۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تاریخ‌نامه طبری (پیش از اسلام): تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ی‌د' به 'ی‌د'
جز (جایگزینی متن - 'ی‌گ' به 'ی‌گ') |
جز (جایگزینی متن - 'ی‌د' به 'ی‌د') برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
| خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
محمد روشن در درآمد کوتاهی قبل از پیشگفتار که به تصحیحات و چاپهای قبلی خود از تاریخ‌نامه طبری اشاره میکنند، چکیده‌ای از تفحصات خود را چنین باز نموده‌اند: «سپاس و آزادی خدای را که تاریخ‌نامه طبری که بهنادرست در پاره‌ای از نگاشتههای پارسی، تاریخ بلعمی خوانده شده است و من بهفراخی در پیشگفتار خود از این انتساب ناروا سخن رانده‌ام و باز نموده‌ام که [[بلعمی، محمد بن محمد|ابوعلی محمد بن محمد بن بلعمی]] از پایه و مایه دانش بهره‌ای چندان نداشته و در این کار واسطه‌ای بیش نبوده است و ترجمه ناب این اثر از دبیران و منشیان دانشمند و گمنام دیوان سامانیان بوده است و سه تن یا سه گروه در این کار اهتمام ورزیده‌اند و به‌احتمال بسیار از کار همدیگر آگاهی نداشته‌اند»<ref>ر.ک: همان</ref>. | محمد روشن در درآمد کوتاهی قبل از پیشگفتار که به تصحیحات و چاپهای قبلی خود از تاریخ‌نامه طبری اشاره میکنند، چکیده‌ای از تفحصات خود را چنین باز نموده‌اند: «سپاس و آزادی خدای را که تاریخ‌نامه طبری که بهنادرست در پاره‌ای از نگاشتههای پارسی، تاریخ بلعمی خوانده شده است و من بهفراخی در پیشگفتار خود از این انتساب ناروا سخن رانده‌ام و باز نموده‌ام که [[بلعمی، محمد بن محمد|ابوعلی محمد بن محمد بن بلعمی]] از پایه و مایه دانش بهره‌ای چندان نداشته و در این کار واسطه‌ای بیش نبوده است و ترجمه ناب این اثر از دبیران و منشیان دانشمند و گمنام دیوان سامانیان بوده است و سه تن یا سه گروه در این کار اهتمام ورزیده‌اند و به‌احتمال بسیار از کار همدیگر آگاهی نداشته‌اند»<ref>ر.ک: همان</ref>. | ||
وی در ادامه به شرح و تفصیل دلایل و شواهد خود بر این مدعا می‌پردازد که دلیل اول را وجود دو گونه مقدمه تازی و فارسی بر سر نسخه‌ها و شاهد دیگر را تفاوتهای فاحش شیوه نگارش و روایت نسخه‌ها نسبت به یکدیگر | وی در ادامه به شرح و تفصیل دلایل و شواهد خود بر این مدعا می‌پردازد که دلیل اول را وجود دو گونه مقدمه تازی و فارسی بر سر نسخه‌ها و شاهد دیگر را تفاوتهای فاحش شیوه نگارش و روایت نسخه‌ها نسبت به یکدیگر می‌داند. ایشان، افزون بر استنباطها و دریافتهای خود در خصوص سهگانه بودن روایتهای تاریخ‌نامه، به تردیدها و دریافتهای پیشگامان تحقیقات ادبی و تاریخی در ایران، از جمله [[قزوینی، محمد|علامه محمد قزوینی]] و [[بهار، محمدتقی|محمدتقی ملکالشعرای بهار]] اشاره میکند که آنها نیز متوجه چندگونگی نسخههای تاریخ‌نامه طبری شده بوده‌اند. مصحح دانشمند کتاب پس از ایراد دلایل و استنباطهای خود به این نتیجه پیشگفته میرسد: | ||
«اینک که سالهایی بلند از تحقیقات ادبی به شیوه‌ای علمی و بنیادین می‌گذرد و دو سه تن از محققان صاحبنظر درباره اثر منسوب به [[بلعمی، محمد بن محمد|بلعمی]] بذل اهتمام کرده‌اند و همگان به نتیجه‌ای یگانه رسیده‌اند، تسمیه اثر و بازخواندن آن به نام بلعمی ناروا است و شایسته است نام درست اثر را – تاریخ‌نامه طبری - بخوانیم و برای سفارشی که امیر سامانی، منصور بن نوح به زبان ابوالحسن فائق خاصه به [[بلعمی، محمد بن محمد|بلعمی]] کرده است و از او درخواسته تا متن تاریخ طبری را به فارسی برگردانند، آن را منسوب به [[بلعمی، محمد بن محمد|بلعمی]] بدانیم و نه حاصل کار او و ترجمه او»<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مصحح، صفحه هفده</ref>. | «اینک که سالهایی بلند از تحقیقات ادبی به شیوه‌ای علمی و بنیادین می‌گذرد و دو سه تن از محققان صاحبنظر درباره اثر منسوب به [[بلعمی، محمد بن محمد|بلعمی]] بذل اهتمام کرده‌اند و همگان به نتیجه‌ای یگانه رسیده‌اند، تسمیه اثر و بازخواندن آن به نام بلعمی ناروا است و شایسته است نام درست اثر را – تاریخ‌نامه طبری - بخوانیم و برای سفارشی که امیر سامانی، منصور بن نوح به زبان ابوالحسن فائق خاصه به [[بلعمی، محمد بن محمد|بلعمی]] کرده است و از او درخواسته تا متن تاریخ طبری را به فارسی برگردانند، آن را منسوب به [[بلعمی، محمد بن محمد|بلعمی]] بدانیم و نه حاصل کار او و ترجمه او»<ref>ر.ک: همان؛ مقدمه مصحح، صفحه هفده</ref>. | ||
| خط ۵۶: | خط ۵۶: | ||
پیشگفتار مصحح کتاب با شرحی از زندگینامه، شکل و شمایل فرضی، تحصیلات و مدارج علمی، اوضاع و احوال زمان حیات و آثار طبری ادامه مییابد. آنگاه معرفی و بررسی جامع و مفیدی از مهمترین اثر طبری، یعنی أخبار الأمم و الملوك یا تاريخ الرسل و الملوك همراه با اظهار نظرات گروهی از مورخان قدیم و محققان و صاحبنظران جدید درباره ارزشها و ویژگیهای تاریخ طبری ارائه شده است.<ref>ر.ک: همان، ص33-32؛ مقدمه مصحح، صفحه هجده تا بیستوهشت</ref>. | پیشگفتار مصحح کتاب با شرحی از زندگینامه، شکل و شمایل فرضی، تحصیلات و مدارج علمی، اوضاع و احوال زمان حیات و آثار طبری ادامه مییابد. آنگاه معرفی و بررسی جامع و مفیدی از مهمترین اثر طبری، یعنی أخبار الأمم و الملوك یا تاريخ الرسل و الملوك همراه با اظهار نظرات گروهی از مورخان قدیم و محققان و صاحبنظران جدید درباره ارزشها و ویژگیهای تاریخ طبری ارائه شده است.<ref>ر.ک: همان، ص33-32؛ مقدمه مصحح، صفحه هجده تا بیستوهشت</ref>. | ||
در فراز دیگری از پیشگفتار، مصحح به توصیف اوضاع و احوال و شرایط زمانی مناسبی که در اثر ضعف و تحلیل قدرت خلافت عباسی از یکسو و ظهور حکومتهای محلی همچون سامانیان و آلبویه - که علاقه و اهتمام وافری به حمایت از دانشمندان و احیای زبان مادری داشتند - از سوی دیگر به وجود آمده بود، می‌پردازد و نشان | در فراز دیگری از پیشگفتار، مصحح به توصیف اوضاع و احوال و شرایط زمانی مناسبی که در اثر ضعف و تحلیل قدرت خلافت عباسی از یکسو و ظهور حکومتهای محلی همچون سامانیان و آلبویه - که علاقه و اهتمام وافری به حمایت از دانشمندان و احیای زبان مادری داشتند - از سوی دیگر به وجود آمده بود، می‌پردازد و نشان می‌دهد که مهمترین عامل پیدایی و افزونی آثار فارسی بعد از اسلام، بستر مناسبی بود که به این ترتیب، بهویژه توسط حکومتهای محلی با تمایلات نژادی و قومی و به تعبیری ملی فراهم شده بود<ref>ر.ک: همان، ص33؛ همان، صفحه سیوسه</ref>. | ||
پیشگفتار با معرفی کوتاه خاندان بلعمی و تعیین نقش و جایگاه این خاندان در حفظ و اعتلای فرهنگ و ادب ایرانی ادامه مییابد. سپس به معرفی و بحث پیرامون «ترجمه تاریخ‌نامه طبری» می‌پردازد. مصحح کتاب در این قسمت ضمن ارج نهادن به تلاشهای علمدوستانه خاندان بلعمی، معتقدند که خاندان بلعمی تلاش کردند ترجمه تاریخ طبری را به خود منتسب نمایند، درحالیکه اندیشه این کار متعلق به امیر سامانی بوده و مترجمان آن نیز گروهی از دبیران بوده‌اند<ref>ر.ک: همان؛ همان، صفحه سیوپنج تا چهل</ref>. | پیشگفتار با معرفی کوتاه خاندان بلعمی و تعیین نقش و جایگاه این خاندان در حفظ و اعتلای فرهنگ و ادب ایرانی ادامه مییابد. سپس به معرفی و بحث پیرامون «ترجمه تاریخ‌نامه طبری» می‌پردازد. مصحح کتاب در این قسمت ضمن ارج نهادن به تلاشهای علمدوستانه خاندان بلعمی، معتقدند که خاندان بلعمی تلاش کردند ترجمه تاریخ طبری را به خود منتسب نمایند، درحالیکه اندیشه این کار متعلق به امیر سامانی بوده و مترجمان آن نیز گروهی از دبیران بوده‌اند<ref>ر.ک: همان؛ همان، صفحه سیوپنج تا چهل</ref>. | ||