رسالة القدس و رسالة غلطات السالكين: تفاوت میان نسخه‌ها

رسالة القدس را [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|روزبهان]] برای مریدان خویش در ترکستان و خراسان نوشته و برای آنان فرستاده است. مؤلف «تحفة أهل العرفان» در سبب تصنیف رسالة القدس می‎نویسد: «و ساختن این رساله را سبب آن بود که بزرگی بود از مریدان شیخ که او را ابوالفرج خواندندی، مردی بازرگان بود، به اسم تجارت به اطراف و اکناف جهان به‎در رفتی. او چنین حکایت کرد که سالی به ترکستان رفته بودم و در شهری از شهرهای ترکستان به جهت معامله‎ای که کرده بودم چند روز در آن شهر اقامت ساخته بودم، روزی اهل شهر را دیدم که به اتفاق عزم جایی می‎کردند. از ایشان سؤال کردم که کجا می‎روند؟ جواد دادند که: ترکی است در این ولایت ما که دوازده سال است تا بر سنگی ایستاده است و حیرتی دارد و با کس سخن نمی‎گوید. ما به زیارت او می‎رویم. هرسال یک‎بار. و ابوالفرج گفت: من با ایشان عزیمت زیارت آن بزرگ کردم. پس مرا گفت از کجایی؟ گفتم: از فارس. گفت: [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|شیخ روزبهان]] را دیده‎ای؟ گفتم: بلی، من چاکر و مرید اویم. چون این بشنید از سر سنگ فرود آمد و چشم‎های من ببوسید و گفت: خنک چشم‎های تو که [[روزبهان بقلی، روزبهان بن ابی‌نصر|شیخ روزبهان]] را دیده است. چون به شیراز رسیدم، با هزاران شوق و ذوق آهنگ حضرت شیخ کردم، چون به رباط آمدم شیخ در حجرات نشسته بود. شرف دست‎بوسی دریافتم. مرا گفت: ابوالفرج آن ترک دوست ما چون یافتی؟ فریاد از نهادم برآمد، گفتم: این از آن عجب‎تر. در قدم شیخ افتادم و حال بازگفتم. مریدان را وجدها و ذوق‎ها حاصل شد. بعد از مدتی عزم آن‎طرف داشتم. به خدمت شیخ آمدم. حال عرضه داشتم که: مشایخ آن‎طرف، چه اهل خراسان و چه ترکستان، همه مشتاق حضرت تواند و خواهان سخن تو. شیخ این رساله بساخت، من بدان طرف بردم»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6549/1/5 ر.ک: پیشگفتار، ص6-5]</ref>.

به‎تبع فصل اول، در فصل دوم نیز معرفت به سه قسم معرفت عام، خاص و خاص الخاص تقسیم شده است. معرفت بر اسماء و شواهد و افعال را معرفت عام، معرفت بر حالات و مکاشفات و مقامات را معرفت خاص و معرفت بر حقیقت مشاهده را معرفت خاص الخاص دانسته است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6549/1/31 ر.ک: همان، ص31]</ref>.

در فصل پنجم رساله به موضوع مکاشفه اشاره شده و آن را مخصوص انبیا و به‎تبع آن‎ها اولیای الهی دانسته است: «اعلموا الخوانی –زادکم الله حقایق المکاشفه و وقایع المشاهدة- که مقام مکاشفه خصوصیت انبیاست، و معراج رسل و منهاج اولیاست و مکاشفه بعد از مقامات و حالات باشد مر امناء حق را و این صفت بعد از استقامت و جد پدید آید...» <ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6549/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>.

در آخرین فصل این رساله نیز نفس به اماره، لوامه و مطمئنه تقسیم و معرفت هر سه واجب دانسته شده و معرفت حق بر معرفت این‎ها متوقف شده است. سپس از نفس اماره به نفس روینده، از لوامه به جوینده و از مطمئنه به گوینده تعبیر شده و توضیح بیشتر را به فصول پیشین ارجاع داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6549/1/83 ر.ک: همان، ص83]</ref>.

=== رساله غلطات السالکین===

در یکی از مسائل کتاب از عشق و محبت و حقیقت آن سؤال شده است که بقلی در جواب چنین می‎نویسد: «اعلم وفقک الله طریق العاشقین. بدان که مبادی عشق محبت است، و بعدازآن شوق است، و نهایتش عشق است، و آن استغراق محبت است، و این هر سه بعد از کشف و مشاهده است، که تا تواتر الطاف به وسایل انوار از غیب حق به دل نرسد، دل از حب حق مملو نشود، و تا فیض حسن وی متواتر نشود، شوقش پدید نیاید، و تا در جمال و جلال روح مقدس مست نشود، عشقش پدید نیاید...»<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6549/1/95 ر.ک: متن کتاب، ص95]</ref>.