لفتة الكبد إلی نصیحة الولد: تفاوت میان نسخه‌ها

سپس به وصیت پیامبر(ص) به فاطمه(س) اشاره کرده است: «ای فاطمه! خود را [با ایمان و عمل صالح] از جهنم نجات بده دست من چیزی نیست که تو را نجات بدهم». پس‎ازآن وصیت آنحضرت به عبدالله بن عباس را متذکر شده و بهره عبدالله بن عباس از این وصیت را بسیار عظیم دانسته به‎گونه‎ای که او را تبدیل به عالم زمانه‎ و شارح قرآن و «ربانی هذه الامة» کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/4 ر.ک: همان، ص5-4]</ref>‎. در قرآن کریم واژه ربانی وجود دارد. کلمه‎ ربانی، منسوب به رب است که [[امام على(ع)|امام‎ علی(ع)]] می‎‎فرماید: «انا ربانی‎ هذه‎ الامه»؛ و در جای دیگری می‎فرمایند: «عالم ربانی و متعلم علی سبیل النجاة». راغب در مفردات درباره‎ این‎ واژه‎ می‎گوید: ربانی به کسی اطلاق می‎شود‎ که‎ نفسش‎ را‎ با عمل‎ پرورش بدهد و علم را به کمال برساند و درعین‎حال باعث توسعه علم و مسائل علمی بشود<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/65921/69 ر.ک: شریعتی، سید صدرالدین، ص69]</ref>‎.

این وصیت امام به عبدالله -که از سوی امامی است که ذکرش گوش‎ها را پر کرده و شایسته است که «واعظ آفاق و مایه افتخار عراق» بر او اطلاق شود- چه بسیار چشمانی را تر و قلب‎هایی را نرم کرده است. فواید آن بسیار عظیم است. غافلون با آن متذکر، جاهلان آگاه و گناهکاران تائب می‎شوند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/5 ر.ک: مقدمه محقق، ص6-5]</ref>‎.

ابن جوزی مقدمه اثرش را با حمد الهی و ذکر آیه چهلم سوره ابراهیم -که آنحضرت از خداوند درخواست نمود که خود و فرزندانش را برپادارنده نماز قرار بدهد- آغاز کرده است. سپس انگیزه خود از نگارش رساله را این‎گونه توضیح می‎دهد: چون شرف ازدواج و طلب فرزند را دانستم، قرآن را ختم کردم و از خداوند مسئلت نمودم که ده فرزند به من عنایت کند؛ پس خداوند به من پنج پسر و پنج دختر عطا کرد. از دختران دو تن مردند و از پسران نیز چهار تن مردند و تنها ابوالقاسم باقی ماند. پس از خداوند خواستم که او را خلف صالح قرار دهد. سپس در او به استعداد تلاش در طلب علم پی بردم؛ پس این رساله را برای او نوشتم تا او را به پیمودن راه خود در کسب علم تشویق و به پناه بردن به توفیق دهنده متعال راهنمایی کنم. با علم به این‎که کسی را که او توفیق دهد خوار نمی‎شود و کسی را که او ارشاد کند گمراه نمی‎شود<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/25 ر.ک: همان، ص27-25]</ref>‎.

ابن جوزی در فصل دوم کتاب با این عبارت که من برخی از سرگذشت خود را برای تو ذکر می‎کنم تا تلاش مرا در پرهیزکاری و علم‎آموزی مشاهده کنی. او البته این‎ها را تدبیر خداوند نسبت به خود می‎داند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/33 ر.ک: همان، ص33]</ref>‎. در بخشی از این فصل می‎نویسد: کودکان به دجله می‎رفتند و بر پل آن تفریح می‎کردند و من که کودک بودم جدا شده و از مردم کناره گرفته و به علم‎آموزی مشغول می‎شدم<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/35 ر.ک: همان، ص35]</ref>‎.

موضوع فصل دیگری از کتاب حفظ اوقات و غنیمت شمردن اوقات است. به گفته او پیشینیان فرصت را غنیمت می‎شمردند؛ مثلاً همس بن حسن تمیمی (متوفی 149ق) در هر شبانه‎روز سه بار ختم قرآن می‎کرد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39752/1/41 ر.ک: همان، ص41]</ref>‎.