صفحه سه</ref> و در «دیباچه»، از شیوه آموزشی پیامبر(ص) سخن به میان آمده و خاطرنشان شده که: در این اثر، سعی بر روشن ساختن برخی ابعاد آموزشی و تربیتی موجود در آیات و روایات که در گذر زمان، مورد غفلت واقع شده‌اند، میباشد. همچنین کوشش شده است که در اثر حاضر، برخی یافته‌های تجربی بشر نیز بهمثابه تأکید آیات و روایات، آورده شوند. | ||
پس از سیر مورد اشاره، به بررسی آثار بهکارگیری این شیوه، پرداخته شده است. در این زمینه، همچنین کوشش به عمل آمده است تا این بررسیها، با تحلیل علمی و دور از شعارزدگی باشد و به سبب کثرت گفتنیهای این باب، آنچه در بخشهای مختلف آمده است، اغلب بهصورت اشاره یا شرحی گذراست، ولذا مطالب فصلهای کتاب، باید بهصورت مرتبط با هم و در کنار هم مورد عنایت قرار گیرند<ref>ر.ک: دیباچه، ص2</ref>. | پس از سیر مورد اشاره، به بررسی آثار بهکارگیری این شیوه، پرداخته شده است. در این زمینه، همچنین کوشش به عمل آمده است تا این بررسیها، با تحلیل علمی و دور از شعارزدگی باشد و به سبب کثرت گفتنیهای این باب، آنچه در بخشهای مختلف آمده است، اغلب بهصورت اشاره یا شرحی گذراست، ولذا مطالب فصلهای کتاب، باید بهصورت مرتبط با هم و در کنار هم مورد عنایت قرار گیرند<ref>ر.ک: دیباچه، ص2</ref>. | ||
| خط ۴۲: | خط ۴۲: | ||
در «مقدمه»، ضمن توضیح واژگانی همچون «حیات قرآن»، «اهل قرآن» و «حمل قرآن»، به بیان برخی از ویژگیهای کتاب پرداخته شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص1-6</ref>. | در «مقدمه»، ضمن توضیح واژگانی همچون «حیات قرآن»، «اهل قرآن» و «حمل قرآن»، به بیان برخی از ویژگیهای کتاب پرداخته شده است.<ref>ر.ک: مقدمه، ص1-6</ref>. | ||
در همین مقدمه تذکر داده شده که: به دلیل ماهیت برخی مطالب مطرحشده در کتاب، امکان اکتفا به منابعی همانند کتب اصلی روایی شیعه یا اهل سنت نبوده و گاه به میزانی محدود، مطالبی ذکر شده است که هنوز راه خود را به کتب نیافته و در برخی نشریات انعکاس یافته‌اند. مطالبی درباره فعالیتهای قرآنی در برخی کشورها در حال حاضر یا برخی مطالب علمی، | در همین مقدمه تذکر داده شده که: به دلیل ماهیت برخی مطالب مطرحشده در کتاب، امکان اکتفا به منابعی همانند کتب اصلی روایی شیعه یا اهل سنت نبوده و گاه به میزانی محدود، مطالبی ذکر شده است که هنوز راه خود را به کتب نیافته و در برخی نشریات انعکاس یافته‌اند. مطالبی درباره فعالیتهای قرآنی در برخی کشورها در حال حاضر یا برخی مطالب علمی، نمونه‌هایی از این دستند<ref>ر.ک: همان، ص5</ref>. | ||
در فصل اول که به «مروری بر تعلیم و تحفیظ قرآن در گذر زمان» اشاره شده، به موضوع اصلی این پژوهش، یعنی «روش پیامبر(ص) در تعلیم قرآن» پرداخته شده است. | در فصل اول که به «مروری بر تعلیم و تحفیظ قرآن در گذر زمان» اشاره شده، به موضوع اصلی این پژوهش، یعنی «روش پیامبر(ص) در تعلیم قرآن» پرداخته شده است. | ||
در فصل دوم، | در فصل دوم، «آموزه‌های قرآن کریم و روایات درباره حمل قرآن» مطرح گشته است. | ||
در فصل سوم، «آموزش و فراگیری زبان از نگاه دانش بشری» مورد کنکاش قرار گرفته است. | در فصل سوم، «آموزش و فراگیری زبان از نگاه دانش بشری» مورد کنکاش قرار گرفته است. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
پیامبر اعظم(ص) بر تعلیم و تحفیظ قرآن، بسیار تأکید میورزیدند. وقتی آیه‌ای بر آن حضرت وحی می‌شد، افزون بر تلاوت آن بر مردم، ایشان را به معنا و تفسیر آن نیز آگاه می‌ساختند و به تحفیظ و تعلیم آن به دیگران سفارش و ترغیب می‌کردند. ازآنجاکه آن حضرت، نخستین معلم قرآن محسوب می‌گردد، پرسشی مطرح می‌شود که ایشان چگونه قرآن را آموزش می‌دادند؟<ref>ر.ک: آسه، جواد، ص50</ref>. | پیامبر اعظم(ص) بر تعلیم و تحفیظ قرآن، بسیار تأکید میورزیدند. وقتی آیه‌ای بر آن حضرت وحی می‌شد، افزون بر تلاوت آن بر مردم، ایشان را به معنا و تفسیر آن نیز آگاه می‌ساختند و به تحفیظ و تعلیم آن به دیگران سفارش و ترغیب می‌کردند. ازآنجاکه آن حضرت، نخستین معلم قرآن محسوب می‌گردد، پرسشی مطرح می‌شود که ایشان چگونه قرآن را آموزش می‌دادند؟<ref>ر.ک: آسه، جواد، ص50</ref>. | ||
اثر حاضر، درصدد پاسخگویی به پرسش مزبور و ارزیابی بیغرض برخی از | اثر حاضر، درصدد پاسخگویی به پرسش مزبور و ارزیابی بیغرض برخی از شیوه‌های رایج در زمینه آموزش قرآن است. مؤلف در اینباره مینویسد: بهطور کلی، این کتاب، تحقیق و تتبع در جهت بازیابی اسوه حسنه پیامبر(ص) در امر بنیادین تعلیم و تحفیظ قرآن کریم و ارزیابی جستجوگرانه و بیغرض برخی شیوه‌های رایج در این زمینه‌ها و بررسی آیات و روایات در هریک از مباحث است.<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
نگارنده به‌اختصار، درباره برخی امور که امروز به دو مقوله قرآنخوانی و قرآندانی پیوند خورده و بلکه با آن یکی شده‌اند، سخن می‌گوید. | نگارنده به‌اختصار، درباره برخی امور که امروز به دو مقوله قرآنخوانی و قرآندانی پیوند خورده و بلکه با آن یکی شده‌اند، سخن می‌گوید. | ||
چنین است که این اثر، به مباحثی که مرتبط با آموزش قرآن، آموزش زبان و | چنین است که این اثر، به مباحثی که مرتبط با آموزش قرآن، آموزش زبان و نمونه‌های تاریخی مربوط به حفظ و حمل قرآن پرداخته است. | ||
گفتنی است نویسنده در اثنای تحقیق «حمل قرآن»، گاه تعبیر «حفظ یا تحفیظ قرآن» را بهکار برده است. | گفتنی است نویسنده در اثنای تحقیق «حمل قرآن»، گاه تعبیر «حفظ یا تحفیظ قرآن» را بهکار برده است. | ||
| خط ۶۷: | خط ۶۷: | ||
مقصود نویسنده در فصل پایانی، برخلاف فصل نخست، همه جا بهجد و حتم، «حمل قرآن» است؛ زیرا آثاری که در این فصل آمده است، تنها از «حمل قرآن» و نه صرف «حفظ» آن برمیآید. نویسنده همچنین در تحقیقات میدانی خود با حافظان محترم قرآن، از ملیتهای مختلف ملاقات و مصاحبه کرده و نزد آنان از آثار حمل قرآن، سراغ گرفته است تا با بصیرت بیشتری درباره دو موضوع «حفظ» و «حمل» قرآن، قلم بزند. به اعتقاد نویسنده ریشه «حفظ» در مقایسه با مفهوم «حمل» در کاربرد قرآن و حدیث، از اصالت کمتری برخوردار است و امکان دارد مفهومی به نسبت متأخر و گاه از راه نقل به معنا در احادیث پدید آمده باشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | مقصود نویسنده در فصل پایانی، برخلاف فصل نخست، همه جا بهجد و حتم، «حمل قرآن» است؛ زیرا آثاری که در این فصل آمده است، تنها از «حمل قرآن» و نه صرف «حفظ» آن برمیآید. نویسنده همچنین در تحقیقات میدانی خود با حافظان محترم قرآن، از ملیتهای مختلف ملاقات و مصاحبه کرده و نزد آنان از آثار حمل قرآن، سراغ گرفته است تا با بصیرت بیشتری درباره دو موضوع «حفظ» و «حمل» قرآن، قلم بزند. به اعتقاد نویسنده ریشه «حفظ» در مقایسه با مفهوم «حمل» در کاربرد قرآن و حدیث، از اصالت کمتری برخوردار است و امکان دارد مفهومی به نسبت متأخر و گاه از راه نقل به معنا در احادیث پدید آمده باشد<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
کتاب حاضر در پی تبیین و ارائه | کتاب حاضر در پی تبیین و ارائه «شیوه‌های حفظ قرآن» به مفهوم مصطلح نیست؛ زیرا درباره آن، کتاب‌های متعددی نوشته شده است. همچنین این کتاب در پی انباشت دایرةالمعارفگونه اطلاعات مربوط به حافظان و قاریان قرآن نیز نمیباشد و نقلهای تاریخی این کتاب که حجمی را نیز به خود اختصاص داده‌اند، بهصورتی گزینششده و به قصد بررسی و تحلیل کارشناسی آورده شده‌اند. هدف نویسنده از نقل این مطالب، عینی و ملموس بودن آنهاست. او در پی یافتن مطالبی برگرفته از متن زندگی امروز و دیروز آحاد امت اسلامی بوده است تا در اثرش، به نقل کلیات و آموزه‌ها اکتفا نشود<ref>ر.ک: همان، ص5-6</ref>. | ||
در این کتاب به مباحث اساسی و ارزشمندی اشاره شده است که در صورت توجه و عمل بدانها، انس بیشتر آحاد مردم را با متن و محتوای قرآن به دنبال خواهد داشت. با وجود این، در این کتاب، به مطالبی پرداخته شده است که صحیح به نظر نمی‌رسد؛ از جمله: مؤلف بر این باور است که احکام قرآن و کارکردهای آن در جامعه، فقط در صورتی ضمانت اجرایی و تحقق پیدا می‌کند که در تعلیم قرآن، از روش پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) استفاده شود. وی هرگونه تخطی از آن را باعث ایجاد مانع در اثربخشی قرآن و بیجاذبه گشتن آن برای مخاطبان می‌داند. | در این کتاب به مباحث اساسی و ارزشمندی اشاره شده است که در صورت توجه و عمل بدانها، انس بیشتر آحاد مردم را با متن و محتوای قرآن به دنبال خواهد داشت. با وجود این، در این کتاب، به مطالبی پرداخته شده است که صحیح به نظر نمی‌رسد؛ از جمله: مؤلف بر این باور است که احکام قرآن و کارکردهای آن در جامعه، فقط در صورتی ضمانت اجرایی و تحقق پیدا می‌کند که در تعلیم قرآن، از روش پیامبر(ص) و اهلبیت(ع) استفاده شود. وی هرگونه تخطی از آن را باعث ایجاد مانع در اثربخشی قرآن و بیجاذبه گشتن آن برای مخاطبان می‌داند. | ||
| خط ۷۳: | خط ۷۳: | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||
فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ، | فهرست مطالب در ابتدا و فهرست منابع و مآخذ، نمایه‌ها، آیات، روایات، امامان و معصومین، اشخاص و مکانها و کتاب‌های مذکور در متن، در انتهای کتاب آمده است. | ||
در پاورقیها، علاوه بر ذکر منابع و توضیح برخی از کلمات و عبارات متن، ترجمه فارسی آیات و روایات مذکور در متن، آورده شده است. | در پاورقیها، علاوه بر ذکر منابع و توضیح برخی از کلمات و عبارات متن، ترجمه فارسی آیات و روایات مذکور در متن، آورده شده است. | ||