الأفلاطونیة المحدثة عند العرب: تفاوت میان نسخه‌ها

از مقدمه دکتر بدوی، برمی‎آید که این کتاب را بعد از کتاب [[ارسطو عند العرب]] نوشته است. وی می‎نویسد: بر ما لازم است که صورت دیگری که در تضاد با [[ارسطو]] است و درعین‎حال در اهمیت پابه‎پای آن می‎آید، یعنی تصویر افلاطونی جدید در آن مدلی که عرب آن را (از روی آثار اصلی وی) می‌شناسد را هم ارائه کنیم. هرچند اکثر این آثار غالباً ً به صاحبان حقیقی آنان نسبت داده نمی‌شود و آن‎ها را هم از آن ارسطو می‌پندارند....<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19700/2/1 ر.ک: مقدمه کتاب، ص1]</ref>

بدوی با نقل و ردّ آرای برخی از مستشرقان درباره مؤلف این کتاب، می‎نویسد که به اعتقاد وی، کتاب الخیر الاول که ابن ندیم آن را در شمار آثار برقلس ذکر کرده، ناظر به همین کتاب خیر محض بوده است؛ زیرا تعبیر «خیر اول» دو مرتبه در دو سطر متوالی در این کتاب آمده است. وی سپس با قیاس با آنچه در میان لاتینیان درباره عنوان این کتاب پیش آمده، می‌گوید که بعید نیست در عالم اسلام نیز ابتدا آن را «کتاب خیر اول» و سپس «خیر محض» نامیده باشند؛ و این تعویض عنوان احتمالاً، بر اثر استعمال عبارت «خیر محض» برای دلالت بر «اول» یا «الله»، در کتاب شفای بوعلی، روی نموده است. بر این اساس، بدوی قائل می‌شود که این کتاب تلخی صیکی از شاگردان برقلس یا یکی از نوافلاطونیان از «اصول» بوده که آن را به برقلس نسبت داده است؛ و مترجم آن را به عربی، از مترجمان بزرگ و توانا باید دانست<ref>همان</ref>.

وی درباره «حجج برقلس فى قدم العالم‏» هم می‎نویسد که این نص، دارای اهمیت فراوانی است زیرا اصل یونانی آن از بین رفته و فقط ترجمه عربی آن موجود است. متن این نص، با ن صحجت اول از حجج برقلس عینیت دارد؛ بااینکه اصل کتاب حجج برقلس هم از بین رفته است اما به (به‎جز حجت اولی) سایر حجج در داخل کتاب رد یحیای نحوی بر برقلس موجود است. ازاین‎جهت می‌توان از لابه‎لای کتاب یحیای نحوی، متن برقلس را زنده کرد.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19700/2/30 ر.ک: مقدمه، ص30]</ref>

در عالم اسلام، [[رازی، محمد بن زکریا|محمد بن زکریای رازی]] در الشکوک علی البرقلس، به «جده دلیل در ازلیت عالم» برقلس اشاره می‌کند و چه‎بسا شخصاً از کتاب یحیی نحوی استفاده کرده باشد. ابوالحسن عامری نیشابوری نیز در کتاب «الامد علی الابد» در مسئله حدوث و قدم عالم، می‎نویسد که در این باب در مذهب افلاطون اختلاف هست، زیرا افلاطون، در کتاب خود بولوطیقوس گفته است که عالم غیر مکوَّن، ابدی و دائم البقاست و نظر برقلس دهری به این گفته او تعلق دارد؛ و سپس در کتاب طیماؤس ذکر کرده که عالم مکوَّن است و باری‌تعالی آن را از بی‎نظمی ابداع کرده است و ارسطو به شرح و جمع این دو قول او پرداخته است. [[ابوریحان بیرونی، محمد بن احمد|ابوریحان بیرونی]] در «[[تحقيق ما للهند|تحقیق ماللهند]]» دست‎کم سه بار از کتاب یحیی نحوی نقل کرده است. ابن خمار در مقاله‌ای، دلیل یحیی نحوی بر حدوث عالم را از دلیل متکلمان پذیرفتنی‌تر دانسته است. [[غزالی، محمد بن محمد|ابوحامد غزالی]] هرچند در [[تهافت الفلاسفة|تهافت الفلاسفه]] از یحیی نحوی نام نبرده اما احتمال استفاده او از کتاب وی بسیار قوی است. شهرستانی در بخش نحله‌ها به برخی از دلایل برقلس در ازلیت عالم متعرّض شده و گفته است که اعتقاد به قدم عالم از زمان [[ارسطو]] شهرت یافته است. [[شهرستانی، محمد بن عبدالکریم|شهرستانی]]، هشت شبهه از شبهات برقلس را نقل کرده، می‎نویسد که در هر یک از آن‎ها نوعی مغالطه هست و بسیاری از آن‎ها تحکمات‎اند. وی در مفرده‌ای که اکنون در دست نیست، به رد و نقض شبهات [[ارسطو]] و برقلس و تقریرات [[ابن سینا، حسین بن عبدالله|بوعلی سینا]] دراین‎باره پرداخته است.<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details?id=6389&&searchText= همان]</ref>.

نویسنده درباره «مسائل فرقليس فى الأشياء الطبيعية» هم بیان می‌دارد برخی از کتاب‌ها که به نام برقلس به‎دست‎آمده، ولی با وضع فکری و آثار مسلّم او سازگاری ندارد. از این دسته، بدوی مسائل فرقلیس فی الاشیاء الطبیعیه را چاپ و منتشر کرده است (الافلاطونیة، ص43ـ49). این کتاب مشتمل بر هشت مسئله است که در صدر آن، مترجم کتاب اسحاق بن حنین معرفی شده است. بدوی می‎نویسد که نمی‌داند آیا مراد از فرقلیس همان برقلس است یا خیر و هر چه پژوهش کرده به پاسخ روشنی نرسیده است.<ref>[http://rch.ac.ir/article/Details?id=6389&&searchText= همان، ص150]</ref>.

آخرین کتاب، «كتاب الروابيع‏» است که به افلاطون منتسب است. بدوی می‎نویسد: این کتاب، قطعاً مجعول است. موضوع آن صنعت کیمیای قدیم است که هدفشان تبدیل معادن پست به معادن شریف و گران، به‎ویژه معدن طلا است. واضع، پنداشته که این اثر از آن افلاطون است و احمد بن حسین بن جهار بختار آن را برای ثابت بن قرة شرح کرده است. صاحب این کتاب، نام‎هایی را در آن ذکر کرده است که همه، خیالی است. او پنداشته که افلاطون شاگردی به نام اومانیطس داشته که کتاب «دیالغون» را نوشته است و این کتاب دارای مقالاتی بوده است. او همچنین از شاگرد دیگری به نام غلوقن برای افلاطون نام می‎برد. این نام از محاورات افلاطون گرفته شده ولی سخنی به او نسبت داده شده که مربوط به مجاوران و همسایگان یونانیان است نه خود آنان. در کل، نشانه‌هایی در این کتاب هست که نشان می‌دهد که جاعل این کتاب در کارش هوشمندانه عمل نکرده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/19700/2/42 ر.ک: همان، ص42-43]</ref>