۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الصحيفة همام بن منبه: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'ه‌ا' به 'ه‌ا'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'ه‌ا' به 'ه‌ا') |
||
| خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب مشتمل بر: | کتاب مشتمل بر: | ||
# | # مقدمه‌ای کوتاه و مدخلی بر تدوین احادیث نبی مکرم اسلام، معرفی صحیفه همام، نسخه کتاب و شیوه تحقیق آن به قلم محقق کتاب، | ||
# سند صحیفه؛ | # سند صحیفه؛ | ||
# 138 حدیث. | # 138 حدیث. | ||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
«[[صنعاني، همام بن منبه|همام بن منبه]]» کتاب خود را به نقل از صحابی شهیر «ابوهریره» نگاشته است و کهنترین آثاری است که درباره احادیث نبوی تألیف شده است؛ چنانکه ذهبی در وصف آن گفته است: «از این صحیفه صحیحه که همام بن منبه آن را از ابوهریره نقل کرده و در حدود 140 حدیث را دربر دارد، معمر بن راشد روایت کرده است». همچنین دکتر صبحی صالح درباره این صحیفه گفته است: «این صحیفه ثمره علمی درخشانی است که تدوین حدیث را در عهد اول قطعی کرد و این اشتباه رایج که حدیث جز در اوایل قرن دوم هجری تدوین نشد را اصلاح نمود»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/22561/64 ر.ک: همان، ص64]</ref>. | «[[صنعاني، همام بن منبه|همام بن منبه]]» کتاب خود را به نقل از صحابی شهیر «ابوهریره» نگاشته است و کهنترین آثاری است که درباره احادیث نبوی تألیف شده است؛ چنانکه ذهبی در وصف آن گفته است: «از این صحیفه صحیحه که همام بن منبه آن را از ابوهریره نقل کرده و در حدود 140 حدیث را دربر دارد، معمر بن راشد روایت کرده است». همچنین دکتر صبحی صالح درباره این صحیفه گفته است: «این صحیفه ثمره علمی درخشانی است که تدوین حدیث را در عهد اول قطعی کرد و این اشتباه رایج که حدیث جز در اوایل قرن دوم هجری تدوین نشد را اصلاح نمود»<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/22561/64 ر.ک: همان، ص64]</ref>. | ||
صحیفه همام بن منبه مشتمل بر 138 حدیث است که همام از ابوهریره نقل کرده و به آن معروف و مشهور شده است. این صحیفه را معمر شاگرد همام از او و عبدالرزاق از معمر و... نقل | صحیفه همام بن منبه مشتمل بر 138 حدیث است که همام از ابوهریره نقل کرده و به آن معروف و مشهور شده است. این صحیفه را معمر شاگرد همام از او و عبدالرزاق از معمر و... نقل کرده‌اند؛ بنابراین این صحیفه در اواسط قرن اول هجری تدوین شده؛ چراکه ابوهریره در سال 58 ق وفات کرده است. سبب مشهور شدن این صحیفه به نام «صحیفه همام» آن است که افراد متعددی برای ابوهریره صحیفههایی نوشته‌اند؛ اما هیچیک غیر از صحیفه‌ای که همام از او نوشته به دست ما نرسیده است. این صحیفه بهطور کامل در «مسند امام احمد» ذکر شده است. در «جامع معمر بن راشد» و [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] و [[صحيح مسلم|مسلم]] و غیر آن تعدادی از احادیثش آمده است. ازآنجاکه این صحیفه دارای ارزش علمی و فایده تاریخی است لذا تعدادی از اهل حدیث مانند حافظ ابونعیم و امام دار قطنی آن را بهطور مستقل نقل کرده‌اند<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10-9؛ [https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/46303/112 حمیدالله، محمد،ص113-112]</ref>. | ||
علمای حدیث برای این صحیفه نامهای مختلفی ذکر | علمای حدیث برای این صحیفه نامهای مختلفی ذکر کرده‌اند: «نسخه همام»، «نسخه صحیحه»، «صحیفه همام» و «الصحیفة الصحیحة»<ref>ر.ک: مقدمه محقق، ص10</ref>. البته محقق اثر نام «الصحيفة الصحيحة» را به قرینه «الصحيفة الصادقة» عبدالله بن عمرو بن عاص بر دیگر اسامی ترجیح داده است<ref>ر.ک: همان، ص12</ref>. | ||
اهمیت صحیفه همام در علوم حدیث: | اهمیت صحیفه همام در علوم حدیث: | ||
# صحیفه همام منبع موثق تاریخی است که تدوین اولیه حدیث را،پیش از آنکه عمر بن عبدالعزیز به تدوین رسمی حدیث امر کند، اثبات میکند؛ چراکه همام کمی پیش از سال 40 هجری متولد شد و استادش ابوهریره در سال 58ق یا 59ق وفات کرد؛ پس باید این صحیحه را پیش از وفات استادش تدوین کرده باشد؛ زیرا سماعش از استادش بعد از مجالست با او یعنی نیمه قرن اول هجری است. | # صحیفه همام منبع موثق تاریخی است که تدوین اولیه حدیث را،پیش از آنکه عمر بن عبدالعزیز به تدوین رسمی حدیث امر کند، اثبات میکند؛ چراکه همام کمی پیش از سال 40 هجری متولد شد و استادش ابوهریره در سال 58ق یا 59ق وفات کرد؛ پس باید این صحیحه را پیش از وفات استادش تدوین کرده باشد؛ زیرا سماعش از استادش بعد از مجالست با او یعنی نیمه قرن اول هجری است. | ||
# این اثر به جهت اینکه مشتمل بر احادیث دارای سند مشترک و واحدند | # این اثر به جهت اینکه مشتمل بر احادیث دارای سند مشترک و واحدند نمونه‌ای بارز برای محققین علوم حدیث به شمار میرود. | ||
# احادیث این صحیفه ادعای کسانی که قائل به این هستند که تدوین حدیث در این مقطع زمانی بدون اینکه به مسائل عقیدتی اهتمام داشته باشد تنها عهدهدار امور عملی بوده است را رد میکند<ref>ر.ک: همان، ص13-12</ref>. | # احادیث این صحیفه ادعای کسانی که قائل به این هستند که تدوین حدیث در این مقطع زمانی بدون اینکه به مسائل عقیدتی اهتمام داشته باشد تنها عهدهدار امور عملی بوده است را رد میکند<ref>ر.ک: همان، ص13-12</ref>. | ||
محقق کتاب در بخشی دیگری از مقدمه، در مقام پاسخگویی به | محقق کتاب در بخشی دیگری از مقدمه، در مقام پاسخگویی به شبهه‌ای برآمده که بسیاری از علمای اهل سنت بر ابوهریره وارد کرده و نقل این تعداد فراوان از احادیث نبوی در مدتزمان کوتاهی در حدود سه یا چهار سال را منطقی ندانسته‌اند! این تعداد از روایات همانگونه که محقق نیز به آن اذعان نموده و ابن حزم در الإصابة یا ابن حجر در تدريب الراوي آورده‌اند عبارت از 5374 حدیث است. محقق معتقد است که اگر روایات ذکر شده در منابعی چون [[مسند الإمام أحمد بن حنبل|مسند احمد]]، [[صحيح البخاري|صحیح بخاری]] و... را از سویی و روایات مستدرک حاکم، سن بیهقی و... را از سوی دیگر جمع کنیم در بیشترین حالت از دو هزار حدیث تجاوز نمیکند. پس اگر این عدد را بین ایامی که ابوهریره ملازم رسولالله(ص) بوده تقسیم کنیم به هرروز یک حدیث و نصف حدیث یا حداکثر دو حدیث صحیح و ضعیف میرسد؛ و بدون شک او مسئول احادیثی که به‌اشتباه به او نسبت داده شده نیست<ref>ر.ک: همان، ص16-15</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||