دیوان مهستی گنجوی: تفاوت میان نسخه‌ها

نکته‌ای که از مطالعه رباعیات مهستی شایان دقت است، رباعیاتی است که در وصف کسبه بازار ساخته و حکایاتی که به‎مناسبت همین رباعیات درباره معاشقه سراینده با اصناف مختلف پرداخته شده، که از آن جمله اشخاص رباعیات او را راجع به پسر قصاب موضوع داستانی قرار داده و حدس زده‌اند که مهستی عاشق قصاب‎پسری بوده، ولی پس از مطالعه باقی رباعیات او که در وصف باقی کسبه بازار ساخته است معلوم می‌شود که این معاشقه شاعرانه منحصر به پسر قصاب نبوده و سایرین نیز از آن نصیبی برده‌اند و این رباعیات را شاعره فقط محظ مناسباتی که میان کلمات کلاه‎دوز و پاره‎دوز و غیره بوده و زمینه تشبیه و ایهام در آن‎ها مهیا بوده است، می‎ساخته و در اغلب آنها با کلمات بازی شده و معانی تاریک دور از ذهنی پرورده شده است که البته عاشق شیفته به این نکات نمی‎پردازد و برای بیان احساسات سرکش این تصنیفات را به‎کار نمی‎برد و مناسبت پیدا کردن با یار را بهتر می‌داند از مناسبت پیدا کردن میان الفاظ و معانی<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص30</ref>.

رضاقلی خان هدایت فقدان اشعار مهستی را از اثر حمله عبدالله خان اوزبک بر شهر هرات می‌داند. محمدعلی تربیت در تذکره دانشمندان آذربایجان می‎گوید: لسانی شیرازی که مدتی در تبریز ساکن بوده و در آنجا به سال نه‎صدوچهل‎ویک هجری مرده است، مجموعه‌ای در مقابل رباعیات این بانو مشتمل بر شصت‎وهشت رباعی عاشقانه به‎عنوان «مجمع الأوصاف» در وصف اهل حرفه و اصناف تبریز و ارباب فضل و هنر آن شهر منظوم ساخته که از آن جمله رباعی زیر است:

{{شعر}}

{{ب|'' چندان‎که به کار خویش وا می‎بینم''|2='' خود را به غم تو مبتلا می‎بینم''}}

{{شعر}}

{{ب|'' در دام غم تو خسته‌ای نیست چو من''|2='' وز جور تو دل‎شکسته‌ای نیست چو من''}}