جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن: تفاوت میان نسخه‌ها

جلوه‌هایی از هنر تصویرآفرینی در قرآن (نمایش مبدأ)

نسخهٔ ‏۲۱ اوت ۲۰۱۹، ساعت ۱۹:۳۳

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ، ‏۲۱ اوت ۲۰۱۹

جز

جایگزینی متن - 'ی‎گ' به 'ی‌گ'

Hbaghizadeh@noornet.net

۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش

@@ خط ۴۳: / خط ۴۳: @@
 روش تصویرگری مزایایی چند دارد که دمیدن روح حیات و حرکت در معانی، تأثیرگذاری عمیق بر دل‎ها، انتقال معانی بسیار در قالب الفاظ اندک (ایجاز) و برانگیختن قوای حسی در جهت اقناع عقلی از جمله آن‎هاست<ref>ر.ک: همان، ص26-33</ref>.
-نویسنده در ذیل دمیدن روح حیات و حرکت در معانی می‎گوید: قرآن، فراوان از این شیوه بهره می‎جوید و بر اندام معانی مجرد و ذهنی، خلعتی از حیات می‎پوشاند و با تعابیر اعجازگر خود صحنه‎های زنده و احساس‎برانگیز می‎آفریند؛ مثلاً: به‎جای آنکه بگوید که حق بر باطل پیروز می‎گردد، از این تعبیر مصور بهره می‎جوید که: «ما حق را به‎شدت بر سر باطل می‎کوبیم تا سرش را خرد و متلاشی کند؛ در اینجاست که باطل محو و نابود می‎شود»؛ '''بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى اَلْبٰاطِلِ فَيدْمَغُهُ فَإِذٰا هُوَ زٰاهِقٌ وَ لَكمُ اَلْوَيلُ مِمّٰا تَصِفُونَ''' ﴿انبیاء: 18﴾.
+نویسنده در ذیل دمیدن روح حیات و حرکت در معانی می‌گوید: قرآن، فراوان از این شیوه بهره می‎جوید و بر اندام معانی مجرد و ذهنی، خلعتی از حیات می‎پوشاند و با تعابیر اعجازگر خود صحنه‎های زنده و احساس‎برانگیز می‎آفریند؛ مثلاً: به‎جای آنکه بگوید که حق بر باطل پیروز می‌گردد، از این تعبیر مصور بهره می‎جوید که: «ما حق را به‎شدت بر سر باطل می‎کوبیم تا سرش را خرد و متلاشی کند؛ در اینجاست که باطل محو و نابود می‎شود»؛ '''بَلْ نَقْذِفُ بِالْحَقِّ عَلَى اَلْبٰاطِلِ فَيدْمَغُهُ فَإِذٰا هُوَ زٰاهِقٌ وَ لَكمُ اَلْوَيلُ مِمّٰا تَصِفُونَ''' ﴿انبیاء: 18﴾.
 در فصل دوم، به روش‎های جذاب قرآن در تصویرپردازی صحنه‎ها پرداخته و در این زمینه، هشت روش بدیع قرآن را مورد اشاره قرار داده است<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه نوزده</ref>. بیشترین صفحات این بخش به سه روش تصویرپردازی با حروف، تصویرپردازی با کلمات و بهره جستن از فنون بلاغت اختصاص یافته است. نویسنده در تصویرپردازی با حروف، نمونه‎هایی از تصویرگری با حروف «علی»، «فی»، «لام»، «فاء»، «اذا» و «هاء» را به معرض نمایش گذاشته است. در تصویرگری با حرف «علی» به آیه شریفه '''وَ إِنَّك لَعَلىٰ خُلُقٍ عَظِيمٍ''' ﴿قلم: 4﴾، استناد نموده است و گفته: خداوند عالی‎ترین مکارم اخلاقی را برای پیامبر اسلام(ص) در قالب تصویری گویا و محسوس ترسیم نموده است. حرف «علی» به معنای استعلا و برتری و تسلط است و این آیه پیامبر را در بالاترین مراتب اخلاق و کمالات انسانی قرار داده است که کسی را یارای رسیدن به آن مرتبت عظیم و قله رفیع نیست. گویی مکارم اخلاقی چنان منقاد و تسلیم اویند که او بر بلندای آن‎ها استقرار یافته و آن‎ها را چنان در اختیار خود گرفته که هرگونه بخواهد، در آن‎ها تصرف می‎کند<ref>ر.ک: متن کتاب، ص40-41</ref>.
-ایشان در تصویرگری به‎وسیله حرف «فاء» در قرآن می‎گوید: قرآن در برخی تعابیر خود، با به‎کار بردن حرف «فاء» که بر وقوع حوادث پشت سر هم و بدون وقفه دلالت دارد، آن جریان را از یک واقعه معمولی به صحنه‎ای پرتحرک و زنده مبدل می‎سازد و نبض کلمات را به تپش وامی‎دارد؛ به‎عنوان نمونه در این آیه شریفه که می‎فرماید: '''فَكذَّبُوهُ فَعَقَرُوهٰا فَدَمْدَمَ عَلَيهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوّٰاهٰا''' ﴿شمس: 14﴾، چهار مرتبه و به‎طور پیاپی از حرف «فاء» استفاده نموده و از این طریق صحنه‎ای سرشار از حرکت و پویایی آفریده است که حوادث آن سلسه‎وار و بی‎وقفه در برابر چشمان ما می‎آیند و می‎روند<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>.
+ایشان در تصویرگری به‎وسیله حرف «فاء» در قرآن می‌گوید: قرآن در برخی تعابیر خود، با به‎کار بردن حرف «فاء» که بر وقوع حوادث پشت سر هم و بدون وقفه دلالت دارد، آن جریان را از یک واقعه معمولی به صحنه‎ای پرتحرک و زنده مبدل می‎سازد و نبض کلمات را به تپش وامی‎دارد؛ به‎عنوان نمونه در این آیه شریفه که می‎فرماید: '''فَكذَّبُوهُ فَعَقَرُوهٰا فَدَمْدَمَ عَلَيهِمْ رَبُّهُمْ بِذَنْبِهِمْ فَسَوّٰاهٰا''' ﴿شمس: 14﴾، چهار مرتبه و به‎طور پیاپی از حرف «فاء» استفاده نموده و از این طریق صحنه‎ای سرشار از حرکت و پویایی آفریده است که حوادث آن سلسه‎وار و بی‎وقفه در برابر چشمان ما می‎آیند و می‎روند<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>.
-نویسنده در تصویرگری کلمات قرآن به چند واژه، از جمله «دواب» استناد نموده است. ایشان در ذیل این واژه می‎گوید: در آیه '''إِنَّ شَرَّ اَلدَّوَابِّ عِنْدَ اَللّٰهِ اَلصُّمُّ اَلْبُكمُ اَلَّذِينَ لاٰ يعْقِلُونَ''' ﴿انفال: 22﴾، کلمه «دواب» تصویرگر انسان‎هایی حیوان‎صفت است؛ زیرا «دواب» جمع «دابة» به‎ تمامی جنبندگان زمین اطلاق می‎شود و غالباً ً این کلمه در خصوص حیوانات به‎کار می‎رود و به‎کار بردن آن برای انسان، نشانگر تحقیر است؛ لذا گزینش عمدی این کلمه برای انسان‎های غافل و بی‎تفاوت در برابر آیات الهی، نقش مؤثری در مجسم کردن صفت حیوانی و ترسیم حالت جهل و بی‎خبری آن کوردلان دارد<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>.
+نویسنده در تصویرگری کلمات قرآن به چند واژه، از جمله «دواب» استناد نموده است. ایشان در ذیل این واژه می‌گوید: در آیه '''إِنَّ شَرَّ اَلدَّوَابِّ عِنْدَ اَللّٰهِ اَلصُّمُّ اَلْبُكمُ اَلَّذِينَ لاٰ يعْقِلُونَ''' ﴿انفال: 22﴾، کلمه «دواب» تصویرگر انسان‎هایی حیوان‎صفت است؛ زیرا «دواب» جمع «دابة» به‎ تمامی جنبندگان زمین اطلاق می‎شود و غالباً ً این کلمه در خصوص حیوانات به‎کار می‎رود و به‎کار بردن آن برای انسان، نشانگر تحقیر است؛ لذا گزینش عمدی این کلمه برای انسان‎های غافل و بی‎تفاوت در برابر آیات الهی، نقش مؤثری در مجسم کردن صفت حیوانی و ترسیم حالت جهل و بی‎خبری آن کوردلان دارد<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>.
 در آخرین فصل نیز نمونه‎هایی چند از تصاویر هنری قرآن در موضوعاتی مختلف، همچون مباحث اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، تاریخ، روان‎شناسی و پدیده‎های شگفت‎آور جهان خلقت که هریک در قالب صحنه‎هایی بدیع و شگفت‎انگیز به نمایش گذارده شده‎اند، ارائه شده است<ref>ر.ک: مقدمه، صفحه نوزده</ref>.
@@ خط ۵۷: / خط ۵۷: @@
 ترسیم حالات طاغوتیان بعد از نزول عذاب نیز یکی از بخش‎های کتاب است که نویسنده در پایان و قبل از خاتمه به آن اشاره نموده است.
-ایشان با ذکر دو آیه شریفه 31 سوره قمر و 41 سوره مؤمنون می‎گوید: قرآن اجساد ثمودیان بعد از نزول عذاب را به گیاه خشک کوبیده‎ای که زیر دست و پای گوسفندان می‎ریزند و یا خاشاک و گیاهان خشکیده‎ای که به‎صورت درهم‎ریخته بر روی سیلاب قرار می‎گیرند تشبیه کرده<ref>ر.ک: متن کتاب، ص342</ref>. لشکریان پیل‎سوار ابرهه را به کاه جویده‎شده به تصویر کشیده است<ref>ر.ک: همان، ص345</ref>.
+ایشان با ذکر دو آیه شریفه 31 سوره قمر و 41 سوره مؤمنون می‌گوید: قرآن اجساد ثمودیان بعد از نزول عذاب را به گیاه خشک کوبیده‎ای که زیر دست و پای گوسفندان می‎ریزند و یا خاشاک و گیاهان خشکیده‎ای که به‎صورت درهم‎ریخته بر روی سیلاب قرار می‌گیرند تشبیه کرده<ref>ر.ک: متن کتاب، ص342</ref>. لشکریان پیل‎سوار ابرهه را به کاه جویده‎شده به تصویر کشیده است<ref>ر.ک: همان، ص345</ref>.
-نویسنده در خاتمه می‎گوید: ما در قرآن با الفاظی عادی و تعابیری معمولی مواجه نیستیم، بلکه قرآن با کلمات خود صحنه‎ها و تصاویر زنده‎ای خلق نموده است که سرشار از حرکت و پویایی است و می‎توان تپش نبض زندگی را از لابه‎لای کلماتش احساس نمود... کسانی می‎توانند از مناظر دلربا یا صحنه‎های مهیب قرآن بهره جویند و از آن تأثیر پذیرند که دل‎ و جان خویش را در چشمه‎سار زلال ایمان شستشو داده باشند و دلداده این کلمات آسمانی باشند... اما آنان که به تعبیر لطیف قرآن، بر دل‎هایشان قفل زده شده، از درک لطایف و زیبایی‎های آن و شنیدن پیام روح‎بخشش محرومند<ref>ر.ک: همان، ص347-348</ref>.
+نویسنده در خاتمه می‌گوید: ما در قرآن با الفاظی عادی و تعابیری معمولی مواجه نیستیم، بلکه قرآن با کلمات خود صحنه‎ها و تصاویر زنده‎ای خلق نموده است که سرشار از حرکت و پویایی است و می‎توان تپش نبض زندگی را از لابه‎لای کلماتش احساس نمود... کسانی می‎توانند از مناظر دلربا یا صحنه‎های مهیب قرآن بهره جویند و از آن تأثیر پذیرند که دل‎ و جان خویش را در چشمه‎سار زلال ایمان شستشو داده باشند و دلداده این کلمات آسمانی باشند... اما آنان که به تعبیر لطیف قرآن، بر دل‎هایشان قفل زده شده، از درک لطایف و زیبایی‎های آن و شنیدن پیام روح‎بخشش محرومند<ref>ر.ک: همان، ص347-348</ref>.
 ==وضعیت کتاب==