الكاشف (الجديد في الحكمة): تفاوت میان نسخه‌ها

«سعی مؤلّف در ارائه این اثر، گزارشی از خلاصه افکار متقدّمان و متأخّران با حذف مطالب غیر یقینی و بی‎فایده، به انضمام آراء خود او بوده است‎»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/31302/1/21 ر.ک: همان، صفحه بیست‎ویک]</ref>.

«مؤلّف چون بنا بر آنچه در دیباچه آمده، قصد خلاصه‎گویی داشته، از طرح بعضی از مباحث در طول گفتار خود، خودداری کرده است؛ همچون: انتاج مختلطات شکل دوم قیاس اقترانی، بررسی اقسام قیاس‎های اقترانی مرکب از دو شرطیه متصله‎، سایر مباحث مربوط به قیاس و... او مباحث متعلق به بخش برهان در صناعات خمس و همچنین مباحث متعلق به بخش‎های جدل و خطابه و شعر در این صناعات را در این کتاب بررسی نمی‎کند. ابن کمونه، بر این باور است که بسیاری از مباحث منطق، در براهین کارگشا نیستند و صرفا ورزشی ذهنی می‎باشند. وی مباحث کم منفصل را هم مناسب ذکر در این کتاب نمی‎داند. سایر مباحثی که او در کتابش مطرح نمی‎کند، عبارتند از: بررسی صفات مرکب اخلاقی، تحلیل مباحث نباتات و بدن انسان، تحلیل برخی مباحث فلکی مانند اینکه بنا بر اصول فلکی، حرکات بعضی از کواکب نیازمند به اعتباری فلکی غیر از افلاک مشهور است و...»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/31302/1/22 ر.ک: همان، صفحه بیست‎ودو – بیست‎وچهار]</ref>.

این کتاب دچار اشکالاتی نیز هست که اگر بخواهیم آنها را شماره کنیم باید چنین بگوییم:

# ‎در بخش منطق کتاب، مؤلّف مرتکب چند خطای فاحش منطقی شده است:

الف)- در نتیجه ضرب سوم شکل دوم، باآنکه یکی از مقدّمات قیاس، جزئی است، وی نتیجه را به سالبه کلیه به‎جای سالبه جزئیه آورده است؛

ج)- اشتباه در نتیجه اثبات شکل دوم از طریق افتراض.

# ‎نارسایی عبارات در القای مفاهیم فلسفی، همچون: عروض اقسام تقابل بر اشیای گوناگون و گاه نیز نارسایی عبارت از نظر ادبی، همچون: «و نحن الذي يظهر لنا»، به‎جای: «و الذي ظهر (یا يظهر) لنا» و یا عبارت: «و هذا كلّه و أمثاله من الحادث تحقّق أنّها أسباب و إنّما يتمّ تحقيق ذلك ممّا ينضمّ من القرائن و الأحوال التي توجب الحدس المفيد لليقين».

# ‎خطا در کاربرد برخی از واژه‎ها به‎جهت ضعف لغوی و ادبی، همچون استعمال «أغوار» و «غيران»، به‎جای «مغاور» و «مغارات»، به معنی غارها.

# ‎خطا در تقسیم و حصرهای منطقی، همچون: تقسیم هفت‎گانه صفات خداوند که به اعتبار منطقی، شش‎گانه یا هشت‎گانه است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/31302/1/25 ر.ک: همان، صفحه بیست‎وپنج – بیست‎وشش]</ref>.

محقق، 47 مورد از آرا و نتایجی را که [[ابن کمونه، سعد بن منصور|ابن کمونه]] در این کتاب ‎گرفته، ذکر کرده است؛ مثل اینکه: «قضیه مهمله در حکم قضیه شخصیه است»، «برخلاف [[سهروردی، یحیی بن حبش|شیخ اشراق]]، تحقق وجود در خارج را مستلزم تسلسل نمی‎داند و دقیقا برخلاف مبانی اشراقی عدم تحقّق آن را در خارج مستلزم تسلسل دانسته است»، «مطابقت مورد بحث در صدق و کذب قضایا، فقط در قضایای خارجیه‎ مورد اعتبار است و در قضایای ذهنی مطابقت با احکام ذهنی مورد اعتبار می‎باشد» و..<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/31302/1/27 ر.ک: همان، صفحه بیست‎وهفت – سی‎وپنج]</ref>.

# '''و من لم يكن اللَّهُ لَهُ نُوراً فَما لَهُ مِنْ نُورٍ''' (‎النور: 40)؛

# '''الإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ''' (‎العصر: 2)؛

# '''و رحمةالله وَسِعَتْ كلَّ شَي‎ءٍ''' (‎الاعراف: 156)؛

# '''أَنْ يغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يوْمَ الدِّينِ''' (‎الشعراء: 82).

«رأس الحكمة مخافة اللّه». وی در پایان کتاب نیز به‎قطع از مضامین ادعیه شیعی نیز متأثر شده و گفته است: «فاسألك اللّهم... أن تنفعني بما علّمتني و أن تجعله يوم القيامة حجّة لي، لا عليّ»<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/31302/1/35 ر.ک: همان، صفحه سی‎وپنج – سی‎وشش]</ref>.