۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'گذاري' به 'گذاری') |
جز (جایگزینی متن - 'بندي' به 'بندی') |
||
خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
«هر استان به چند تسوك (در عربی طسوج) و هر تسوك به چند روستاك (در عربی روستاق) تقسيم مىشده و هر روستاك، چند ده داشته است.» | «هر استان به چند تسوك (در عربی طسوج) و هر تسوك به چند روستاك (در عربی روستاق) تقسيم مىشده و هر روستاك، چند ده داشته است.» | ||
#«لسترنج» در كتاب «جغرافياي تاریخی سرزمينهای خلافت شرقي» به نقل از «ابنخردادبه» و «قدامه بن جعفر» دو تن از جغرافىنگاران معتبر و معروف قرن سوم هجری مىنويسد: «اين اقليم دوازده ولايت دارد و هر يك را استان گويند. و شصت بخش دارد كه هر يك را طسوج نامند». لسترنج سپس در توضيح مىافزايد: «پارهای از اين تقسيمبندىها كه گويا در اصل به منظور | #«لسترنج» در كتاب «جغرافياي تاریخی سرزمينهای خلافت شرقي» به نقل از «ابنخردادبه» و «قدامه بن جعفر» دو تن از جغرافىنگاران معتبر و معروف قرن سوم هجری مىنويسد: «اين اقليم دوازده ولايت دارد و هر يك را استان گويند. و شصت بخش دارد كه هر يك را طسوج نامند». لسترنج سپس در توضيح مىافزايد: «پارهای از اين تقسيمبندىها كه گويا در اصل به منظور تقسيمبندی مالياتي بوده است، در يك قرن بعد در كتاب مقدسي نيز وارد گرديده است.» | ||
#توجه داشته باشيم كه مقدسي كتاب جغرافياي خود «احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم» را در سالهای مياني نيمه دوم قرن چهارم؛ يعني در سال 375 بعد از هجرت نگاشته است. | #توجه داشته باشيم كه مقدسي كتاب جغرافياي خود «احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم» را در سالهای مياني نيمه دوم قرن چهارم؛ يعني در سال 375 بعد از هجرت نگاشته است. | ||
#:لسترنج نام هر يك از اين استانهای دوازدهگانه را با تعداد تسوكهاي (طسوج) هر استان «از حيث نهرهایی كه آنها را مشروب میكردند و منابع (آبي)آن نهرها» در سه گروه آورده است. | #:لسترنج نام هر يك از اين استانهای دوازدهگانه را با تعداد تسوكهاي (طسوج) هر استان «از حيث نهرهایی كه آنها را مشروب میكردند و منابع (آبي)آن نهرها» در سه گروه آورده است. | ||
#ما در اين جا نخست به اختصار تنها اسامي اين دوازده استان را مطابق با | #ما در اين جا نخست به اختصار تنها اسامي اين دوازده استان را مطابق با تقسيمبندی ياد شده، در سه گروه از كتاب سرزمينهای خلافت شرقي لسترنج، بدون ذكر نام تسوكهاي هر استان مىآوريم. سپس به دنبال آن اسامي تسوكهاي هر استان را به طور كامل و به تفكيك هر استان، از رساله محققانهي «كشور عراق، از ديدگاه فرهنگ و تمدن رنگ ایراني دارد نه عربی» نوشته دانشمند فاضل سيد محمد علي امام شوشتري، ياد مىكنيم. | ||
#:لسترنج مىنويسد: «گروه اول مركب است از چهار استان در ساحل خاوري دجله، كه هم از آن و هم از رود «تامرا» مشروب مىگرديدند.» اين چهار استان عبارت بودند از: | #:لسترنج مىنويسد: «گروه اول مركب است از چهار استان در ساحل خاوري دجله، كه هم از آن و هم از رود «تامرا» مشروب مىگرديدند.» اين چهار استان عبارت بودند از: | ||
#:- نخست: استان «شادفيروز» (شاذ فيروز) در اطراف حلوان كه دارای پنج تسوك است. | #:- نخست: استان «شادفيروز» (شاذ فيروز) در اطراف حلوان كه دارای پنج تسوك است. | ||
خط ۸۴: | خط ۸۴: | ||
#:- دوازدهم: استان «به قباد پايين» كه مشتمل بر پنج تسوك بود. | #:- دوازدهم: استان «به قباد پايين» كه مشتمل بر پنج تسوك بود. | ||
#:اراضي سه استان اخير، در كنار رود فرات از محل انشعاب نهر ملك (شاهگان)، از رود فرات تا جايي كه رود فرات به بطايح مىريخت، گسترده شده بود. | #:اراضي سه استان اخير، در كنار رود فرات از محل انشعاب نهر ملك (شاهگان)، از رود فرات تا جايي كه رود فرات به بطايح مىريخت، گسترده شده بود. | ||
#لسترنج مىنويسد: «اين | #لسترنج مىنويسد: «اين تقسيمبندی راجع به كشوري است كه اعراب آن را از تصرف ساسانيان بيرون آوردند. اردشير بابكان موسس سلسله ساساني است. شادفيروز يا شاذفيروز در زبان فارسی به معني بخت خوش است. «به قباد» به معني نيكويي يا «سرزمين نيكوي شاه قباد» است. هرمز، قباد، شاپور و بهمن نيز اسامي چهار نفر از پادشاهان نامآور ایران است.» | ||
#اما اسامي تسوكهاي استانهای دوازدهگانه سرزمين ميان رودان «دل ایران شهر» كه چونان نام استانهای آن سامان ایراني بودن اين سرزمين را فرياد مىكشند و گواه روشن تاريخ بر ایراني بودن سرزمين ميان رودان مىباشند به قرار زيرند. | #اما اسامي تسوكهاي استانهای دوازدهگانه سرزمين ميان رودان «دل ایران شهر» كه چونان نام استانهای آن سامان ایراني بودن اين سرزمين را فرياد مىكشند و گواه روشن تاريخ بر ایراني بودن سرزمين ميان رودان مىباشند به قرار زيرند. | ||
#:#استان «شاذپيروز» (شاذفيروز)؛ شامل تسوكهاي: تامرا - خانگان (خانقين) - پيروز كوات (فيروز قباد) - جبل و آربل. | #:#استان «شاذپيروز» (شاذفيروز)؛ شامل تسوكهاي: تامرا - خانگان (خانقين) - پيروز كوات (فيروز قباد) - جبل و آربل. | ||
#:#استان «شاذ هرموزد»، در پيرامون بغداد؛ شامل تسوكهاي: نهر بوق و كلواذه (كلواذي) - نهر آبان (نهربين) - كهن شهر (مدينه العتيقه، تيسفون) - راذان بالا - راذان پايين - بزرگ شاپور (برزج سابور) - گارز (جارز). | #:#استان «شاذ هرموزد»، در پيرامون بغداد؛ شامل تسوكهاي: نهر بوق و كلواذه (كلواذي) - نهر آبان (نهربين) - كهن شهر (مدينه العتيقه، تيسفون) - راذان بالا - راذان پايين - بزرگ شاپور (برزج سابور) - گارز (جارز). | ||
#:#استان «شاذكوات» (شاذقباد)، شامل تسوكهاي: جولا (قدامه نام جولا را كه به نظر مىرسد عربی شدهي واژهي «گلوله» باشد. | #:#استان «شاذكوات» (شاذقباد)، شامل تسوكهاي: جولا (قدامه نام جولا را كه به نظر مىرسد عربی شدهي واژهي «گلوله» باشد. | ||
#:«خسرو شاذهرموزد» نگاشته است) - وندينگان ( | #:«خسرو شاذهرموزد» نگاشته است) - وندينگان (بندینجين، مندليج) - براز روذ (راز السروذ، گرازرود) - دستگرد (دسگره) - روستاك آباذ (روستقباذ) - مه رود - سلسل وزابان (ذيبين). | ||
#:#استان «بازگان» يا «بازيگان» (بازجان، بازيجان) كه آن را نهروان نيز خواندهاند. شامل تسوكهاي: نهروان بالا - نهروان مياني - نهروان پايين - مادريا و باكسايا. | #:#استان «بازگان» يا «بازيگان» (بازجان، بازيجان) كه آن را نهروان نيز خواندهاند. شامل تسوكهاي: نهروان بالا - نهروان مياني - نهروان پايين - مادريا و باكسايا. | ||
#:#استان «شاذشاپور» (شاذ سابور) يا كشگر كه زمينهاي آن از دو رود دجله و فرات سيراب مىشد، شامل تسوكهاي: زند رود - شرشر (ثرثور) و استان گوذر (جواذر). | #:#استان «شاذشاپور» (شاذ سابور) يا كشگر كه زمينهاي آن از دو رود دجله و فرات سيراب مىشد، شامل تسوكهاي: زند رود - شرشر (ثرثور) و استان گوذر (جواذر). |
ویرایش