پرش به محتوا

ايضاح المقاصد من حكمة عين القواعد: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۲ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'می‎ک' به 'می‌ک'
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ه' به 'ه‌ه')
جز (جایگزینی متن - 'می‎ک' به 'می‌ک')
خط ۳۴: خط ۳۴:
'''ايضاح المقاصد من حكمة عين القواعد'''، شرح عربی [[حلی، حسن بن یوسف|جمال‎الدين حسن‎ بن‎ يوسف بن على بن مطهر]]، مشهور به‎ [[حلی، حسن بن یوسف|علامه‎ حلّى]]‎(متوفی 726ق) بر «حكمة العين» [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|نجم‎الدين على كاتبى قزوينى]](600-675ق)، معروف به «كاتبى» و «دبيران»، از حكيمان و عالمان بزرگ قرن هفتم هجرى است. کتاب به کوشش [[مشکوة، محمد|سید محمد مشکوة]] (متوفی 1400ق) و با مقدمه فارسی، پاورقی و تصحیح [[منزوی، علی‌نقی|علی‎نقی منزوی]] (متوفی 1431ق) منتشر شده است.
'''ايضاح المقاصد من حكمة عين القواعد'''، شرح عربی [[حلی، حسن بن یوسف|جمال‎الدين حسن‎ بن‎ يوسف بن على بن مطهر]]، مشهور به‎ [[حلی، حسن بن یوسف|علامه‎ حلّى]]‎(متوفی 726ق) بر «حكمة العين» [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|نجم‎الدين على كاتبى قزوينى]](600-675ق)، معروف به «كاتبى» و «دبيران»، از حكيمان و عالمان بزرگ قرن هفتم هجرى است. کتاب به کوشش [[مشکوة، محمد|سید محمد مشکوة]] (متوفی 1400ق) و با مقدمه فارسی، پاورقی و تصحیح [[منزوی، علی‌نقی|علی‎نقی منزوی]] (متوفی 1431ق) منتشر شده است.


مصحح در ابتدای کتاب با اشاره به منحصربه‎فرد بودن نسخه اثر، به نقل از استاد خویش، کتاب را این چنین معرفی می‎کند: «این کتاب اگرچه فلسفه اشراق نیست اما کلام محض نیز نمی‎باشد. علامه در این کتاب فلسفه مشاء را با شم کلامی بیان کرده است»<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص3</ref>.
مصحح در ابتدای کتاب با اشاره به منحصربه‎فرد بودن نسخه اثر، به نقل از استاد خویش، کتاب را این چنین معرفی می‌کند: «این کتاب اگرچه فلسفه اشراق نیست اما کلام محض نیز نمی‎باشد. علامه در این کتاب فلسفه مشاء را با شم کلامی بیان کرده است»<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص3</ref>.


بر کتاب حكمة العين شروح مختلفی نوشته شده و [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبی قزوینی]] اولین کسى‎ که‎ بر کتاب حكمة العين شرح نوشته است. وى‎ شرح‎ خود‎ را «بحر الفوائد في شرح عين القواعد» نام نهاده است. ناگفته نماند که حكمة العين -شامل طبیعیات و الهیات- یکى از دو بخش کتاب عین القواعد است. بخش دیگر‎ آن در‎ زمینه منطق موسوم به منطق العین مى‎باشد. البته بعدها به‌اشتباه بحر الفوائد را تنها‎ شرحى‎ بر قسمت منطق معرفى کرده‌اند.
بر کتاب حكمة العين شروح مختلفی نوشته شده و [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبی قزوینی]] اولین کسى‎ که‎ بر کتاب حكمة العين شرح نوشته است. وى‎ شرح‎ خود‎ را «بحر الفوائد في شرح عين القواعد» نام نهاده است. ناگفته نماند که حكمة العين -شامل طبیعیات و الهیات- یکى از دو بخش کتاب عین القواعد است. بخش دیگر‎ آن در‎ زمینه منطق موسوم به منطق العین مى‎باشد. البته بعدها به‌اشتباه بحر الفوائد را تنها‎ شرحى‎ بر قسمت منطق معرفى کرده‌اند.
خط ۴۸: خط ۴۸:
# شناسایی این نسخه و نسخه‌هایی که در تصحیح آن مورد استفاده قرار گرفته است.
# شناسایی این نسخه و نسخه‌هایی که در تصحیح آن مورد استفاده قرار گرفته است.


شارح در مقدمه کتاب، اثرش را چنین معرفی می‎کند: «این کتاب ایضاح المقاصد فی شرح حکمة عین القواعد است که در آن مباحثی که شیخ معظم [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|نجم‎الدین علی بن عمر کاتبی قزوینی]] به‎طور خلاصه گردآورده را شرح کرده‌ام». وی تبیین مسائل، توضیح وجوه دلایل، اشاره کوتاه به ایرادات و اشکالات وارد بر آن را فعالیت خود در این شرح دانسته است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص2</ref>. ‎
شارح در مقدمه کتاب، اثرش را چنین معرفی می‌کند: «این کتاب ایضاح المقاصد فی شرح حکمة عین القواعد است که در آن مباحثی که شیخ معظم [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|نجم‎الدین علی بن عمر کاتبی قزوینی]] به‎طور خلاصه گردآورده را شرح کرده‌ام». وی تبیین مسائل، توضیح وجوه دلایل، اشاره کوتاه به ایرادات و اشکالات وارد بر آن را فعالیت خود در این شرح دانسته است.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص2</ref>. ‎


[[حلی، حسن بن یوسف|علامه]] در کتاب حاضر به وسعت اطلاع خویش در فلسفه می‎بالد، چنانکه در صفحه 275 گوید: «و هكذا يجب أن يحقق» و به کتب عقلى خود (در ص133) و به کتب کلامى خود (در ص22) حوالت می‌دهد؛ و مکرر به استاد خویش؛ [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] مؤلف اصل حمله کرده است، چنانکه (در ص50) او را از اتباع [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] که «لا یحققون شيئا» شمرده است. همچنین (در ص165) به تناقض‎گویی کاتبى اشارت کرده؛ که در ص55 وحدت را امرى وجودى شمرده و در ص165 به آن اعتراض کرده است.<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص15</ref>. ‎
[[حلی، حسن بن یوسف|علامه]] در کتاب حاضر به وسعت اطلاع خویش در فلسفه می‎بالد، چنانکه در صفحه 275 گوید: «و هكذا يجب أن يحقق» و به کتب عقلى خود (در ص133) و به کتب کلامى خود (در ص22) حوالت می‌دهد؛ و مکرر به استاد خویش؛ [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] مؤلف اصل حمله کرده است، چنانکه (در ص50) او را از اتباع [[فخر رازی، محمد بن عمر|فخر رازى]] که «لا یحققون شيئا» شمرده است. همچنین (در ص165) به تناقض‎گویی کاتبى اشارت کرده؛ که در ص55 وحدت را امرى وجودى شمرده و در ص165 به آن اعتراض کرده است.<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص15</ref>. ‎


[[منزوی، علی‌نقی|منزوی]] در بخش دیگری از پیشگفتار کتاب به برخی دیدگاه‌های شارح اشاره کرده است:
[[منزوی، علی‌نقی|منزوی]] در بخش دیگری از پیشگفتار کتاب به برخی دیدگاه‌های شارح اشاره کرده است:
# ‌هنگامی‎که میان [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]] و [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] درباره تعریف «ملک» اختلاف است، علامه طرف استاد خویش، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه]] را گرفته، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را رد می‎کند.
# ‌هنگامی‌که میان [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه طوسى]] و [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] درباره تعریف «ملک» اختلاف است، علامه طرف استاد خویش، [[نصیرالدین طوسی، محمد بن محمد|خواجه]] را گرفته، [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را رد می‌کند.
# هنگام شمارش مقولات عرضى قول، به چهار بودن را: حرکت، نسبت، کم، کیف، می‌پذیرد.
# هنگام شمارش مقولات عرضى قول، به چهار بودن را: حرکت، نسبت، کم، کیف، می‌پذیرد.
# درباره حرکت در اجناس عالیه، حرکت در جوهر را مى‎‎پذیرد و دلیل امتناع حرکت جوهرى را رد می‎کند.
# درباره حرکت در اجناس عالیه، حرکت در جوهر را مى‎‎پذیرد و دلیل امتناع حرکت جوهرى را رد می‌کند.
# [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] متکلمان را در قول بجزء لا یتجزى رد کرده و [[حلی، حسن بن یوسف|علامه]]، [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] و [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را به طرفدارى از متکلمان رد می‎کند.
# [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] متکلمان را در قول بجزء لا یتجزى رد کرده و [[حلی، حسن بن یوسف|علامه]]، [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] و [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را به طرفدارى از متکلمان رد می‌کند.
# [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را در قول به سکون در میان دو حرکت (رفتن به بالا و بازگشت به پائین) رد می‎کند و علامه [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را تأیید کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص17-16</ref>. ‎
# [[کاتبی قزوینی، علی بن عمر|کاتبى]] [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را در قول به سکون در میان دو حرکت (رفتن به بالا و بازگشت به پائین) رد می‌کند و علامه [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|ابن‎سینا]] را تأیید کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص17-16</ref>. ‎


فهرست مطالب و همچنین فهارس همگانی به ترتیب الفبا، نام‎ها و بخش‎ها در انتهای اثر ذکر شده است.
فهرست مطالب و همچنین فهارس همگانی به ترتیب الفبا، نام‎ها و بخش‎ها در انتهای اثر ذکر شده است.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش