۱۴۶٬۶۲۳
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
جز (جایگزینی متن - 'ذبيح الله' به 'ذبيحالله') |
Hbaghizadeh (بحث | مشارکتها) بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| (۶ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشد) | |||
| خط ۲۵: | خط ۲۵: | ||
| چاپ =3 | | چاپ =3 | ||
| تعداد جلد =1 | | تعداد جلد =1 | ||
| کتابخانۀ دیجیتال نور = | | کتابخانۀ دیجیتال نور =02219 | ||
| کتابخوان همراه نور =02219 | |||
| کد پدیدآور = | | کد پدیدآور = | ||
| پس از = | | پس از = | ||
| پیش از = | | پیش از = | ||
}} | }} | ||
'''تاريخ بيهق'''، تأليف [[بیهقی، علی بن زید|ابوالحسن، على بن زيد بيهقى]]، مشهور به [[بیهقی، علی بن زید|ابن فندق]](متوفاى 565ق)، با موضوع تاريخ و جغرافياى بيهق، به زبان فارسی است. اين اثر، حاوى نكات ارزشمندى در باب تاريخ و جغرافياى مشرق ایران در عصر غزنويان و سلجوقيان است و از آنجا كه برخى از اين اطلاعات در ديگر آثار آن دوران نيامده، اين كتاب، از اهميت ويژهاى برخوردار است. | |||
'''تاريخ بيهق'''، تأليف | |||
[[بهار، محمدتقی|ملك الشعراى بهار]] درباره اين كتاب مىنويسد: «تاريخ بيهق، يكى از كتب بسيار مفيد و سودمند فارسی است كه نظيرش از دو الى سه تجاوز نمىكند، چه از حيث سبک و اسلوب و چه از حيث ثقه بودن و چه از حيث پر بودن از مطالب تاريخى و ادبى و علمى بسيار مفيد كه در عالم خود بىنظير است.» | [[بهار، محمدتقی|ملك الشعراى بهار]] درباره اين كتاب مىنويسد: «تاريخ بيهق، يكى از كتب بسيار مفيد و سودمند فارسی است كه نظيرش از دو الى سه تجاوز نمىكند، چه از حيث سبک و اسلوب و چه از حيث ثقه بودن و چه از حيث پر بودن از مطالب تاريخى و ادبى و علمى بسيار مفيد كه در عالم خود بىنظير است.» | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
كتاب، با مقدمهاى به قلم مصحح كتاب، [[بهمنیار، احمد|احمد بهمنيار]] آغاز شده است. پس از آن، مقدمه ديگرى به قلم [[قزوینی، محمد|محمد بن عبدالوهاب قزوينى]] در شرح زندگى مؤلف و آثار او آمده است. متن كتاب، از ابواب و فصول متعدد تشكيل شده است. | كتاب، با مقدمهاى به قلم مصحح كتاب، [[بهمنیار، احمد|احمد بهمنيار]] آغاز شده است. پس از آن، مقدمه ديگرى به قلم [[قزوینی، محمد|محمد بن عبدالوهاب قزوينى]] در شرح زندگى مؤلف و آثار او آمده است. متن كتاب، از ابواب و فصول متعدد تشكيل شده است. | ||
نویسنده، افزون بر مشاهدات و شنيدههاى شخصى، به تعدادى از اسناد كهن و منابع مختلف ناشناخته مراجعه كرده است؛ ازاينرو، اين كتاب، داراى اهميت تاريخى فراوانى است. نثر كتاب، بر خلاف | نویسنده، افزون بر مشاهدات و شنيدههاى شخصى، به تعدادى از اسناد كهن و منابع مختلف ناشناخته مراجعه كرده است؛ ازاينرو، اين كتاب، داراى اهميت تاريخى فراوانى است. نثر كتاب، بر خلاف كتابهایى چون مقامات حميدى و تاريخ وصاف كه آراسته به صنايع بديعىاند، از سادگى و ايجاز و پختگى برخوردار است. | ||
==گزارش محتوا== | ==گزارش محتوا== | ||
كتاب، هر چند به لحاظ عنوان، در شمار تاريخهاى محلى محسوب مىشود، اما از نظر محتوا داراى جامعيتى است كه حدود آن را فراتر از تواريخ محلى مىنماياند. بيهق، نام قديم ناحيهاى از ولايت خراسان بوده كه سبزوار كنونى شهر عمدهى آن بوده است. در كتاب تاريخ بيهق، نه تنها تاريخ و جغرافياى اين ناحيه از ایران مورد بررسى قرار گرفته، بلكه به شرح احوال و آثار و انساب اهل علم و ادب، دولتمردان، بزرگان، سادات و خاندانهاى برگزيدهاى كه به ناحيه بيهق منسوب بودهاند نيز پرداخته شده است. | كتاب، هر چند به لحاظ عنوان، در شمار تاريخهاى محلى محسوب مىشود، اما از نظر محتوا داراى جامعيتى است كه حدود آن را فراتر از تواريخ محلى مىنماياند. بيهق، نام قديم ناحيهاى از ولايت خراسان بوده كه سبزوار كنونى شهر عمدهى آن بوده است. در كتاب تاريخ بيهق، نه تنها تاريخ و جغرافياى اين ناحيه از ایران مورد بررسى قرار گرفته، بلكه به شرح احوال و آثار و انساب اهل علم و ادب، دولتمردان، بزرگان، سادات و خاندانهاى برگزيدهاى كه به ناحيه بيهق منسوب بودهاند نيز پرداخته شده است. | ||
[[بیهقی، علی بن زید|بيهقى]]، در اولين فصل كتاب، به اهميت تاريخ و فوايد آن پرداخته است. او معتقد است كه تواريخ، خزاين اسرار امور است و در آن، عبر و مواعظ و نصايح نهفته است. او، در اهميت اين علم و فوايد آن، كمتر نكتهاى را فرو گذاشته است؛ بهطورى كه مرحوم [[زرینکوب، عبدالحسین|زرينكوب]] معتقد است: «درباره فوايد تاريخ و هدفهاى تجربى و علمى آن، آنچه ابن فندق آورده است، شايد خلاصه جامعى باشد از تمام ملاحظات مسلمين در اين باب». | |||
بيهقى، علم تاريخ را با همه فوايد آن نه تنها سهل التناول، بلكه لذتبخش دانسته و عقيده دارد كه: «علم تواريخ، علمى لذيذ است و مقبول... چنانكه چشم را از نگريستن در صورتهاى نيكو كمالى است، سمع را در شنيدن تواريخ و اخبار كمالى است». | بيهقى، علم تاريخ را با همه فوايد آن نه تنها سهل التناول، بلكه لذتبخش دانسته و عقيده دارد كه: «علم تواريخ، علمى لذيذ است و مقبول... چنانكه چشم را از نگريستن در صورتهاى نيكو كمالى است، سمع را در شنيدن تواريخ و اخبار كمالى است». | ||
ابن | [[بیهقی، علی بن زید|ابن فندق]]، در فصل ديگرى از كتاب، پنجاه ولايت مشهور و شهرهاى بزرگ عالم مسكون را نام برده است، بعد از آن، در دو فصل به كتابهاى تاريخ مشهور و تواريخى كه در مورد شهرها نوشته شدهاند، پرداخته و در هر دو مورد از كتابهایى نيز كه در زمان وى از آنها نشانى بر جاى نمانده سخن گفته است. وى، سپس، مانند غالب مؤلفان تاريخهاى محلى، در فضايل شهر خويش فصلى پرداخته است و از صحابهى بزرگ پيامبر كه مدتى در آن شهر مستقر بودهاند، ياد كرده است. چگونگى فتح بيهق، از ديگر مواردى است كه مورد توجه ابن فندق قرار گرفته است. | ||
بيهقى، يكى از فوايد تاريخ را چنين برمىشمارد: «در اندك مدتى آدمى از اخبار و حكايات گذشتگان و احوال و عمارات عالم و ملوك و ممالك، چندان فايده يابد كه از طريق مشاهدت در عمرهاى دراز او را حاصل نيايد...» | بيهقى، يكى از فوايد تاريخ را چنين برمىشمارد: «در اندك مدتى آدمى از اخبار و حكايات گذشتگان و احوال و عمارات عالم و ملوك و ممالك، چندان فايده يابد كه از طريق مشاهدت در عمرهاى دراز او را حاصل نيايد...» | ||
| خط ۶۳: | خط ۶۳: | ||
آخرين فصل كتاب، خاتمهاى است كه در آن، مذمت دنيا با نقل حكاياتى مورد تأكيد قرار گرفته و در آخر، معايب دنيا در ده وجه با نقل اشعار عربى بيان شده است. | آخرين فصل كتاب، خاتمهاى است كه در آن، مذمت دنيا با نقل حكاياتى مورد تأكيد قرار گرفته و در آخر، معايب دنيا در ده وجه با نقل اشعار عربى بيان شده است. | ||
راجع به ويژگىهاى نثر كتاب تاريخ بيهق، [[بهمنیار، احمد|احمد بهمنيار]] عقيده دارد كه: «تاريخ بيهق، به نثر ساده نوشته شده و انشاء آن با وجود متوسط بودن، از مزايا و محسنات لفظى و معنوى كه خاص مؤلفات قرن چهارم تا هفتم است، بهره و نصيب كافى دارد و از خصايص انشايى كه در آن ديده مىشود، يكى اين است كه مؤلف سالهاى وقايع را به عربى نوشته و در انساب طوايف و اشخاص نيز غالباً براى اختصار يا احتراز از تكرار، به عبارات عربى متوسل شده و از به هم آميختن جملههاى فارسی و تازى، نثرى ملمع به وجود آورده است، ليكن ساير مطالب را به فارسی يكدست نوشته و سبک تحرير او در اين قسمت، پسنديده و در تاريخنويسى قابل پيروى و تقليد است.» | راجع به ويژگىهاى نثر كتاب تاريخ بيهق، [[بهمنیار، احمد|احمد بهمنيار]] عقيده دارد كه: «تاريخ بيهق، به نثر ساده نوشته شده و انشاء آن با وجود متوسط بودن، از مزايا و محسنات لفظى و معنوى كه خاص مؤلفات قرن چهارم تا هفتم است، بهره و نصيب كافى دارد و از خصايص انشايى كه در آن ديده مىشود، يكى اين است كه مؤلف سالهاى وقايع را به عربى نوشته و در انساب طوايف و اشخاص نيز غالباً ً براى اختصار يا احتراز از تكرار، به عبارات عربى متوسل شده و از به هم آميختن جملههاى فارسی و تازى، نثرى ملمع به وجود آورده است، ليكن ساير مطالب را به فارسی يكدست نوشته و سبک تحرير او در اين قسمت، پسنديده و در تاريخنويسى قابل پيروى و تقليد است.» | ||
در هر صورت اين نكته را نمىتوان انكار كرد كه نثر تاريخ بيهق سرشار از لغات و اصطلاحات و اشعار عربى است. [[صفا، ذبیح الله|ذبيحالله صفا]]، در اين مورد مىگويد: «اين كتاب، اگرچه از حيث لغات و تركيبات عربى وافرى كه در آن به كار رفته از ديگر كتب هم عصر خود تمايز دارد، ليكن بههرحال نثرى روان و پخته و بسيار متين و استوار دارد.» | در هر صورت اين نكته را نمىتوان انكار كرد كه نثر تاريخ بيهق سرشار از لغات و اصطلاحات و اشعار عربى است. [[صفا، ذبیح الله|ذبيحالله صفا]]، در اين مورد مىگويد: «اين كتاب، اگرچه از حيث لغات و تركيبات عربى وافرى كه در آن به كار رفته از ديگر كتب هم عصر خود تمايز دارد، ليكن بههرحال نثرى روان و پخته و بسيار متين و استوار دارد.» | ||
| خط ۷۹: | خط ۷۹: | ||
==وابستهها== | ==وابستهها== | ||
{{وابستهها}} | |||
[[تاريخ بيهق (تعريب)]] | [[تاريخ بيهق (تعريب)]] | ||
[[رده:کتابشناسی]] | [[رده:کتابشناسی]] | ||