۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
الإيضاح في أصول‌الدين: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - 'می‌ک' به 'می‌ک'
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - 'می‌ک' به 'می‌ک') |
||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
درباره قدم علم الهی استدلال شده به اینکه: قدر متیقن در مورد علم این است که علم، صفتی ذاتی است و صفات ذاتیه برای ذات باری تعالی ثابت است و این موجب میشود ثبوت و موجودیت صفت علم از زمان وجود ذات خداوند از ازل، فلذا علم جاری مجرای حیات خداوند و قدیم است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/134 ر.ک: همان، ص134-137]</ref>. | درباره قدم علم الهی استدلال شده به اینکه: قدر متیقن در مورد علم این است که علم، صفتی ذاتی است و صفات ذاتیه برای ذات باری تعالی ثابت است و این موجب میشود ثبوت و موجودیت صفت علم از زمان وجود ذات خداوند از ازل، فلذا علم جاری مجرای حیات خداوند و قدیم است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/134 ر.ک: همان، ص134-137]</ref>. | ||
در ادامه این فصل، مؤلف به ذکر اوصاف باری تعالی پرداخته و نظرات گوناگون مذاهب کلامی را در مورد آنها مطرح | در ادامه این فصل، مؤلف به ذکر اوصاف باری تعالی پرداخته و نظرات گوناگون مذاهب کلامی را در مورد آنها مطرح می‌کند، سپس به نقد و نظر درباره ادعای ایشان میپردازد. | ||
فصل بعدی در باب قرآن کریم است. اینکه آیا قرآن کلام الهی است یا خیر و اینکه کیفیت و ویژگیهای قرآن چیست و منظور از تلاوت و قرائت قرآن چه چیزی است. | فصل بعدی در باب قرآن کریم است. اینکه آیا قرآن کلام الهی است یا خیر و اینکه کیفیت و ویژگیهای قرآن چیست و منظور از تلاوت و قرائت قرآن چه چیزی است. | ||
| خط ۶۸: | خط ۶۸: | ||
معتزلیان بر این باورند که افعال عباد، مخلوق هستند و در بین خود اختلاف دارند و به دو دسته تقسیم شدهاند: گروهی بر این باورند که خالقی برای افعال مخلوقات نیست و عدهای بر این باورند که خود بندگان خالق افعال خود هستند و خداوند متعال دخالت در ایجاد آنها ندارد. | معتزلیان بر این باورند که افعال عباد، مخلوق هستند و در بین خود اختلاف دارند و به دو دسته تقسیم شدهاند: گروهی بر این باورند که خالقی برای افعال مخلوقات نیست و عدهای بر این باورند که خود بندگان خالق افعال خود هستند و خداوند متعال دخالت در ایجاد آنها ندارد. | ||
نگارنده در ادامه، بحث در این مسئله را به چند فصل تقسیم | نگارنده در ادامه، بحث در این مسئله را به چند فصل تقسیم می‌کند: | ||
# اینکه ممکن نیست مخلوقی بدون خالق تصور شود؛ | # اینکه ممکن نیست مخلوقی بدون خالق تصور شود؛ | ||
# اینکه ممکن نیست افعال بندگان مخلوق ایشان باشد؛ | # اینکه ممکن نیست افعال بندگان مخلوق ایشان باشد؛ | ||
# اینکه ممکن نیست نسبت دادن خلقت به غیر خداوند متعال. | # اینکه ممکن نیست نسبت دادن خلقت به غیر خداوند متعال. | ||
در ادامه مؤلف بهتفصیل برای هریک از این فصول، استدلالاتی را مطرح | در ادامه مؤلف بهتفصیل برای هریک از این فصول، استدلالاتی را مطرح می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/357 ر.ک: همان، ص357]</ref>. | ||
از جمله موضوعات طرحشده، بحث امکان رؤیت خداوند متعال است. مؤلف بر این باور است که دیدن خداوند متعال ممکن است و برای بندگان مؤمنش واجب میباشد. در این باب گروهی از معتزله و جهمیه و امامیه بر این باورند که قطعا امکان چنین رؤیتی منتفی است و جماعتی از معتزله بر این باورند که امکان دیدن خداوند متعال وجود دارد، لکن نه با چشم مادی، بلکه با چشم دل امکان رؤیت حق تعالی وجود دارد. مؤلف، بحث و استدلال در این باب را در چهار بخش جداگانه مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد: | از جمله موضوعات طرحشده، بحث امکان رؤیت خداوند متعال است. مؤلف بر این باور است که دیدن خداوند متعال ممکن است و برای بندگان مؤمنش واجب میباشد. در این باب گروهی از معتزله و جهمیه و امامیه بر این باورند که قطعا امکان چنین رؤیتی منتفی است و جماعتی از معتزله بر این باورند که امکان دیدن خداوند متعال وجود دارد، لکن نه با چشم مادی، بلکه با چشم دل امکان رؤیت حق تعالی وجود دارد. مؤلف، بحث و استدلال در این باب را در چهار بخش جداگانه مورد تحلیل و بررسی قرار میدهد: | ||
# امکان رؤیت حق تعالی اجمالا؛ | # امکان رؤیت حق تعالی اجمالا؛ | ||
# اینکه ذات حق تعالی خود را رؤیت | # اینکه ذات حق تعالی خود را رؤیت می‌کند؛ | ||
# رؤیت حق تعالی برای مؤمنان در روز قیامت واجب است؛ | # رؤیت حق تعالی برای مؤمنان در روز قیامت واجب است؛ | ||
# اینکه خداوند متعال با همین چشم مادی رؤیت میشود، نه با چشم دل و حس ششم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/407 ر.ک: همان، ص407]</ref>. | # اینکه خداوند متعال با همین چشم مادی رؤیت میشود، نه با چشم دل و حس ششم<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/407 ر.ک: همان، ص407]</ref>. | ||
فصل بعدی در موضوع وعید (وعدههای عذاب الهی) است. اعتقاد مؤلف بر این است که انجام وعیدهای الهی در حق ارباب کبائر و ذنوب، بر خداوند متعال واجب نیست و اگر بخواهد میتواند ایشان را مورد عفو خویش و شفاعت شافعین قرار دهد و اگر بخواهد میتواند ایشان را عذاب کند. معتزلیان بر این باورند که وعیدهای الهی واجب الاجر است و شایسته نیست ترک آنها. خود معتزله دراین باب اختلاف دارند؛ گروه کمی از ایشان بر این باورند که واجب است بر خداوند متعال عذاب کردن مذنبین بهقدر ذنوبشان و سپس خارج شدن آنها از عذاب الهی و اکثریت معتزله معتقدند کسی که داخل در عذاب الهی میشود، در آن مخلد میگردد و بههیچوجه از آن خارج نمیشود. سپس مؤلف در ادامه بحث، مدعای خویش را با آیات قرآن کریم و روایات بهتفصیل ثابت | فصل بعدی در موضوع وعید (وعدههای عذاب الهی) است. اعتقاد مؤلف بر این است که انجام وعیدهای الهی در حق ارباب کبائر و ذنوب، بر خداوند متعال واجب نیست و اگر بخواهد میتواند ایشان را مورد عفو خویش و شفاعت شافعین قرار دهد و اگر بخواهد میتواند ایشان را عذاب کند. معتزلیان بر این باورند که وعیدهای الهی واجب الاجر است و شایسته نیست ترک آنها. خود معتزله دراین باب اختلاف دارند؛ گروه کمی از ایشان بر این باورند که واجب است بر خداوند متعال عذاب کردن مذنبین بهقدر ذنوبشان و سپس خارج شدن آنها از عذاب الهی و اکثریت معتزله معتقدند کسی که داخل در عذاب الهی میشود، در آن مخلد میگردد و بههیچوجه از آن خارج نمیشود. سپس مؤلف در ادامه بحث، مدعای خویش را با آیات قرآن کریم و روایات بهتفصیل ثابت می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/425 ر.ک: همان، ص425]</ref>. | ||
شفاعت در روز قیامت، از مهمترین مباحث این نوشتار است. مؤلف بیان میدارد که شفاعت امر حق و مسلمی است و اول کسی که در روز قیامت شفاعتکننده است، رسول اکرم(ص) است و پس از ایشان ملائکه هستند و انبیا و علما و شهدا و صالحین از بندگان الهی. معتزلیان بر این باورند که در روز قیامت برای هیچکس امکان شفاعت وجود ندارد. مؤلف در ادامه بحث، مدعای خویش را با آیات قرآن کریم و روایات بهتفصیل ثابت | شفاعت در روز قیامت، از مهمترین مباحث این نوشتار است. مؤلف بیان میدارد که شفاعت امر حق و مسلمی است و اول کسی که در روز قیامت شفاعتکننده است، رسول اکرم(ص) است و پس از ایشان ملائکه هستند و انبیا و علما و شهدا و صالحین از بندگان الهی. معتزلیان بر این باورند که در روز قیامت برای هیچکس امکان شفاعت وجود ندارد. مؤلف در ادامه بحث، مدعای خویش را با آیات قرآن کریم و روایات بهتفصیل ثابت می‌کند<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/452 ر.ک: همان، ص452]</ref>. | ||
فصل نهایی کتاب در باب نبوت و امامت است. مؤلف در باب نبوت، به ذکر اقوال در این باب و ذکر استدلالات بر ادعای خویش میپردازد. سپس وارد بحث امامت میشود. وی که شخصی سنیمذهب است، در مورد جانشینی پس از رسول اکرم(ص) بیان میدارد که مسئله امامت و خلافت پس از نبی مکرم اسلام(ص)، برای حفظ شریعت اسلام و اقامه عدل و حدود الهی و تدبیر امور بلاد و عباد، امری ضروری و حتمی است و تعیین امام بهوسیله اجماع امت صورت میگیرد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/479 ر.ک: همان، ص479]</ref>. | فصل نهایی کتاب در باب نبوت و امامت است. مؤلف در باب نبوت، به ذکر اقوال در این باب و ذکر استدلالات بر ادعای خویش میپردازد. سپس وارد بحث امامت میشود. وی که شخصی سنیمذهب است، در مورد جانشینی پس از رسول اکرم(ص) بیان میدارد که مسئله امامت و خلافت پس از نبی مکرم اسلام(ص)، برای حفظ شریعت اسلام و اقامه عدل و حدود الهی و تدبیر امور بلاد و عباد، امری ضروری و حتمی است و تعیین امام بهوسیله اجماع امت صورت میگیرد<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/24462/1/479 ر.ک: همان، ص479]</ref>. | ||