الأوسط في السنن و الإجماع و الإختلاف: تفاوت میان نسخه‌ها

بدون شک این اثر، وسیع‎ترین کتاب در موضوع خودش است و میان اصول شریعت از آیات قرآنی و احادیث صحیحه و آثار ثابت مسند جمع کرده، همچنین اجماع علما و اختلافاتشان در عصر صحابه تا اتباع تابعین و پس از آنان تا دوران خودش یعنی آغاز قرن چهارم هجری را جمع کرده است. بااین‎حال این اثر خلاصه کتاب دیگری است که نویسنده نوشته و این کتاب را به‎عنوان خلاصه آن ارائه کرده است و ظاهراً تفصیل آن کتاب خیلی بیشتر از این اثر بوده است؛ زیرا نویسنده در موارد متعددی در این اثر به آن کتاب مفصل ارجاع می‎دهد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39830/1/9 ر.ک: همان]</ref>

[[ابن منذر، محمد بن ابراهيم|ابن منذر]] عنایت شدیدی به حدیث و طرق روایت آن داشته است؛ وی بابی از ابواب فقه و مسئله‎ای از مسائل آن را ذکر نکره مگر این‎که حدیث و طرق آن را هم در آن ذکر کرده و به آن استدلال کرده است و اگر در جایی حدیث صحیح یا اساساً حدیثی یافت نشده او به‎صراحت ذکر می‌کند که حدیث صحیح و روایتی در این باب وجود ندارد. شیوه وی در احادیث این است که حدیث صحیح را بر تمامی آرای معارضش مقدم می‎دارد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39830/1/57 ر.ک: همان، ص57]</ref> وی در این کتاب عادت جالبی در اشاره به حدیث یا اثر دارد؛ هرجا که حدیث صحیح و ثابتی در مسئله وجود داشته باشد می‎گوید: ثبت عن النبی(ص) یا صح عنه انه فعل کذا یا قال کذا و همچنین در آثار مانند این‎که می‎گوید ثبت عن علی[ع] انه فعل کذا یا قال کذا؛ و اگر حدیث ضعیفی در مسئله باشد که در نزد وی ثابت نشده باشد یا این‎که سندش متصل نباشد می‎گوید: روینا عن النبی(ص) یا یروی عنه یا مثلاً یروی عن [[امام على(ع)|علی]][ع] و سپس حدیث یا اثر را به‎صورت مسند ذکر می‌کند. البته این شیوه او در این کتاب است و در دیگر کتاب‎هایش شیوه‎های دیگری در ذکر حدیث دارد مثلاً در «اختلاف العلماء» فقط حدیث را به‎صورت مسند ذکر کرده و به اثر اشاره می‎نماید یا مثلاً در «الاشراف»، اشاره به حدیث یا اثر با همان شیوه اکتفا می‎نماید.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39830/1/57 ر.ک: همان]</ref>

تحقیق مجموع مجلدات اثر به دست [[حنیف، محمد|دکتر ابوحماد صغیر احمد بن محمد حنیف]] انجام شده است. محقق اثر پیش‎ترها بخش کتاب الحدود این اثر را به‎عنوان رساله کارشناسی ارشدش تحقیق کرده بوده و اجزای دیگر یعنی کتاب‎های قصاص و دیات و معاقل و قسامه و مرتد را برای رساله دکترایش مورد تحقیق قرار داده است. وی سپس تکمیل این اثر را که برخی از علما آن را از کتاب‎های فقهی می‎شمارند و برخی دیگر از کتاب‎های حدیثی «چون هر دو ماده را داراست» در دستور کار خودش قرار می‎دهد تا خدمتی در راستای احیای میراث اسلامی انجام داده باشد.<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/39830/1/10 ر.ک: همان، ص10]</ref>

باوجوداینکه از تألیف این اثر بیش از ده قرن می‎گذرد لکن کمتر به خدمت گرفته شده از طرف دیگر بسیاری از علمای جدید و قدیم آن را مصدر اساسی در نقل مذاهب و دیدگاه‎های خود می‎دانند لذا محقق درصدد تحقیق آن قیام کرده تا خوانندگان و مباحثه گران از آن بهره‎مند گردند. از جمله کارهای محقق برای این اثر می‎توان به موارد ذیل اشاره کرد: