۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
قاعده لاضرر: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'می‌پ' به 'می‌پ'
جز (جایگزینی متن - 'می‌ک' به 'می‌ک') |
جز (جایگزینی متن - 'می‌پ' به 'می‌پ') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، روایات فراوانی از پیامبر(ص) و یا ائمه(ع) نقل شده که «لا ضرر و لا ضرار» بخشی از متن روایت است. از جمله روایتی در کافی که حاوی داستان نخل سمرة بن جندب در خانه یکی از انصار است...<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>. | در منابع حدیثی شیعه و اهل سنت، روایات فراوانی از پیامبر(ص) و یا ائمه(ع) نقل شده که «لا ضرر و لا ضرار» بخشی از متن روایت است. از جمله روایتی در کافی که حاوی داستان نخل سمرة بن جندب در خانه یکی از انصار است...<ref>ر.ک: همان، ص41</ref>. | ||
ایشان در ادامه با مراجعه به کتب لغت همچون صحاح، قاموس، نهایه، مجمع البحرين، مصباح و مفردات، به بررسی معانی «ضرر» و «ضرار» | ایشان در ادامه با مراجعه به کتب لغت همچون صحاح، قاموس، نهایه، مجمع البحرين، مصباح و مفردات، به بررسی معانی «ضرر» و «ضرار» می‌پردازد. ایشان درباره ضرر میگوید: آنچه در آیات قرآن آمده، ضرر در مقابل نفع بهکار رفته است و هنگام شک در بعضی از مصادیق آن، به معنای ارتکازی ذهنی ضرر مراجعه می‌کنیم<ref>ر.ک: همان، ص105-108</ref>. واژه ضرار نیز در قرآن بهکار رفته که به معنای تعمد در ضرر زدن به قصد تجاوز و یا ضرر زدن عمدی و... استعمال شده است<ref>ر.ک: همان، ص109-110</ref>. | ||
به نظر نویسنده «ضرار» به معنای ضرر زدن عمدی، نزدیکترین معنا برای این واژه است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | به نظر نویسنده «ضرار» به معنای ضرر زدن عمدی، نزدیکترین معنا برای این واژه است<ref>ر.ک: همان، ص111</ref>. | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
# «لا» در این حدیث لای نهی است، بدین معنا که انسانها از ضرر زدن به یکدیگر نهی شدهاند<ref>ر.ک: همان، ص115-117</ref>. | # «لا» در این حدیث لای نهی است، بدین معنا که انسانها از ضرر زدن به یکدیگر نهی شدهاند<ref>ر.ک: همان، ص115-117</ref>. | ||
آیت‌الله مکارم بعد از تبیین این احتمالات چهارگانه و بررسی نظرات مختلف در هریک، به بیان نظر خویش | آیت‌الله مکارم بعد از تبیین این احتمالات چهارگانه و بررسی نظرات مختلف در هریک، به بیان نظر خویش می‌پردازد و نظر خویش را در اینباره چنین بیان می‌کند: ظاهر معنای این حدیث، نفی وجود ضرر و ضرار بین مکلفین است، ولی ما به دو دلیل، معنای آن را کنایه از عدم امضای فعل ضرری، خواه وضعی باشد یا تکلیفی، در شریعت اسلام می‌دانیم: | ||
# نفی ضرر و ضرار بین مکلفین، در خارج صدق نمی‌کند؛ به این معنی که ما میبینیم ضرر و ضرار بین مکلفین در خارج وجود دارد. | # نفی ضرر و ضرار بین مکلفین، در خارج صدق نمی‌کند؛ به این معنی که ما میبینیم ضرر و ضرار بین مکلفین در خارج وجود دارد. | ||
# پیامبر(ص) این جمله را در مقام بیان حکم شرعی و قضاوت بین مرد انصاری و سمرة بن جندب، بیان کردند؛ بنابراین وقتی پیامبر(ص) این امر را امضا نکند، گویا هیچ اثری از آن در محیط تشریع باقی نمیماند؛ همانند شخصی، که به خادمش میگوید: در خانه من خیانت، کذب و قول زور نیست؛ یعنی این امور نزد من مجاز نیست؛ بهگونهای که گویا هیچ اثری از این امور در خانه خود نمیبینم. پس نفی این امور، کنایه از نفی امضای آنها و اجازه ارتکاب ندادن نسبت به آنها است<ref>ر.ک: همان، ص139-140</ref>. | # پیامبر(ص) این جمله را در مقام بیان حکم شرعی و قضاوت بین مرد انصاری و سمرة بن جندب، بیان کردند؛ بنابراین وقتی پیامبر(ص) این امر را امضا نکند، گویا هیچ اثری از آن در محیط تشریع باقی نمیماند؛ همانند شخصی، که به خادمش میگوید: در خانه من خیانت، کذب و قول زور نیست؛ یعنی این امور نزد من مجاز نیست؛ بهگونهای که گویا هیچ اثری از این امور در خانه خود نمیبینم. پس نفی این امور، کنایه از نفی امضای آنها و اجازه ارتکاب ندادن نسبت به آنها است<ref>ر.ک: همان، ص139-140</ref>. | ||