۴۲۵٬۲۲۵
ویرایش
تطور اجتهاد در حوزه استنباط: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| شابک =978-964-00-1096-9 | | شابک =978-964-00-1096-9 | ||
| تعداد جلد =2 | | تعداد جلد =2 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =19591 | ||
| کد پدیدآور =00182 | | کد پدیدآور =00182 | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| خط ۴۱: | خط ۴۱: | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
[[جناتی، محمد ابراهیم|محمدابراهیم جناتی]]، از جمله فقهای نوپرداز و نواندیش است که در علم فقه و راه دشوار و صعب آن، برای تحکیم موازین اجتهادی و قواعد فقهی در عرصه استنباط و هماهنگ نمودن آنها با مقتضیات و شرایط زمان و مکان و عرف و احوال انسان و نیاز جامعه، رنج و زحمت بسیار را بر خود هموار کرده است<ref>ر.ک: بینا، ص95</ref>. | [[جناتی، محمد ابراهیم|محمدابراهیم جناتی]]، از جمله فقهای نوپرداز و نواندیش است که در علم فقه و راه دشوار و صعب آن، برای تحکیم موازین اجتهادی و قواعد فقهی در عرصه استنباط و هماهنگ نمودن آنها با مقتضیات و شرایط زمان و مکان و عرف و احوال انسان و نیاز جامعه، رنج و زحمت بسیار را بر خود هموار کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/95 ر.ک: بینا، ص95]</ref>. | ||
نقش تحول زمان و شرایط آن در تحول رویدادها و مظاهر نوین زندگی و تأثیر آن در پیدایش مسائل جدید، در ابعاد گوناگون زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی، فرهنگی و هنری و همچنین پیدایش علوم جدید و طرح موضوعات نو و جدید و در پی آن، عهدهدار شدن وظیفه دانشوران حوزه اجتهادی و استنباطی، همواره از دغدغههای مؤلف کتاب بوده که در تألیف حاضر بروز دارد<ref>ر.ک: همان</ref>. | نقش تحول زمان و شرایط آن در تحول رویدادها و مظاهر نوین زندگی و تأثیر آن در پیدایش مسائل جدید، در ابعاد گوناگون زندگی فردی، اجتماعی و سیاسی، فرهنگی و هنری و همچنین پیدایش علوم جدید و طرح موضوعات نو و جدید و در پی آن، عهدهدار شدن وظیفه دانشوران حوزه اجتهادی و استنباطی، همواره از دغدغههای مؤلف کتاب بوده که در تألیف حاضر بروز دارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/95 ر.ک: همان]</ref>. | ||
کتاب با بیان زندگینامه و ذکر برخی نظرات جدید و نوآوریهای آیتالله جناتی در موضوعات مستحدثه و معرفی آثار ایشان آغاز شده است. ایشان سالها در ارتباط با موضوعات مستحدثه و مظاهر نوین زندگی و رویدادهای جدید جامعه پژوهشهای مستمری داشتهاند و آنها را با توجه به شرایط زمان، مکان، عرف و نیاز جامع (که تحول آنها دارای تأثیر در تحول اجتهاد میباشند)، بر اساس مبانی فقه اجتهادی و عناصر اصلی استنباط در محافل علمی و مراکز فرهنگی و نشریهها و مصاحبهها مطرح کرده و به بحث گذاشتهاند و با ارائه نظرات جدید خود (که بیش از صد نظریه است) راهگشای پژوهشگران و عالمان بودهاند. در این بخش از کتاب 66 نظریه ذکر شده است<ref>ر.ک: مقدمه، ج1، ص38-33</ref>. | کتاب با بیان زندگینامه و ذکر برخی نظرات جدید و نوآوریهای آیتالله جناتی در موضوعات مستحدثه و معرفی آثار ایشان آغاز شده است. ایشان سالها در ارتباط با موضوعات مستحدثه و مظاهر نوین زندگی و رویدادهای جدید جامعه پژوهشهای مستمری داشتهاند و آنها را با توجه به شرایط زمان، مکان، عرف و نیاز جامع (که تحول آنها دارای تأثیر در تحول اجتهاد میباشند)، بر اساس مبانی فقه اجتهادی و عناصر اصلی استنباط در محافل علمی و مراکز فرهنگی و نشریهها و مصاحبهها مطرح کرده و به بحث گذاشتهاند و با ارائه نظرات جدید خود (که بیش از صد نظریه است) راهگشای پژوهشگران و عالمان بودهاند. در این بخش از کتاب 66 نظریه ذکر شده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/33 ر.ک: مقدمه، ج1، ص38-33]</ref>. | ||
به باور نگارنده، فقه، مختص زمان معین و شرایط خاص نیست، بلکه طبق مقتضیات زمان و شرایط آن، وظیفه خاصی برای پیروانش معین کرده است<ref>ر.ک: تمهید، ص46</ref>. | به باور نگارنده، فقه، مختص زمان معین و شرایط خاص نیست، بلکه طبق مقتضیات زمان و شرایط آن، وظیفه خاصی برای پیروانش معین کرده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/46 ر.ک: تمهید، ص46]</ref>. | ||
مؤلف میگوید: اگر مجتهدی کاملاً شرایط اجتهاد را دارا باشد و از مبانی آن و شرایط زمان و مکان، عرف، احوال انسانها و نیاز جامعه آگاهی کامل داشته باشد، توانایی میباید تا بهوسیله اجتهاد، قواعد فقهی را با مسائل جدید و مظاهر نوین زندگی همساز و هماهنگ کند<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>. | مؤلف میگوید: اگر مجتهدی کاملاً شرایط اجتهاد را دارا باشد و از مبانی آن و شرایط زمان و مکان، عرف، احوال انسانها و نیاز جامعه آگاهی کامل داشته باشد، توانایی میباید تا بهوسیله اجتهاد، قواعد فقهی را با مسائل جدید و مظاهر نوین زندگی همساز و هماهنگ کند<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/47 ر.ک: همان، ص47]</ref>. | ||
نگارنده با اذعان به اینکه راه اجتهاد و استنباط در طول تاریخ، بهطور یکسان و بهگونه مطلوب پیموده نشده است، به ویژگیهای نوین اجتهادی میپردازد و بازنگری و بازبینی مبانی استنباط را امری ضروری میپندارد<ref>ر.ک: همان، ص48</ref>. | نگارنده با اذعان به اینکه راه اجتهاد و استنباط در طول تاریخ، بهطور یکسان و بهگونه مطلوب پیموده نشده است، به ویژگیهای نوین اجتهادی میپردازد و بازنگری و بازبینی مبانی استنباط را امری ضروری میپندارد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/48 ر.ک: همان، ص48]</ref>. | ||
وی در مقدمه در ضمن 22 شماره معنای لغوی و اصطلاحی اجتهاد، منابع اجتهاد، نقش اجتهاد در فقه و مباحث دیگری را مطرح کرده است. نویسنده معتقد است مجتهد بهوسیله اجتهاد، احکام شرعی مسائل مستحدثه و فروع جدیدی را که دارای نص خاص در عناصر استنباطی نیست، با تکیه بر منابع معتبر شرعی استنباط و استخراج میکند. ازاینرو میتوان گفت که اجتهاد نقش یک انقلاب تکاملبخش و پویش دائمی در ابعاد گوناگون اسلامی دارد تا پاسخگوی رویدادهای نوین جهان و نیازهای متغیر زمان و مظاهر زندگی باشد<ref>ر.ک: مقدمه، ص94</ref>. | وی در مقدمه در ضمن 22 شماره معنای لغوی و اصطلاحی اجتهاد، منابع اجتهاد، نقش اجتهاد در فقه و مباحث دیگری را مطرح کرده است. نویسنده معتقد است مجتهد بهوسیله اجتهاد، احکام شرعی مسائل مستحدثه و فروع جدیدی را که دارای نص خاص در عناصر استنباطی نیست، با تکیه بر منابع معتبر شرعی استنباط و استخراج میکند. ازاینرو میتوان گفت که اجتهاد نقش یک انقلاب تکاملبخش و پویش دائمی در ابعاد گوناگون اسلامی دارد تا پاسخگوی رویدادهای نوین جهان و نیازهای متغیر زمان و مظاهر زندگی باشد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/94 ر.ک: مقدمه، ص94]</ref>. | ||
وی پس از تمهید و مقدمه، در سیزده بخش به بیان و تفصیل سیر تطور اجتهاد، از عصر پیدایش مبادی اجتهاد تا عصر پیدایش مذاهب گوناگون به سبب اختلاف فتاوای عالمان مذاهب اسلامی در حوزه استنباط و بیان نمونههایی در زمینه تحول اجتهاد و تحول زمان میپردازد<ref>ر.ک: بینا، ص95</ref>. | وی پس از تمهید و مقدمه، در سیزده بخش به بیان و تفصیل سیر تطور اجتهاد، از عصر پیدایش مبادی اجتهاد تا عصر پیدایش مذاهب گوناگون به سبب اختلاف فتاوای عالمان مذاهب اسلامی در حوزه استنباط و بیان نمونههایی در زمینه تحول اجتهاد و تحول زمان میپردازد<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/95 ر.ک: بینا، ص95]</ref>. | ||
در بخش اول کتاب با رعایت سیر منطقی مراحل گوناگونی که اجتهاد در طول زمان پشت سر گذاشته در هشت دوره مطرح شده است. اولین دوره عصر پیدایش مبادی اجتهاد است. پیامبر پسازآنکه از طرف خداوند مبعوث به رسالت گردید، سیزده سال در مکه بود و سپس حدود ده سال در مدینه ماند و در طول این بیستوسه سال اصول فقه اجتهادی در ضمن آیات قرآن کریم بر او نازل شد. آیات نازله در مکه که تقریباً دوسوم قرآن را شامل میشود، معظم آنها بیانگر احکام الهی و فرایض دینی نبود، بلکه شامل اصول اعتقادی مانند دعوت به توحید، ایمان به خدا و پیامبر و روز قیامت، بهشت، دوزخ و لزوم امامت و صفات آنها و نیز وقایع و قصص عبرتانگیز امتها و انبیای گذشته و مبارزات آنها با طواغیب و نیز ارزشها و معیارهای اخلاقی و ... بوده است<ref>ر.ک: متن کتاب، جلد1، ص104</ref>. | در بخش اول کتاب با رعایت سیر منطقی مراحل گوناگونی که اجتهاد در طول زمان پشت سر گذاشته در هشت دوره مطرح شده است. اولین دوره عصر پیدایش مبادی اجتهاد است. پیامبر پسازآنکه از طرف خداوند مبعوث به رسالت گردید، سیزده سال در مکه بود و سپس حدود ده سال در مدینه ماند و در طول این بیستوسه سال اصول فقه اجتهادی در ضمن آیات قرآن کریم بر او نازل شد. آیات نازله در مکه که تقریباً دوسوم قرآن را شامل میشود، معظم آنها بیانگر احکام الهی و فرایض دینی نبود، بلکه شامل اصول اعتقادی مانند دعوت به توحید، ایمان به خدا و پیامبر و روز قیامت، بهشت، دوزخ و لزوم امامت و صفات آنها و نیز وقایع و قصص عبرتانگیز امتها و انبیای گذشته و مبارزات آنها با طواغیب و نیز ارزشها و معیارهای اخلاقی و ... بوده است<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/104 ر.ک: متن کتاب، جلد1، ص104]</ref>. | ||
دوره گسترش استدلال در ابحاث اجتهادی از زمان مجتهد نوپرداز ابن ادریس حلی (متوفی 598ق) نوه دختری شیخ طوسی شروع شد و تا زمان استاد کل وحید بهبهانی (متوفی 1205ق) ادامه یافت. این دوره با در نظر گرفتن زمان آغاز کار ابن ادریس حدود 615 سال به طول انجامید<ref>ر.ک: همان، ص275</ref>. | دوره گسترش استدلال در ابحاث اجتهادی از زمان مجتهد نوپرداز ابن ادریس حلی (متوفی 598ق) نوه دختری شیخ طوسی شروع شد و تا زمان استاد کل وحید بهبهانی (متوفی 1205ق) ادامه یافت. این دوره با در نظر گرفتن زمان آغاز کار ابن ادریس حدود 615 سال به طول انجامید<ref>[https://www.noorlib.ir/View/fa/Book/BookView/Image/19591/1/275 ر.ک: همان، ص275]</ref>. | ||
فرق نظریه تحول اجتهاد با نظریه تحول شریعت در بخش پنجم کتاب مطرح شده و در ذیل آن این عناوین مورد بحث قرار گرفتهاند: تفاوت تحول اجتهاد با تحول شریعت؛ پذیرش تحول اجتهاد و نه تحول شریعت با تحول زمان؛ راه هماهنگ شدن شریعت ثابت با رویدادهای متحول زمان؛ طرح نظریه تحول اجتهاد در بیرمنگام انگلیس. <ref>ر.ک: علیجانزاده، آمنه، ص49</ref>. | فرق نظریه تحول اجتهاد با نظریه تحول شریعت در بخش پنجم کتاب مطرح شده و در ذیل آن این عناوین مورد بحث قرار گرفتهاند: تفاوت تحول اجتهاد با تحول شریعت؛ پذیرش تحول اجتهاد و نه تحول شریعت با تحول زمان؛ راه هماهنگ شدن شریعت ثابت با رویدادهای متحول زمان؛ طرح نظریه تحول اجتهاد در بیرمنگام انگلیس. <ref>ر.ک: علیجانزاده، آمنه، ص49</ref>. | ||
| خط ۸۸: | خط ۸۸: | ||
[[رده:کتاب‌شناسی]] | [[رده:کتاب‌شناسی]] | ||
[[رده: | [[رده:اسلام، عرفان، غیره]] | ||
[[رده: | [[رده:فقه و اصول]] | ||
[[رده: | [[رده:اصول فقه (مباحث خاص)]] | ||
[[رده: | [[رده:اجتهاد. تقلید. افتاء]] | ||
[[رده: | |||
[[رده: مرداد(98)]] | |||
[[رده:25 تیر الی 24 مرداد (98)]] | [[رده:25 تیر الی 24 مرداد (98)]] | ||