فاسی، عبدالقادر بن علی: تفاوت میان نسخه‌ها

نام او عبدالقادر بن علی بن یوسف فاسی فهری بن جد، ملقب به «ابومحمد» (محمد کوچک‎ترین پسر او بود) و «ابوالسعود»(به دلیل کثرت تمایلش بن ابوالسعود بن شبل و کثرت شباهتش در ادب با پروردگارش به وی) و «ابوالبرکات» و مُحلّی به «شیخ الجماعة» و «امام الائمة» و «شیخ الاسلام»(که متولیان افتاء در آن روز در دولت عثمانی ملقب به این لقب می‎شدند و به مناسبت، به وی هم این لقب داده شده) و «العارف بالله» و «قطب»، بود.<ref>ر.ک: فاسی فهری، ادریس، ص28-29</ref>

او در ظهر روز دوشنبه دوم رمضان سال 1007ق در القصر الکبیر به دنیا آمد. <ref>ر.ک: همان، ص30</ref>

در هشت سالگی به‎قصد آموختن علم، ترک وطن گفت.<ref>ر.ک: همان</ref> و پس از تکمیل قراءت و اخذ اجازات از اساتیدش در جمادی‎الاول 1032 قمری به وطنش فاس بازگشت.<ref>ر.ک: همان، ص35</ref> عبدالقادر فاسی، حرص منصب و مکان نداشت و از امور دنیوی اعراض داشت. زمانش را بر سه قسم تقسیم کرده بود؛ تعلیم علم، ذکر، نماز. شیخ بسیار قرآن می‎خواند.<ref>ر.ک: همان، ص36</ref>

روزی که او القصر الکبیر را به مقصد فاس به‎قصد آموزش علم ترک کرد هشت سال داشت.<ref>ر.ک: همان، ص30</ref>در منزلت علمی او از کبیر بن محمد سرغینی نقل شده، کلامی بر زبان مردم مشهور بوده مبنی بر اینکه اگر سه نفر نبودند، به دلیل کثرت فتنه‎ها در مغرب اسلامی در قرن یازدهم هجری، علم از این ناحیه منقطع شده بود؛ محمد بن ناصر در درعه، محمد بن ابی‎بکر دلائی در دلاء و عبدالقادر فاسی در فاس.<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>

شغل و مایه ارتزاق او این بود که نسخه‎های کتب حدیثی و سایر کتاب‎های در این راستا را استنساخ می‎کرد؛ وی نسخه‎های بسیاری از صحاح بخاری و مسلم، شفا، شمائل، الشهاب، دلائل الخیرات، سیره ابن سید الناس و سایر کتاب‎ها را استنساخ کرد. از میان نسخه‎های نوشته‎شده به دست او، بیشترین سهم از آن صحیحین است.<ref>ر.ک: همان، ص37</ref> از جمله نسخ‎های او می‎توان به نسخه صحیح بخاری ابی عمران موسی بن سعادة که بر حافظ ابوعلی حسن بن محمد صدفی خوانده شده و نسخه [[صحيح مسلم|صحیح مسلم]]، ابن خیر اموی فاسی مورد اعتماد در مغرب و اندلس و... را نام برد.<ref>ر.ک: همان، ص38</ref>

وی به‎رسم آن زمان که ابتدا به آموختن قرآن می‎پرداختند، آموزش علم را با حفظ قرآن به دست غانم سفیانی، آغاز کرد.<ref>ر.ک: همان، ص30</ref>

# عبدالقوی.<ref>ر.ک: همان، ص30-31</ref>

از میان این اساتید، خود وی فقط به اجازه از پدرش در فقه و نحو و برادرش در علم حساب، استناد کرده است.<ref>ر.ک: همان، ص31</ref>

این سه استاد، تمام آنچه دیگر اساتیدش، از حدیث و تفسیر و اصول و نحو و بیان و عقاید و لغت و شعر و انساب و تعبیر و عروض و منطق و حساب و هندسه و توقیت و طب و فرائض و رسم و تاریخ و کتاب‎های صوفیان، اجازه کرده‎اند را یکجا به وی اجازه داده‎اند.<ref>ر.ک: همان، ص31-32</ref>

# ابوعبدالله محمد بن احمد سوسی؛ تجوید.<ref>ر.ک: همان، ص33-34</ref>

تعداد شاگردان او بسیار است. عبدالرحمن، پسر شیخ عبدالقادر، کتابی ویژه در ذکر شاگردان او به نام «إبتهاج البصائر فيمن أخذ عن الشیخ عبدالقادر» نوشته است و در آن تعدادی از شاگردان را در استدعائات اجازه از او ذکر کرده است. از این اجازات می‎توان اجازات او بر اهل مدینه به نام «استنزال السكينة بتحديث أهل المدينة»، اجازه بر شیخ ابوعلی حسن یوسی و اجازه به ابوسالم عیاشی را نام برد. در کتاب دیگری به نام «ناطح صخرة» اثر محمد عابد فاسی، نیز به تعدادی از شاگردان او اشاره شده است.<ref>ر.ک: همان، ص43</ref>

وفات شیخ عبدالقادر بعد از اذان ظهر چهارشنبه هشتم رمضان سال 1091ق رخ داد. او را به سفارشی که خودش در زمان حیاتش کرده بود، پس از وفات در محلی که در آنجا تدریس می‎کرد، به خاک سپردند.<ref>ر.ک: همان، ص46</ref>

شیخ عبدالقادر، به نوشتن کتابی دست نمی‎زد مگر اینکه احتیاجی به آن باشد؛ زیرا معتقد بود، مطالب علمی فراوانی در آثار پیشینیان هست که آموختن آن‎ها انسان را بی‎نیاز می‎کند.<ref>ر.ک: همان</ref> درهرصورت، آثار او را می‎توان در چهار دسته طبقه‎بندی کرد؛

چهارم: پاسخ‎هایش در علوم مختلف، به‎ویژه در موارد فقهی؛ مانند رساله او در امامت عظمی، رساله در مسئله ملکیت میاه، اجوبة الستینیة که در آن به شصت‎وسه مسئله از ابوفارس عبدالعزیز بن شیخ ابوطیب زیاتی پاسخ داده است و به اجوبه صغری معروف است. او اجوبه کبرایی هم دارد که غالباً ً در آن به سؤال‎های اهل دوران خودش پاسخ گفته است و بخشی از این پاسخ‎ها اختصاص به سؤالات علمای دوران خودش دارد.<ref>ر.ک: همان، ص43-46</ref>

[[رده:قربانی-باقی زاده]]