پرش به محتوا

المصباح المضيء في خلافة المستضيء: تفاوت میان نسخه‌ها

هیچ تغییری در اندازه به وجود نیامده‌ است. ،  ‏۲۱ اوت ۲۰۱۹
جز
جایگزینی متن - 'ی‎گ' به 'ی‌گ'
جز (جایگزینی متن - 'غالبا' به 'غالباً ')
جز (جایگزینی متن - 'ی‎گ' به 'ی‌گ')
خط ۴۲: خط ۴۲:
دوران زندگی [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، مقارن با خلافت شش تن‎ از‎ خلفای بنی‎عباس بوده است. در این میان المستضی (575-566ق) - ‎که در زمان او [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن‎ جوزی]]‎ به اوج شهرت رسیده بود - ‎به‎عنوان بزرگ‎ترین واعظ حنبلیان شناخته می‎شود و خلیفه به‎شدت تحت تأثیر سخنرانی‎ها‎ و مواعظ‎ وی‎ بـوده اسـت. در زمان المـستضی، حکومت فاطمیه‎ مصر سقوط‎ می‎کند. [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در این‎باره کتابی با عنوان «النصر علی مصر» نوشت و در حـضور خلیفه خواند، اما «المصباح المـضيء في دولة المـستضيء»، دقیقاً معلوم نیست که در این زمان، یا بعد از آن نگاشته است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/409/155 ر.ک: دهقانی، مهدیه، ص‎156-155]</ref>‎. تنها [[ابراهيم، ناجيه عبدالله|ناجیه عبدالله ابراهیم]] بر مبنای برخی احتمالات تألیف آن در ابتدای عهد مستضی را ترجیح داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/43 ر.ک: مقدمه محقق، ص43]</ref>‎.  
دوران زندگی [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، مقارن با خلافت شش تن‎ از‎ خلفای بنی‎عباس بوده است. در این میان المستضی (575-566ق) - ‎که در زمان او [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن‎ جوزی]]‎ به اوج شهرت رسیده بود - ‎به‎عنوان بزرگ‎ترین واعظ حنبلیان شناخته می‎شود و خلیفه به‎شدت تحت تأثیر سخنرانی‎ها‎ و مواعظ‎ وی‎ بـوده اسـت. در زمان المـستضی، حکومت فاطمیه‎ مصر سقوط‎ می‎کند. [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در این‎باره کتابی با عنوان «النصر علی مصر» نوشت و در حـضور خلیفه خواند، اما «المصباح المـضيء في دولة المـستضيء»، دقیقاً معلوم نیست که در این زمان، یا بعد از آن نگاشته است<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/409/155 ر.ک: دهقانی، مهدیه، ص‎156-155]</ref>‎. تنها [[ابراهيم، ناجيه عبدالله|ناجیه عبدالله ابراهیم]] بر مبنای برخی احتمالات تألیف آن در ابتدای عهد مستضی را ترجیح داده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/43 ر.ک: مقدمه محقق، ص43]</ref>‎.  


بـزرگان‎ در ارزیابی آثار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، نظرات گوناگونی داده‎اند؛ برای مثال ابن تیمیه‎ در أجوبة المصرية، تصنیفات‎ او‎ را سـتوده و مـی‎گوید: «او در حـدیث، وعظ و مباحث مربوط به آن‎ها مصنفاتی دارد که کسی چون او تصنیف نکرده اسـت»؛ امـا در مقابل گفته‎اند: به علت نقل بسیار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از‎ ابوالوفاء، در کلام و حدیث وی نا‎هماهنگی و پریشانی راه یافته است. بـه‎هـرحال، تألیفات او از سیل خرده‎گیری‎ها و طعن‎های علما در امان نمانده است؛ ذهبی از قول مـوفق عـبداللطیف می‎نویسد‎: «در‎ تصانیف او غلط‎های بسیاری دیده می‎شود». سـپس بـه نـشانه تأیید می‎افزاید: «سخنان بی‎اساس، در آثارش مشاهده مـی‎شود و آن‎قـدر تألیف کرده که اگر عمری دوباره یابد نمی‎تواند آن‎ها را اصلاح‎ و بازنویسی‎ کند».  
بـزرگان‎ در ارزیابی آثار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]]، نظرات گوناگونی داده‎اند؛ برای مثال ابن تیمیه‎ در أجوبة المصرية، تصنیفات‎ او‎ را سـتوده و مـی‌گوید: «او در حـدیث، وعظ و مباحث مربوط به آن‎ها مصنفاتی دارد که کسی چون او تصنیف نکرده اسـت»؛ امـا در مقابل گفته‎اند: به علت نقل بسیار [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از‎ ابوالوفاء، در کلام و حدیث وی نا‎هماهنگی و پریشانی راه یافته است. بـه‎هـرحال، تألیفات او از سیل خرده‎گیری‎ها و طعن‎های علما در امان نمانده است؛ ذهبی از قول مـوفق عـبداللطیف می‎نویسد‎: «در‎ تصانیف او غلط‎های بسیاری دیده می‎شود». سـپس بـه نـشانه تأیید می‎افزاید: «سخنان بی‎اساس، در آثارش مشاهده مـی‎شود و آن‎قـدر تألیف کرده که اگر عمری دوباره یابد نمی‎تواند آن‎ها را اصلاح‎ و بازنویسی‎ کند».  


یـکی از سـبب‎های راه یافتن اشتباه در تصانیف [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جـوزی]] عـدم بازبینی و اصـلاح تـصنیفات، بـعد از اتمام آن‎ها است. [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] در ایـن‎بـاره می‎گوید: «[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] بـه‎مـحض آنکه کتابی را به پایان‎ می‎برد‎، بـی‎آنکه به تنقیح آن بـپردازد،‎ بـه‎ تألیف‎ دیگری می‎پرداخت و گاه در یـک زمـان به تألیف چندین کتاب مشغول بود». نقل فراوان [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از افراد غیر خـبره، عـدم‎ مراجعه به کتب، تألیف در مـوضوعاتی کـه‎ در‎ آن‎ها توان علمی لازم را نـداشته و تـمایل او به تأویل در برخی مـسائل، از دیـگر عوامل راه یافتن‎ اشتباه‎ در‎ تألیفات وی بود. نظر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در مورد آثارش‎ شنیدنی است؛ او در این‎بـاره مـی‎گوید: «أنا مرتب و لست بمصنف»؛ یعنی: مـن گـردآورنده‎ام، نه مـصنف<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/409/160 ر.ک: دهقانی، مهدیه، ص161-160]</ref>‎.  
یـکی از سـبب‎های راه یافتن اشتباه در تصانیف [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جـوزی]] عـدم بازبینی و اصـلاح تـصنیفات، بـعد از اتمام آن‎ها است. [[ابن رجب، عبدالرحمن بن احمد|ابن رجب]] در ایـن‎بـاره می‌گوید: «[[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] بـه‎مـحض آنکه کتابی را به پایان‎ می‎برد‎، بـی‎آنکه به تنقیح آن بـپردازد،‎ بـه‎ تألیف‎ دیگری می‎پرداخت و گاه در یـک زمـان به تألیف چندین کتاب مشغول بود». نقل فراوان [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] از افراد غیر خـبره، عـدم‎ مراجعه به کتب، تألیف در مـوضوعاتی کـه‎ در‎ آن‎ها توان علمی لازم را نـداشته و تـمایل او به تأویل در برخی مـسائل، از دیـگر عوامل راه یافتن‎ اشتباه‎ در‎ تألیفات وی بود. نظر [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابن جوزی]] در مورد آثارش‎ شنیدنی است؛ او در این‎بـاره مـی‌گوید: «أنا مرتب و لست بمصنف»؛ یعنی: مـن گـردآورنده‎ام، نه مـصنف<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/409/160 ر.ک: دهقانی، مهدیه، ص161-160]</ref>‎.  


محقق اثر در مقدمه‎اش به مقطع زمانی نگارش اثر اشاره کرده، می‎نویسد: «بغداد پایتخت حکومت عباسیان در بیش از پنج قرن، شاهد حرکت فکری و نهضت فرهنگی وسیعی بود که با ظهور زبده‎ای از علما و اهتمام فراوان و تشویق‎های مستمری که خلافت عباسی و اتباع آن داشتند کتابخانه اسلامی را با آثار علمی و نوشته‎های ارزشمند غنی و پربار کردند. برخی از این نوشته‎ها برای تقرب به حکومت و اهدای به حاکمان نوشته شد. در این میان [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمن بن جوزی بغدادی]] صاحب تصانیف فراوان و نوشته‎های بزرگ و مشارکت گسترده در تمامی علوم و فنون است. کتاب «المصباح المضيء في خلافة المستضيء»، یکی از تألیفاتی است که برای خلیفه عباسی المستضيءبأمرالله (متوفی 575ق)، به هدف تذکر و وعظ و نصیحت به این اعتبار که شخص اول دولت عباسی بود، نوشته شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/9 ر.ک: تمهید، ص9]</ref>‎.  
محقق اثر در مقدمه‎اش به مقطع زمانی نگارش اثر اشاره کرده، می‎نویسد: «بغداد پایتخت حکومت عباسیان در بیش از پنج قرن، شاهد حرکت فکری و نهضت فرهنگی وسیعی بود که با ظهور زبده‎ای از علما و اهتمام فراوان و تشویق‎های مستمری که خلافت عباسی و اتباع آن داشتند کتابخانه اسلامی را با آثار علمی و نوشته‎های ارزشمند غنی و پربار کردند. برخی از این نوشته‎ها برای تقرب به حکومت و اهدای به حاکمان نوشته شد. در این میان [[ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی|ابوالفرج عبدالرحمن بن جوزی بغدادی]] صاحب تصانیف فراوان و نوشته‎های بزرگ و مشارکت گسترده در تمامی علوم و فنون است. کتاب «المصباح المضيء في خلافة المستضيء»، یکی از تألیفاتی است که برای خلیفه عباسی المستضيءبأمرالله (متوفی 575ق)، به هدف تذکر و وعظ و نصیحت به این اعتبار که شخص اول دولت عباسی بود، نوشته شد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/6439/1/9 ر.ک: تمهید، ص9]</ref>‎.  
۴۲۵٬۲۲۵

ویرایش