جبر و اختیار (فانی): تفاوت میان نسخه‌ها

فصل دوم کتاب، اختصاص به بیان ادله نظریه اول، یعنی اعقتاد به جبر در نظر اشاعره دارد. اشاعره چهار دلیل بر گفتار خود آورده‎اند که به بخشی از آن اشاره می‎شود:

# دانش مطلق و بی‎پایان خداوند به همه چیز، که لازمه‎اش آن است که تمام افعال عباد باید در زمان خاص خود انجام گیرد و اختیار عباد در آنها بی‎معناست. در جواب این استدلال آمده است، علم خداوند به اختیار انسان تعلق می‎گیرد، نه اینکه علم خداوند علت ایجاد افعال عباد باشد.

# افعال عباد چون از ممکنات هستند، در حدوث و پیدایش نیاز به علت و مؤثر دارند و این علت که افعال بدان نیاز دارند یا قدرت خداوند است، که در این صورت جبر لازم می‎آید؛ یا قدرت مردم، که در این صورت چنانچه عمل مطابق اراده مردم صورت گیرد و اراده خدا غیر از آن باشد، عجز لازم می‎آید. پاسخ آن است که خداوند اراده کرده صدور افعال را از مردم به اختیار و قدرت خود ایشان<ref>ر.ک: همان، ص‎56-62</ref>.

همچنین ادله دیگری در مورد این ادعا از سوی فلاسفه مطرح شده است که مؤلف به‎تفصیل به طرح و نقد آنها می‌پردازد<ref>ر.ک: همان، ص‎62-66</ref>.

پاسخ این سخن این است که افعال عباد را اگر به خدا نسبت دهیم، از جهت اینکه قوای انسانی از اوست جبر لازم نمی‎آید و اگر به خود انسان نسبت دهیم تفویض نیست، بلکه امر بین الامرین است و خود انسان است که کارهای نیک و زشت را به اختیار خود انجام می‎دهد<ref>ر.ک: همان، ص‎83-84</ref>.