الله‌شناسی: تفاوت میان نسخه‌ها

مباحث جلد اول با آیات سی‎وپنجم تا سی‎وهشتم از سوره نور آغاز می‌شود. نویسنده برای توضیح این چهار آیه شریفه از استاد خود علامه طباطبایی کمک می‎گیرد و درباره تفسیر '''اللَّهُ نُورُ السَّمَاوَاتِ وَ الْأَرْضِ''' ﴿النور: 35﴾، می‎گوید: خدای سبحان نوری است که آسمان‎ها و زمین به‎واسطه او ظهور پیدا می‌کنند و این همان معنی است که از آیه شریفه اراده شده است؛ زیرا در اینجا نور اضافه به آسمان‎ها و زمین شده، سپس حمل بر خدا (اسم جلاله و الله) شده است. بر این مبنا، سزاوار است قول کسی که می‎گوید: «این بخش از آیه به معنای «الله منور السموات و الأرض»؛ یعنی الله نوردهنده آسمان‎ها و زمین است». عمده غرض او آن است که مراد از نور در اینجا نور مستعار قائم به موجودات و وجودی که حمل بر موجودات می‌شود، نیست<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/8270/2/30 ر.ک: متن کتاب، ج1، ص30]</ref>.

نویسنده در پایان، می‎گوید: از تفصیل و شرح مطالب آن بزرگ‎مرد ([[طباطبایی، محمدحسین|علامه طباطبایی]]) استفاده می‎گردد که: «الله» اسم جامع کمال از جمال و جلال الهی است که دربرگیرنده همه اسماء و صفات کلیه و جزئیه است. چون بحث ما در الله‎شناسی است باید این کلمه مبارکه جلاله را ازهرجهت بررسی نمود تا تمام اطراف و جوانب مسئله روشن گردد؛ از نور ذات بحت و وجود صرف تا نور اسماء و صفات کلیه، آن‎هم در مراتب و درجات متفاوته تا برسد به نور اسماء و صفات جزئیه تا هیولای مبهمه که ماده کثیفه قابله عروض اجناس و فصول و انواع است.

او می‎گوید: جمیع موجودات ماسوی‌الله، آیات خدا هستند؛ خواه در جهان خارج از نفس بنی آدم و خواه در نفس بنی ‎آدم. لهذا هیچ‎یک از مخلوقات، وجود استقلالی ندارند، بلکه همگی آیات و نشانه‌ها و آیینه‌ها و مرایی جمال‎نمای ذات اقدس حق هستند و چون این آیه‌ها و آیینه‌ها ابداً جنبه خودنمایی ندارند، بلکه همه‎شان خدانما هستند، بنابراین در هر یک‎یک از آن‎ها می‌توان خدا را دید؛ زیرا آیه، بما هی آیه، فقط جهت ارائه صاحب آیه است و خود را به‌هیچ‎وجه من الوجوه نشان نمی‌دهد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/8270/2/82 ر.ک: همان، ص82]</ref>.

نویسنده در مبحث بعدی رابطه عاشقانه خالق و مخلوق را به نمایش می‎گذارد. او در این زمینه از آیه شش سوره انشقاق بهره برده است و می‎گوید: اعاظم از حکمای اسلام به ثبوت رسانیده‌اند که میان حضرت رب العزه و میان آفریدگانش یک نوع جذب و انجذابی وجود دارد که از آن تعبیر به عشق می‌کنند. عشق خدا به مخلوقاتش آن‎ها را به وجود آورده است و به هریک از آن‎ها طبق استعدادهای مختلف و ماهیات متفاوت لباس هستی و بقا پوشانیده و به صفات خود به هرکدام متناسب با خودشان متصف نموده است. این عشق است که عالم را بر سر پا نموده است و این حرکت را از افلاک گرفته تا زمین‎نشینان و از ذره تا دره، موجود و به‎سوی او در تکاپو انداخته است.

امکان لقای خداوند برای مؤمنین، از مباحث بعدی کتاب است. نویسنده برای این مبحث از یک‎صدودهمین آیه از سوره کهف کمک گرفته است و می‎گوید که لقاء و زیارت خدا فقط برای ایمان‎آورندگان به خدا امکان‎پذیر است؛ درصورتی‎که به‌هیچ‎وجه من الوجوه با وی شریک و همتا و انبازی را به‎جای ننهند، نه به‎طور جلی و نه به‎طور خفی، نه در مقام وجود و ذات، نه در مقام اسم و وصف، نه در مقام فعل و کردار. باید فقط و فقط خداوند را مؤثر بدانند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/8270/2/243 ر.ک: همان، ص243]</ref>.

نویسنده درباره لقاءالله، به آیه پنجم از سوره عنکبوت استشهاد نموده و می‎گوید: کسی که متوقع رجوع به خداوند و لقای او بوده باید سه خصوصیت داشته باشد:

# باید بداند که: آن‎کس که از ایمان وی بهره می‎جوید و از جهاد او منتفع می‎گردد، خود شخص اوست. خداوند نه نیاز به ایمان او دارد و نه نیاز به ایمان غیر او.

طبق آیات شریفه یک‎صدوسه تا یک‎صدوشش سوره کهف، زیان‎بارترین افراد از حیث کردار و پر ضررترین آن‎ها کسانی هستند که به لقای خداوند ایمان ندارند. طبق قواعد عقلیه و طبق ادله شرعیه، میان اعمال سیئه و اعمال حسنه کسر و انکسار نمی‌شود و در روز قیامت در هنگام موقف و مقام عرض اعمال در پیشگاه حضرت احدیت، همه اعمال به‎جای خود محفوظ و حساب‎ و کتاب بر اساس آن‎ها تعلق می‎گیرد و فقط چند مورد محدود است که طبق تصریح آیات قرآنیه، حبط به عمل می‎آید؛ یعنی کارهای حسنه‌ای که انسان در دنیا انجام داده است، به‎کلی نابود و نیست می‎گردد و شدت گناه به‎طوری است که همه نیکی‎ها را از بین می‎برد و محترق می‌نماید. یکی از آن موارد، شرک به خداوند و انکار آیات و لقای وی است..<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8271/2/7 ر.ک: همان، ج2، ص7-8]</ref>.

جلد سوم این مجموعه، از مبحث 25 شروع شده و با مبحث 36 پایان می‌پذیرد. مباحثی که در مبحث 25 تا 30 آمده است، تحت عنوان «غیر از عارفان، جمیع مردمان خدا را با دیده دوبین می‌نگرند»، قرار می‎گیرد. در این بحث‎ها مسائلی چون: «شأن نزول سوره تکاثر»، «تباهی بر کثرت‎نگری، شما را از وحدت‎بینی بازداشت»، «مراد از «نعیم»، ولایت است»، «مرجع و بازگشت سؤال از نعیم، سؤال از عمل کردن به دین است»، «شرح و تفسیر سید حیدر حدیث «ما الحقيقة» کمیل را» و... بیان شده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/8272/2/5 ر.ک: همان، ج3، ص5-173]</ref>.