پرش به محتوا

دیوان غالب دهلوی مشتمل بر غزلیات و رباعیات فارسی: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا'
جز (جایگزینی متن - 'ب‎ه' به 'ب‌ه')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۴۰: خط ۴۰:
شیوه [[غالب دهلوي، اسدالله بن عبدالله|غالب]] در اشعارش همان روش و کیفیت سخن عرفی و کلیم و صائب است که به سبک خیال‎پروری‎های [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] و [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] رنگ و بوی یافته است.
شیوه [[غالب دهلوي، اسدالله بن عبدالله|غالب]] در اشعارش همان روش و کیفیت سخن عرفی و کلیم و صائب است که به سبک خیال‎پروری‎های [[سعدی، مصلح بن عبدالله|سعدی]] و [[حافظ، شمس‌الدین محمد|حافظ]] و [[مولوی، جلال‌الدین محمد|مولوی]] رنگ و بوی یافته است.


او در گونه‎های نظم و نثر فارسی قلم خویش را بر روش طرز خداداد جنبانده و به شیوه‎های گوناگون، طبع آزموده و با نقش طرح‎های رنگارنگ، نگارخانه‎ای خیال‎انگیز برپای داشته و در آن سوی مرزها بر مسند سخنوران گردن‎فرازی چون [[نظامی گنجوی|نظامی]] و [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] تکیه زده است:
او در گونه‎های نظم و نثر فارسی قلم خویش را بر روش طرز خداداد جنبانده و به شیوه‎های گوناگون، طبع آزموده و با نقش طرح‎های رنگارنگ، نگارخانه‌ای خیال‎انگیز برپای داشته و در آن سوی مرزها بر مسند سخنوران گردن‎فرازی چون [[نظامی گنجوی|نظامی]] و [[خاقانی، بدیل بن علی|خاقانی]] تکیه زده است:
{{شعر}}  
{{شعر}}  
{{ب|''امروز من نظامی و خاقانیم به دهر''|2=''دهلی ز من به گنجه و شروان برابر است''}}
{{ب|''امروز من نظامی و خاقانیم به دهر''|2=''دهلی ز من به گنجه و شروان برابر است''}}
خط ۵۶: خط ۵۶:
<ref>ر.ک: دیباچه چاپ دوم، ص7-8</ref>.
<ref>ر.ک: دیباچه چاپ دوم، ص7-8</ref>.


نکته‎ای که درباره کلام غالب گفتنی است این است که همواره مقطع غزل خویش را به تخلص «غالب» آراسته است و غالب مطلع‎ها و مقطع‎های اشعار وی از تخیل و شکوهی خاص برخوردار است. خود در این‎باره می‌گوید:
نکته‌ای که درباره کلام غالب گفتنی است این است که همواره مقطع غزل خویش را به تخلص «غالب» آراسته است و غالب مطلع‎ها و مقطع‎های اشعار وی از تخیل و شکوهی خاص برخوردار است. خود در این‎باره می‌گوید:
{{شعر}}
{{شعر}}


{{ب|''هر مطلعی که ریزد از خامه‎ام فغانی است''|2=''جز نغمه محبت سازم نوا ندارد''}}
{{ب|''هر مطلعی که ریزد از خامه‌ام فغانی است''|2=''جز نغمه محبت سازم نوا ندارد''}}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


خط ۶۶: خط ۶۶:


{{ب|''نومیدی ما گردش ایام ندارد''|2=''روزی که سیه شد سحر و شام ندارد''}}
{{ب|''نومیدی ما گردش ایام ندارد''|2=''روزی که سیه شد سحر و شام ندارد''}}
{{ب|''باید ز می‌‎هرآینه پرهیز گفته‎اند''|2=''آری دروغ مصلحت‎آمیز گفته‎اند''}}
{{ب|''باید ز می‌‎هرآینه پرهیز گفته‌اند''|2=''آری دروغ مصلحت‎آمیز گفته‌اند''}}
{{ب|''پروا اگر از عربده دوش نکردند''|2=''امشب چه خطر بود که می‌‎نوش نکردند''}}
{{ب|''پروا اگر از عربده دوش نکردند''|2=''امشب چه خطر بود که می‌‎نوش نکردند''}}
{{ب|''شب‌های غم که چهره به خوناب شسته‎ایم''|2=''از دیده نقش وسوسه خواب شسته‎ایم''}}
{{ب|''شب‌های غم که چهره به خوناب شسته‌ایم''|2=''از دیده نقش وسوسه خواب شسته‌ایم''}}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


ردیف‎ها و قافیه‎های اشعار غالب به‎گونه‎ای است که در همه حروف الفبا از او غزل برجای مانده است و این خود حاکی از تعمد شاعر در سرودن اشعاری به‎منظور تکمیل دیوان می‎باشد.
ردیف‎ها و قافیه‎های اشعار غالب به‎گونه‌ای است که در همه حروف الفبا از او غزل برجای مانده است و این خود حاکی از تعمد شاعر در سرودن اشعاری به‎منظور تکمیل دیوان می‎باشد.
تأثیر اساطیر ایرانی و فرهنگ زرتشتی در سخن غالب نشانگر تعلق خاطر وی به تمدن و فرهنگ و پیشینه‎های فکری ایرانیان می‎باشد. از آن جمله است واژه‎های زند‎خوانی، آتش‌پرستی، مغ، آتشکده، لهراسب، جمشید، سیاووش، زرتشت و این ابیات:
تأثیر اساطیر ایرانی و فرهنگ زرتشتی در سخن غالب نشانگر تعلق خاطر وی به تمدن و فرهنگ و پیشینه‎های فکری ایرانیان می‎باشد. از آن جمله است واژه‎های زند‎خوانی، آتش‌پرستی، مغ، آتشکده، لهراسب، جمشید، سیاووش، زرتشت و این ابیات:
{{شعر}}
{{شعر}}
خط ۷۹: خط ۷۹:
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


طنزپردازی و لطیفه‎گویی غالب نیز رنگ ایرانی به خود گرفته است. او در نامه‎ای که به یکی از دوستان خود به‎مناسبت درگذشت همسرش می‌نگارد، این بیت را می‌نویسد:
طنزپردازی و لطیفه‎گویی غالب نیز رنگ ایرانی به خود گرفته است. او در نامه‌ای که به یکی از دوستان خود به‎مناسبت درگذشت همسرش می‌نگارد، این بیت را می‌نویسد:
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۱۱۷: خط ۱۱۷:


{{ب|''با دست غم آن باد که حاصل ببرد''|2=''آب رخ هوشمند و غافل ببرد''}}
{{ب|''با دست غم آن باد که حاصل ببرد''|2=''آب رخ هوشمند و غافل ببرد''}}
{{ب|''بگذاشته‎ام خمی ز صهبا به پسر ''|2='' کش انده مرگ پدر از دل ببرد''}}
{{ب|''بگذاشته‌ام خمی ز صهبا به پسر ''|2='' کش انده مرگ پدر از دل ببرد''}}
{{پایان شعر}}
{{پایان شعر}}


اگرچه سخن غالب سنتی‌تر از آن است که او را شاعر مکتب وقوع بنامیم، ولی در این مکتب که آن را به زبان وقوع و یا واقعه‎گویی نامیده‎اند طبع آزموده است؛ از آن جمله است:
اگرچه سخن غالب سنتی‌تر از آن است که او را شاعر مکتب وقوع بنامیم، ولی در این مکتب که آن را به زبان وقوع و یا واقعه‎گویی نامیده‌اند طبع آزموده است؛ از آن جمله است:
{{شعر}}
{{شعر}}


خط ۱۳۴: خط ۱۳۴:
# د: نشان از نسخه دهلی دارد.
# د: نشان از نسخه دهلی دارد.
# ن: به معنی نسخه نولکشور است.
# ن: به معنی نسخه نولکشور است.
# ت: در مفهوم نسخه‎ای است که از آنِ مجلس ترقی ادب اردوی لاهور می‎باشد.
# ت: در مفهوم نسخه‌ای است که از آنِ مجلس ترقی ادب اردوی لاهور می‎باشد.
# ل: نسخه چاپ لاهور است.
# ل: نسخه چاپ لاهور است.
# لک: در معنی کلیات لکهنو است.<ref>ر.ک: همان، ص‎38-39</ref>.
# لک: در معنی کلیات لکهنو است.<ref>ر.ک: همان، ص‎38-39</ref>.
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش