پرش به محتوا

علم کلام: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۱ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا'
جز (جایگزینی متن - ' ]]' به ']]')
جز (جایگزینی متن - 'ه‎ا' به 'ه‌ا')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۴: خط ۳۴:
کتاب، دارای یک مقدمه است و محتوای جلد اول آن در سه بخش کلی مطرح شده است و هر فصل از بخش‎های گوناگونی تشکیل شده و محتوای جلد دوم کتاب در پنج بخش به نگارش درآمده است.
کتاب، دارای یک مقدمه است و محتوای جلد اول آن در سه بخش کلی مطرح شده است و هر فصل از بخش‎های گوناگونی تشکیل شده و محتوای جلد دوم کتاب در پنج بخش به نگارش درآمده است.


مؤلف، مسائل علم کلام را به‎شیوه‎ای نو و با زبانی نسبتا ساده و قابل فهم برای دانشجویان و با توجه به مباحث و نظریه‎های جدید علمی بررسی کرده و به‎ویژه فلسفه ماتریالیسم دیالکتیک را با دید علمی مورد انتقاد قرار ‎داده و به گفته‎های ماتریالیست‎ها و شبهات آنان نسبت به اصول و معتقدات اسلامی پاسخ گفته است و از هر لحاظ کتاب حاضر متمایز از کتاب‎های دیگری است که به‎عنوان علم کلام نوشته شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص‎1</ref>.
مؤلف، مسائل علم کلام را به‎شیوه‌ای نو و با زبانی نسبتا ساده و قابل فهم برای دانشجویان و با توجه به مباحث و نظریه‎های جدید علمی بررسی کرده و به‎ویژه فلسفه ماتریالیسم دیالکتیک را با دید علمی مورد انتقاد قرار ‎داده و به گفته‎های ماتریالیست‎ها و شبهات آنان نسبت به اصول و معتقدات اسلامی پاسخ گفته است و از هر لحاظ کتاب حاضر متمایز از کتاب‎های دیگری است که به‎عنوان علم کلام نوشته شده است<ref>ر.ک: پیشگفتار، ص‎1</ref>.


==گزارش محتوا==
==گزارش محتوا==
در مقدمه کتاب، مؤلف پیرامون موقعیت علم کلام در طبقات علوم، تعریف علم کلام و بیان منظور از اصول دین و ارکان اصول دین، روش استدلال در علم کلام، تاریخ علم کلام، وجه تسمیه علم کلام، مقاصد علم کلام سخن به میان آورده است. از نظر ایشان مقاصد علم کلام به شش قسم تقسیم می‎شود که بر همین منوال کتاب خویش را به شش بخش کلی تقسیم می‎کند:
در مقدمه کتاب، مؤلف پیرامون موقعیت علم کلام در طبقات علوم، تعریف علم کلام و بیان منظور از اصول دین و ارکان اصول دین، روش استدلال در علم کلام، تاریخ علم کلام، وجه تسمیه علم کلام، مقاصد علم کلام سخن به میان آورده است. از نظر ایشان مقاصد علم کلام به شش قسم تقسیم می‎شود که بر همین منوال کتاب خویش را به شش بخش کلی تقسیم می‎کند:
# امور عامه: یعنی معانی و صفات کلیه‎ای که عارض بر وجود بما هو وجود است، مانند: بحث علیت و معلولیت، به‎خلاف بحث از حرکت و سکون که اخصاص به جسم و موجود طبیعی دارد؛
# امور عامه: یعنی معانی و صفات کلیه‌ای که عارض بر وجود بما هو وجود است، مانند: بحث علیت و معلولیت، به‎خلاف بحث از حرکت و سکون که اخصاص به جسم و موجود طبیعی دارد؛
# مباحث جوهر و عرض؛
# مباحث جوهر و عرض؛
# اثبات صانع و صفات ثبوتیه و سلبیه‎اش؛
# اثبات صانع و صفات ثبوتیه و سلبیه‌اش؛
# بحث نبوت؛
# بحث نبوت؛
# بحث امامت؛
# بحث امامت؛
خط ۴۸: خط ۴۸:
حدوث و قدم، تقدم و تأخر، قوه و فعل و اقسام و احوال هریک از آنها، از مباحث بعدی در این فصل است که به‎تفصیل به آن پرداخته شده است. تقابل از نظر نگارنده عبارت است از مغایرت دو چیز، به‎نحوی که اجتماع آنها در یک محل، به یک جهت و در یک زمان نشاید. متقابلین را درصورتی‎که دارای ماهیت واحده، یعنی دو فرد از یک حقیقت عینیه باشند، متماثلین گویند و چنانچه هر دو وجودی باشند، اگر در عالم ذهن پیوستگی با یکدیگر نداشته باشند، ضدین نام دارند و تقابل آنها تقابل تضاد نامیده می‎شود.
حدوث و قدم، تقدم و تأخر، قوه و فعل و اقسام و احوال هریک از آنها، از مباحث بعدی در این فصل است که به‎تفصیل به آن پرداخته شده است. تقابل از نظر نگارنده عبارت است از مغایرت دو چیز، به‎نحوی که اجتماع آنها در یک محل، به یک جهت و در یک زمان نشاید. متقابلین را درصورتی‎که دارای ماهیت واحده، یعنی دو فرد از یک حقیقت عینیه باشند، متماثلین گویند و چنانچه هر دو وجودی باشند، اگر در عالم ذهن پیوستگی با یکدیگر نداشته باشند، ضدین نام دارند و تقابل آنها تقابل تضاد نامیده می‎شود.


موضوع بعدی بحث علت و معلول است. نگارنده پس از تعریف این دو به اقسام علل چهارگانه (علت صوری، علت مادی، علت فاعلی و علت غایی) و تعریف آنها اشاره می‎کند و سایر مباحث مرتبط با علت و معلول را یک‎به‎یک مطرح می‎کند. در باب قانون علیت آمده است که این قانون عبارت از این است که هر ممکنی که واقعیت یابد و هر پدیده‎ای که لباس هستی پوشد، احتیاج به واقعیت‎دهنده و پدیدآورنده دارد؛ فلذا این قانون مقابل فرضیه صدفه و اتفاق است.
موضوع بعدی بحث علت و معلول است. نگارنده پس از تعریف این دو به اقسام علل چهارگانه (علت صوری، علت مادی، علت فاعلی و علت غایی) و تعریف آنها اشاره می‎کند و سایر مباحث مرتبط با علت و معلول را یک‎به‎یک مطرح می‎کند. در باب قانون علیت آمده است که این قانون عبارت از این است که هر ممکنی که واقعیت یابد و هر پدیده‌ای که لباس هستی پوشد، احتیاج به واقعیت‎دهنده و پدیدآورنده دارد؛ فلذا این قانون مقابل فرضیه صدفه و اتفاق است.


اصل تناهی علل از پایه‎های عقاید متافیزکی است و دانشمندان کلام و فلسفه براهین بسیاری برای این اصل اقامه کرده‎اند که مؤلف در این بخش به ذکر دو برهان اکتفا می‎کند:
اصل تناهی علل از پایه‎های عقاید متافیزکی است و دانشمندان کلام و فلسفه براهین بسیاری برای این اصل اقامه کرده‌اند که مؤلف در این بخش به ذکر دو برهان اکتفا می‎کند:
# برهان تطبیق؛
# برهان تطبیق؛
# برهان اسدّ و اخصر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص‎17-80</ref>.
# برهان اسدّ و اخصر<ref>ر.ک: متن کتاب، ص‎17-80</ref>.
خط ۶۱: خط ۶۱:
# ناتوانی مراکز بشر و عجزش از ادراک بسیاری از حقایق و استشهادات به کلام دانشمند شهیر فرانسوی فلاماریون.
# ناتوانی مراکز بشر و عجزش از ادراک بسیاری از حقایق و استشهادات به کلام دانشمند شهیر فرانسوی فلاماریون.
# نقص استقراء و آزمایش مادی‎ها و اختصاص آن به حوزه طبیعت و اشاره به حدیث هلیله [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]].
# نقص استقراء و آزمایش مادی‎ها و اختصاص آن به حوزه طبیعت و اشاره به حدیث هلیله [[امام جعفر صادق(ع)|امام صادق(ع)]].
# عدم انحصار طریق علم و تصدیق به وجود چیزی، به حس و استشهاد به سخن فلاماریون از کتاب خدا در طبیعت و تذکر آیه‎ای از آیات قرآن کریم.  
# عدم انحصار طریق علم و تصدیق به وجود چیزی، به حس و استشهاد به سخن فلاماریون از کتاب خدا در طبیعت و تذکر آیه‌ای از آیات قرآن کریم.  
وی سپس به ایراد و انتقاد در مورد قسمت دوم پرداخته و سپس در مباحث مختلفی با سبک انتقادی به تفکر ماتریالیسم انتقاد وارد کرده و این روش را به طرق گوناگونی مورد هجمه قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص88-187</ref>.
وی سپس به ایراد و انتقاد در مورد قسمت دوم پرداخته و سپس در مباحث مختلفی با سبک انتقادی به تفکر ماتریالیسم انتقاد وارد کرده و این روش را به طرق گوناگونی مورد هجمه قرار داده است<ref>ر.ک: همان، ص88-187</ref>.


خط ۷۶: خط ۷۶:
شرایط نبوت که مهم‎ترین آن عصمت از خطا و لغزش است، موضوع بخش چهارم است که به‎تفصیل به آن پرداخته شده است.
شرایط نبوت که مهم‎ترین آن عصمت از خطا و لغزش است، موضوع بخش چهارم است که به‎تفصیل به آن پرداخته شده است.


بخش نهایی کتاب در باب موانع نبوت است و در ادامه به مقاله‎ای در باب اصول عقاید شیعه اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص‎23-146</ref>.
بخش نهایی کتاب در باب موانع نبوت است و در ادامه به مقاله‌ای در باب اصول عقاید شیعه اشاره شده است<ref>ر.ک: همان، ص‎23-146</ref>.


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش