خیالی، احمد بن موسی: تفاوت میان نسخه‌ها

به دلیل مذهب حنفی‎اش او را «حنفی» و به دلیل نسبتش به روم وی را «رومی» نیز خوانده‎اند<ref>ر.ک: خضر بک، ص43</ref>.

در منابع، اشاره دقیق یا تقریبی به زادگاه وی نشده است و نهایت چیزی که درباره‎اش می‎توان گفت این است که وی از علمای ترک بوده و در دولت عثمانی زندگی کرده است<ref>ر.ک: همان، ص44</ref>.

به‎جز زرکلی در «الأعلام»، کسی به‎صراحت به سال تولد خیالی اشاره نکرده و سایرین (به‎جز طاش کبری‎زاده و شوکانی) تنها تاریخ وفات وی یا مدت عمرش را آورده‎اند. به‎‎هرحال، هم تاریخ ولادتش اختلافی است و هم تاریخ وفاتش و دستیابی به اطلاعات دقیق در این مورد نیازمند تحقیق است. وفاتش را در اوایل دهه 860 و سال‎های 862، 870 و 886ق، ذکر کرده‎اند. درباره سال ولادتش نیز میان سال‎های 829 و 823ق، اختلاف است. به نظر می‎رسد اگر به تصریح زرکلی به سال تولدش در 829ق/1425م و به قول لکنوی و دیگران در مورد سال وفاتش در 862ق/1458م اعتماد شود، عمر خیالی 33 سال شده و به‎نوعی بین اختلافات، جمع صورت می‎پذیرد<ref>ر.ک: همان، ص44-46</ref>.

او در روز یک ‎مرتبه غذا می‎خورد و به همین دلیل بسیار نحیف بود. شاگردش «غیاث‎الدین» می‎نویسد: من دو سال ملازم او بودم و در شهر «ازنیق» نزد او قرائت کردم. هیچ‎گاه ندیدم خوشحال باشد یا بخندد. دائم الصمت و همواره مشغول به عبادت و ملاحظه در دقائق علمی بود و جز در مباحثات علمی، صحبت نمی‎کرد<ref>ر.ک: همان، ص47</ref>. احمد خیالی، همان طور که در علم‎آموزی می‎کوشید، در عمل به آداب سلوک نیز تلاش می‎کرد؛ وی تصوف و تلقین ذکر را به‎صورت عملی تجربه کرد. استاد او در تلقین ذکر، شیخ عبدالرحیم مرزیغونی بود<ref>ر.ک: همان، ص48</ref>.

پدر خیالی، قاضی بوده است. او اولین استاد احمد، بوده و مبانی علوم را به او آموخته است. احمد بن موسی، پس از آموزش مبانی به خدمت مولی خضر بن جلال‎الدین درآمد و به یادگیری معقول و منقول پرداخت. او پس از آن در برخی مدارس به تدریس پرداخت و سپس به مدرسه فلیپ منتقل شد. پس از وفات «تاج‎الدین» مشهور به ابن خطیب، مدرّس مدرسه «ازنیق»، محمود پاشای وزیر، خیالی را به سلطان محمد خان پیشنهاد نمود. سلطان گفت: آیا او همان نیست که بر «شرح العقائد» حاشیه نوشته و نام تو را در آن ذکر نموده؟ وزیر گفت: آری. سلطان گفت: او لایق چنین منصبی است؛ مدرسه مذکور را به او بسپار و روزی 130 درهم اجرت برای او معین کن. احمد در آن زمان در سفر حج بود و وقتی محمود پاشا به وی رسید و تکلیف این مسئولیت را برایش مطرح کرد، آن را نپذیرفت و در جواب اصرار وزیر بر این امر، به او گفت: اگر تو وزارتت و سلطان، سلطنتش را به من ببخشد، این سفر را وانمی‎گذارم... او پس از بازگشت از حج، آن مسئولیت را پذیرفت، ولی اجل بیش از چند سال بر انجام این کار مهلتش نداد<ref>ر.ک: همان، ص46-47</ref>.

نویسندگان، به‎جز پدر خیالی و خضر بن جلال‎الدین و شیخ زین‎الدین خافی (استاد ذکرش)، از کس دیگری به‎عنوان استاد او نام نبرده‎اند<ref>ر.ک: همان، ص49</ref>.

# حاشية على وقاية الرواية في مسائل الهداية<ref>ر.ک: همان، ص51-58</ref>.

[[رده:قربانی-باقی زاده]]