انوار الحقيقة و اطوار الطريق و اسرار الشريعة: تفاوت میان نسخه‌ها

در اصل اول، از ضوابط كلى مقرر بين انبياء و رسل و اولياء و ائمه، از آدم(ع) تا خاتم(ص) و از او تا مهدى(ع)، مبنى بر رساندن هر انسانى به كمالى كه به حسب استعداد و قابليت براى وى معين شده و بيرون آوردن او از دركه نقصان و جهل به اندازه تلاش و توان وى، سخن به ميان آمده است.

پيامبران، شريعت را در درجه اول به مردم مى‌آموزند و آنها را به توحيد الهى و بندگى خداوندِ يكتا فرامى‌خوانند، امّا اولياى خدا آموزش‌هاى پيامبران را به‌طور كامل فراگرفته و مردم را به تعميق شريعت و طى طريقت و رسيدن به حقيقت فرامى‌خوانند كه همان توحيد وجودى است؛ بنابراین، هر پيامبرى بايد نقبا و اوليايى داشته باشد كه پس از او به تربيت امتش همّت گمارده و حقيقت شريعت او را به مردم زمان پس از خود بنمايند.

مؤلف، معتقد است كه هر پيامبرى، دوازه نقيب و ولىّ داشته كه پس از او در ميان امّت مى‌كوشيده‌اند و توحيد وجودى را ترويج مى‌كرده‌اند و پيامبر اسلام نيز دوازده نقيب دارد و چون او خاتم الانبياست، دوازدهمين ولىّ پس از او نيز خاتم اولياست و بى‌ترديد او زنده و در ميان ماست؛ به هر حال، سلوك انسان در گرو عمل به شريعت، پيمودن طريقت و يافتن حقيقت است و اين همه، با عبوديّت، امكان‌پذير است.

مؤلف، در اصل اول كتاب، توحيد را مشتمل بر دو قسم توحيد انبياء و توحيد اولياء مى‌داند و اولى را توحيد الوهى و دومى را توحيد وجودى مى‌خواند. توحيد انبياء را آن توحيد الهى ظاهرى و فراگيرى كه همان دعوت خلق به عبادت خداوند و رهایى از بندگى خدايان مقيّد يا دعوت عمومى به اثبات خداى يكتا و نفى خدايان بسيار است، معرفى مى‌كند و توحيد اولياء را توحيد وجودىِ باطنىِ خاص كه همان دعوت به مشاهده وجود مطلق از مشاهده موجودات مقيد يا دعوت به اثبات وجود يگانه حق واجب بالذات و نفى وجود وجودات بسيار ممكن بالذات است، قلمداد مى‌نمايد.