۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]') |
جز (جایگزینی متن - 'ها' به 'ها') برچسبها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه |
||
خط ۳۴: | خط ۳۴: | ||
کتاب، دارای یک مقدمه است و محتوای جلد اول آن در سه بخش کلی مطرح شده است و هر فصل از بخشهای گوناگونی تشکیل شده و محتوای جلد دوم کتاب در پنج بخش به نگارش درآمده است. | کتاب، دارای یک مقدمه است و محتوای جلد اول آن در سه بخش کلی مطرح شده است و هر فصل از بخشهای گوناگونی تشکیل شده و محتوای جلد دوم کتاب در پنج بخش به نگارش درآمده است. | ||
مؤلف، مسائل علم کلام را | مؤلف، مسائل علم کلام را بهشیوهای نو و با زبانی نسبتا ساده و قابل فهم برای دانشجویان و با توجه به مباحث و نظریههای جدید علمی بررسی کرده و بهویژه فلسفه ماتریالیسم دیالکتیک را با دید علمی مورد انتقاد قرار داده و به گفتههای ماتریالیستها و شبهات آنان نسبت به اصول و معتقدات اسلامی پاسخ گفته است و از هر لحاظ کتاب حاضر متمایز از کتابهای دیگری است که بهعنوان علم کلام نوشته شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص1</ref>. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
در مقدمه کتاب، مؤلف پیرامون موقعیت علم کلام در طبقات علوم، تعریف علم کلام و بیان منظور از اصول دین و ارکان اصول دین، روش استدلال در علم کلام، تاریخ علم کلام، وجه تسمیه علم کلام، مقاصد علم کلام سخن به میان آورده است. از نظر ایشان مقاصد علم کلام به شش قسم تقسیم میشود که بر همین منوال کتاب خویش را به شش بخش کلی تقسیم میکند: | در مقدمه کتاب، مؤلف پیرامون موقعیت علم کلام در طبقات علوم، تعریف علم کلام و بیان منظور از اصول دین و ارکان اصول دین، روش استدلال در علم کلام، تاریخ علم کلام، وجه تسمیه علم کلام، مقاصد علم کلام سخن به میان آورده است. از نظر ایشان مقاصد علم کلام به شش قسم تقسیم میشود که بر همین منوال کتاب خویش را به شش بخش کلی تقسیم میکند: | ||
# امور عامه: یعنی معانی و صفات | # امور عامه: یعنی معانی و صفات کلیهای که عارض بر وجود بما هو وجود است، مانند: بحث علیت و معلولیت، بهخلاف بحث از حرکت و سکون که اخصاص به جسم و موجود طبیعی دارد؛ | ||
# مباحث جوهر و عرض؛ | # مباحث جوهر و عرض؛ | ||
# اثبات صانع و صفات ثبوتیه و | # اثبات صانع و صفات ثبوتیه و سلبیهاش؛ | ||
# بحث نبوت؛ | # بحث نبوت؛ | ||
# بحث امامت؛ | # بحث امامت؛ | ||
خط ۴۸: | خط ۴۸: | ||
حدوث و قدم، تقدم و تأخر، قوه و فعل و اقسام و احوال هریک از آنها، از مباحث بعدی در این فصل است که بهتفصیل به آن پرداخته شده است. تقابل از نظر نگارنده عبارت است از مغایرت دو چیز، بهنحوی که اجتماع آنها در یک محل، به یک جهت و در یک زمان نشاید. متقابلین را درصورتیکه دارای ماهیت واحده، یعنی دو فرد از یک حقیقت عینیه باشند، متماثلین گویند و چنانچه هر دو وجودی باشند، اگر در عالم ذهن پیوستگی با یکدیگر نداشته باشند، ضدین نام دارند و تقابل آنها تقابل تضاد نامیده میشود. | حدوث و قدم، تقدم و تأخر، قوه و فعل و اقسام و احوال هریک از آنها، از مباحث بعدی در این فصل است که بهتفصیل به آن پرداخته شده است. تقابل از نظر نگارنده عبارت است از مغایرت دو چیز، بهنحوی که اجتماع آنها در یک محل، به یک جهت و در یک زمان نشاید. متقابلین را درصورتیکه دارای ماهیت واحده، یعنی دو فرد از یک حقیقت عینیه باشند، متماثلین گویند و چنانچه هر دو وجودی باشند، اگر در عالم ذهن پیوستگی با یکدیگر نداشته باشند، ضدین نام دارند و تقابل آنها تقابل تضاد نامیده میشود. | ||
موضوع بعدی بحث علت و معلول است. نگارنده پس از تعریف این دو به اقسام علل چهارگانه (علت صوری، علت مادی، علت فاعلی و علت غایی) و تعریف آنها اشاره میکند و سایر مباحث مرتبط با علت و معلول را یکبهیک مطرح میکند. در باب قانون علیت آمده است که این قانون عبارت از این است که هر ممکنی که واقعیت یابد و هر | موضوع بعدی بحث علت و معلول است. نگارنده پس از تعریف این دو به اقسام علل چهارگانه (علت صوری، علت مادی، علت فاعلی و علت غایی) و تعریف آنها اشاره میکند و سایر مباحث مرتبط با علت و معلول را یکبهیک مطرح میکند. در باب قانون علیت آمده است که این قانون عبارت از این است که هر ممکنی که واقعیت یابد و هر پدیدهای که لباس هستی پوشد، احتیاج به واقعیتدهنده و پدیدآورنده دارد؛ فلذا این قانون مقابل فرضیه صدفه و اتفاق است. | ||
اصل تناهی علل از پایههای عقاید متافیزکی است و دانشمندان کلام و فلسفه براهین بسیاری برای این اصل اقامه | اصل تناهی علل از پایههای عقاید متافیزکی است و دانشمندان کلام و فلسفه براهین بسیاری برای این اصل اقامه کردهاند که مؤلف در این بخش به ذکر دو برهان اکتفا میکند: | ||
# برهان تطبیق؛ | # برهان تطبیق؛ | ||
# برهان اسدّ و اخصر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص17-80</ref>. | # برهان اسدّ و اخصر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص17-80</ref>. | ||
خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
# ناتوانی مراکز بشر و عجزش از ادراک بسیاری از حقایق و استشهادات به کلام دانشمند شهیر فرانسوی فلاماریون. | # ناتوانی مراکز بشر و عجزش از ادراک بسیاری از حقایق و استشهادات به کلام دانشمند شهیر فرانسوی فلاماریون. | ||
# نقص استقراء و آزمایش مادیها و اختصاص آن به حوزه طبیعت و اشاره به حدیث هلیله [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]. | # نقص استقراء و آزمایش مادیها و اختصاص آن به حوزه طبیعت و اشاره به حدیث هلیله [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]]. | ||
# عدم انحصار طریق علم و تصدیق به وجود چیزی، به حس و استشهاد به سخن فلاماریون از کتاب خدا در طبیعت و تذکر | # عدم انحصار طریق علم و تصدیق به وجود چیزی، به حس و استشهاد به سخن فلاماریون از کتاب خدا در طبیعت و تذکر آیهای از آیات قرآن کریم. | ||
وی سپس به ایراد و انتقاد در مورد قسمت دوم پرداخته و سپس در مباحث مختلفی با سبک انتقادی به تفکر ماتریالیسم انتقاد وارد کرده و این روش را به طرق گوناگونی مورد هجمه قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص88-187</ref>. | وی سپس به ایراد و انتقاد در مورد قسمت دوم پرداخته و سپس در مباحث مختلفی با سبک انتقادی به تفکر ماتریالیسم انتقاد وارد کرده و این روش را به طرق گوناگونی مورد هجمه قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص88-187</ref>. | ||
خط ۷۶: | خط ۷۶: | ||
شرایط نبوت که مهمترین آن عصمت از خطا و لغزش است، موضوع بخش چهارم است که بهتفصیل به آن پرداخته شده است. | شرایط نبوت که مهمترین آن عصمت از خطا و لغزش است، موضوع بخش چهارم است که بهتفصیل به آن پرداخته شده است. | ||
بخش نهایی کتاب در باب موانع نبوت است و در ادامه به | بخش نهایی کتاب در باب موانع نبوت است و در ادامه به مقالهای در باب اصول عقاید شیعه اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص23-146</ref>. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== |
ویرایش