دیوان داوری شیرازی: تفاوت میان نسخه‌ها

اشعار داوری از تازگی و کیفیت خاصی برخوردار است؛ به‎طوری‎که معانی و مضامین و طرز ادای کلام وی را در دیگر دواوین کمتر می‌توان یافت و صبغه سخن وی کاملا از دیگر شعرا ممتاز است. منتقدین و صاحبان تذکره همه کم‎وبیش به بزرگی مقام او در شاعری اذعان کرده‌اند. شادروان مهدی حمیدی، وی را اشعر شعرای عصر قاجار می‌داند و درباره سنخ سخن و امتیاز وی بر دیگران بیان می‌دارد که داوری گل سرسبد خانواده وصال است و باآنکه زود از دنیا رفته، یک دنیا ذوق و لطف از خود به یادگار گذاشته. سبک اصلی او را از این جهت قصیده‎سرایی می‌توان گفت که این نوع شعر در دیوان او بیشتر از سایر انواع شعر یافت می‎شود و الا در اقسام سخن بیش‎وکم مهارت و هنرمندی داشته. اکثر مسمط‎های او که به سبک و شیوه مسمطات منوچهری پرداخته شده، از جهت لفظ و معنی بهترین مسمط‎های زبان فارسی است.<ref>ر.ک: شرح حال داوری، ص26-27</ref>.

در این اشعار است که با قبر پدرش سخن می‌گوید، از مسافرت و فراق برادرانش حرف می‎زند، از دست کسانی که با او می‌ستیزند به لحن جان‎سوزی گله می‎کند، برادران به‌هندرفته خود را با لطف بیانی به شیراز و رکن‎آباد، می‎خواند، نشستن کنیزک سیاه خود را در بستر سفید به هنگام خواب ترسیم می‎نماید، چیزهایی که دیگران از ذکر آنها عجز داشته یا به خیال ذکر آنها نیفتاده‌اند به نظم می‎آورد، نقش پندارها و آرزوها و تأثرات را می‎نماید و چشم خواننده روشن می‌گردد که بعد از سال‎های سال، شاعری پیدا شده که برخلاف دیگران معلوم است دلی در سینه‌اش می‌تپد و قلبی در نهادش می‎خروشد، متأثر می‎شود، شکوه می‎کند، خوشحال می‎شود، فریاد شادی می‎کشد، سریع التأثیر است، زود می‎رنجد، کسانی را که به پدرش خرده می‌گیرند به زندگی و زبان‎آوری خود تهدید می‎کند، عرق حمیتی دارد، بوی محبت و الفتی از گفتار او به مشام می‎رسد، گرمی حرارت خانوادگی که در دواوین دیگر تجلی نیافته، در دیوان وی آشکار شده، قلب افسرده را گرم و روشن می‎کند و این نکات مجموعا نشان می‎‎دهد که داوری را موجب و باعثی بر سخن گفتن بوده است.<ref>ر.ک: همان، پاورقی ص‎27</ref>.

«پاکی، مناعت، صدق، وفا و خلوص از اشعار وی می‌تراود و از انتقادهای شدید پروا نمی‎کند؛ به این دلایل است که نگارنده معتقد است در این قرن کسی بالفطره از داوری شاعرتر نیست و برخی از اشعار اوست که دل خواننده را تکان می‌دهد و شنونده را در جذبه و خلسه‌ای فرومی‎برد. از این لحاظ داوری یکی از بزرگ‎ترین شعرای این عصر محسوب می‎شود و بعضی از قصاید او از قصاید طراز اول فارسی محسوب می‌گردد. اما در طرز ادای مطالب، یعنی در آنجا که فکر برای نمایش خود به قالب کلمات نیازمند است، شاعری است در اغلب اشعار، بادقت؛ ولی در مدیحه‎سرایی به حکم مجاورت و مصاحبت گاه‎گاه زیر نفوذ گفتار قاآنی قرار گرفته و متأسفانه مدایحی شبیه به مدایح او گفته است. بااین‎همه در قدرت فکر و ابداع معانی شور و هیجانی که خاص شاعر است، بر همه معاصرین خود پیشی گرفته و بیشتر از دیگران شعر را وسیله ابراز احساسات لطیف و عواطف و تأثرات انسانی قرار داده است.