۱۴۶٬۵۳۱
ویرایش
جز
جایگزینی متن - 'ابنح' به 'ابن ح'
جز (جایگزینی متن - 'هاي' به 'های') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) جز (جایگزینی متن - 'ابنح' به 'ابن ح') |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۴: | خط ۲۴: | ||
| شابک =978-2-7451-1143-4 | | شابک =978-2-7451-1143-4 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =13401 | ||
| کتابخوان همراه نور =13401 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''الفتن'''، اثر ا[[نعیم بن حماد|لامام الحافظ نعيم بن حماد بن معاويه بن الحارث الخزاعى المروزى]] (متوفى 229ه.ق) است. كتاب الفتن را بايد از منابع مهم روايتهاى علائم ظهور به شمار آورد كه تأثير زيادى بر مجامع روايى شيعه و اهل سنت داشته است. نویسنده آن از بزرگان اهل حديث و مخالفان سرسخت معتزله و همچنين اهل رأى (قياس) است كه در زندان از دنيا رفته است. | |||
'''الفتن'''، اثر | |||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
كتاب الفتن ابن حماد از ده جزء تشكيل شده، ولى دليل اين تقسيمبندى و تفاوت اين اجزاء روشن نيست، چون در هر جزء رواياتى وجود دارد كه عناوين همان روايات در اجزاى ديگر نيز به چشم مىخورد. تعداد ابواب هر جزء نيز متفاوت است. جزء اول شامل ده باب، جزء دوم چهار باب، جزء سوم 10 باب جزء چهارم 14 باب، جزء پنجم 16 باب، جزء ششم 2 باب، جزء هفتم 6 باب، جزء هشتم تا دهم هر كدام 5 باب. متأسفانه اين كتاب هيچ مقدمه و مؤخرهاى ندارد و مؤلف از آغاز تا انجام آن را به نقل روايت پرداخته و هيچ مطلبى در ابتدا يا انتهاى كتاب بيان نكرده و در لابه لاى روايات نيز هيچ گونه تفسير و توضيحى از خود نيفزوده است. درباره اين كه ترجمه (عنوان) هر باب از سوى مؤلف يا راويان يا ناسخان تنظيم شده، نمىتوان اظهار نظر قطعى نمود. اما مسلم است كه ترجمه بابها در نسخه اصلى وجود دارد؛ اما عنوان بابهاى اول اجزاء ده گانه را مصحّحان با استفاده از متن | كتاب الفتن ابن حماد از ده جزء تشكيل شده، ولى دليل اين تقسيمبندى و تفاوت اين اجزاء روشن نيست، چون در هر جزء رواياتى وجود دارد كه عناوين همان روايات در اجزاى ديگر نيز به چشم مىخورد. تعداد ابواب هر جزء نيز متفاوت است. جزء اول شامل ده باب، جزء دوم چهار باب، جزء سوم 10 باب جزء چهارم 14 باب، جزء پنجم 16 باب، جزء ششم 2 باب، جزء هفتم 6 باب، جزء هشتم تا دهم هر كدام 5 باب. متأسفانه اين كتاب هيچ مقدمه و مؤخرهاى ندارد و مؤلف از آغاز تا انجام آن را به نقل روايت پرداخته و هيچ مطلبى در ابتدا يا انتهاى كتاب بيان نكرده و در لابه لاى روايات نيز هيچ گونه تفسير و توضيحى از خود نيفزوده است. درباره اين كه ترجمه (عنوان) هر باب از سوى مؤلف يا راويان يا ناسخان تنظيم شده، نمىتوان اظهار نظر قطعى نمود. اما مسلم است كه ترجمه بابها در نسخه اصلى وجود دارد؛ اما عنوان بابهاى اول اجزاء ده گانه را مصحّحان با استفاده از متن اولین روايت باب استخراج كرده و در فهرست آوردهاند. در چاپ آخر همان عنوان علاوه بر فهرست در ابتداى باب هم آمده است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
مؤلف در كتاب، غير از نقل روايت به مطلب ديگرى نپرداخته و حتى مقدمه و خطبهاى ندارد. الفتن كتابى موضوعى است. كسى هم نگفته كه راويان اين كتاب، آن را از صورت مسند به مبوّب تبديل كرده باشند. آنچه درباره نام كتاب الفتن و نسبت آن به ابن حماد شهرت دارد، از قرن هفتم به بعد است. سه نفر معاصر در نيمه دوم قرن هفتم؛ يعنى [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] در التشريف؛ شافعى [[سلمی، محمد بن حسین |سلمى]] در عقد الدرر و [[ابن عدیم، عمر بن احمد |ابن عديم]] در بغية الطلب كتاب الفتن را از نعيم بن حماد دانسته و از آن روايت كردهاند. [[ذهبى]] (م748) نيز اين مطلب را ذكر كرده است. البته برخى از اين كتاب به (الفتن و الملاحم) تعبير مىكنند؛ اما شهرت اين كتاب به (الفتن) است و در نسخههاى خطى و چاپى از آن اين گونه تعبير شده و (الملاحم) را ندارد. | مؤلف در كتاب، غير از نقل روايت به مطلب ديگرى نپرداخته و حتى مقدمه و خطبهاى ندارد. الفتن كتابى موضوعى است. كسى هم نگفته كه راويان اين كتاب، آن را از صورت مسند به مبوّب تبديل كرده باشند. آنچه درباره نام كتاب الفتن و نسبت آن به ابن حماد شهرت دارد، از قرن هفتم به بعد است. سه نفر معاصر در نيمه دوم قرن هفتم؛ يعنى [[ابن طاووس، علی بن موسی|ابن طاووس]] در التشريف؛ شافعى [[سلمی، محمد بن حسین |سلمى]] در عقد الدرر و [[ابن عدیم، عمر بن احمد |ابن عديم]] در بغية الطلب كتاب الفتن را از نعيم بن حماد دانسته و از آن روايت كردهاند. [[ذهبى]] (م748) نيز اين مطلب را ذكر كرده است. البته برخى از اين كتاب به (الفتن و الملاحم) تعبير مىكنند؛ اما شهرت اين كتاب به (الفتن) است و در نسخههاى خطى و چاپى از آن اين گونه تعبير شده و (الملاحم) را ندارد. | ||
درباره كتاب الفتن، چند نكته قابل توجه است؛ اول اينكه ابن حماد بيشتر روايات را از صحابه يا تابعين نقل مىكند و آن گونه كه انتظار مىرود، سند روايات به رسولخدا(ص) نمىرسد. براى نمونه از مجموع حدود 170 روايت بابهاى 29 تا 44 اين كتاب كه درباره مهدى و سفيانى است، تنها حدود 25 روايت از پيامبر و [[امام على(ع)|اميرمؤمنان(ع)]] و امام باقر(ع) صادر شده و ديگر اسناد كتاب به افرادى چون كعب الاحبار، محمد | درباره كتاب الفتن، چند نكته قابل توجه است؛ اول اينكه ابن حماد بيشتر روايات را از صحابه يا تابعين نقل مىكند و آن گونه كه انتظار مىرود، سند روايات به رسولخدا(ص) نمىرسد. براى نمونه از مجموع حدود 170 روايت بابهاى 29 تا 44 اين كتاب كه درباره مهدى و سفيانى است، تنها حدود 25 روايت از پيامبر و [[امام على(ع)|اميرمؤمنان(ع)]] و امام باقر(ع) صادر شده و ديگر اسناد كتاب به افرادى چون كعب الاحبار، محمد ابن حنفيه، زهرى، ارطاة و... ختم مىشود. اين گونه سندها نه تنها از نظر شيعه ارزشى ندارد، در نظر اهل سنت نيز حجيت ندارد، چون اصطلاحاً موقوف به شمار مىرود؛ يعنى سند آن به صحابى متوقف مىشود. | ||
نكته دوم اينكه مكررات كتاب الفتن زياد است؛ يعنى يك حديث در ابواب مختلف با سلسله سند و متن واحدى ذكر شده و گاه تقطيع در آن صورت گرفته است؛ به طورى كه شايد بتوان يك چهارم از كتاب را مكرر دانست. | نكته دوم اينكه مكررات كتاب الفتن زياد است؛ يعنى يك حديث در ابواب مختلف با سلسله سند و متن واحدى ذكر شده و گاه تقطيع در آن صورت گرفته است؛ به طورى كه شايد بتوان يك چهارم از كتاب را مكرر دانست. | ||
| خط ۵۵: | خط ۵۵: | ||
كتاب الفتن تاكنون توسط سه نفر تصحيح يا تحقيق و منتشر شده و در مجموع پنج نوبت چاپ شده است. | كتاب الفتن تاكنون توسط سه نفر تصحيح يا تحقيق و منتشر شده و در مجموع پنج نوبت چاپ شده است. | ||
تصحيح و تعليق كتاب توسط آقاى مجدى بن منصور بن | تصحيح و تعليق كتاب توسط آقاى مجدى بن منصور بن سيد الشورى صورت گرفته است. مصحح مرجعى براى اين تصحيح نداشته، بلكه مىگويد بنا به تشخيص خود آن را اصلاح كردهام. وى به چاپ قاهره اشارهاى نكرده است. در اين نشر امتيازاتى به چشم مىخورد: 1. آدرس آيات قرآن در متن كتاب و با استفاده از كروشه؛ 2. تخريج احاديث؛ 3. جرح و تعديل راويان و حكم به صحت و ضعف حديث بنا به تشخيص مصحح؛ 4. تصحيح اشتباهات چاپ [[زکار، سهیل|سهيل زكار]]؛ 5. شماره گذارى احاديث و آثار؛ 6. شمارهگذارى بابها؛ 7. شرح حال مؤلف و بيان روش او؛ 8. تنظيم فهرستى از ابتداى روايات. از ميان اين امتيازات كه خود مصحح در مقدمه كتاب به آنها اشاره كرده، آدرس آيات و شمارهگذارى ابواب و احاديث قابل توجه است؛ اما ديگر موارد ممكن است با اشكالاتى روبه رو شود. بيان شرح حال و روش مؤلف كه مجموعاً در سه صفحه آمده، براى چنين كتابى كافى به نظر نمىرسد و حكم به ضعف يا صحت روايات و جرح و تعديل راويان، گرچه خواننده را تا حد زيادى با شخصيت راوى و جايگاه حديث آشنا مىكند؛ اما به هر حال تشخيص و نظر مصحح كتاب است. تذكر روايات مكرر نيز كاملاً بيان نشده و بسيارى از آثار و احاديث كه به صورت قطعه قطعه يا كامل تكرار شده، در پاورقى به آن اشاره نرفته است و با آن كه وى چاپ قبلى را تصحيح كرده، هنوز هم اشكالاتى به چشم مىخورد. | ||
==منابع مقاله== | ==منابع مقاله== | ||
| خط ۶۱: | خط ۶۱: | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[الملاحم و الفتن]] | [[الملاحم و الفتن]] | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۸: | ||
[[الملاحم و الفتن في ظهور الغائب المنتظر (عجلاللهفرجه)]] | [[الملاحم و الفتن في ظهور الغائب المنتظر (عجلاللهفرجه)]] | ||
[[السنن الواردة في الفتن]] | |||
| خط ۷۲: | خط ۷۶: | ||
[[رده:کلام و عقاید]] | [[رده:کلام و عقاید]] | ||
[[رده: مباحث خاص کلامی]] | [[رده: مباحث خاص کلامی]] | ||
[[رده:امام مهدی(عج)]] | |||