۶۱٬۱۸۹
ویرایش
تاریخ تشیع از آغاز تا پایان غیبت صغری: تفاوت میان نسخه‌ها
جز
جایگزینی متن - ' ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'شیخ طوسى' به 'شیخ طوسی') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۳۱: | خط ۳۱: | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
کتاب با مقدمه مهدی پیشوایی آغاز شده است. نویسنده، مطالب کتاب را در هشت بخش تنظیم | کتاب با مقدمه مهدی پیشوایی آغاز شده است. نویسنده، مطالب کتاب را در هشت بخش تنظیم کرده و هر بخش را همچون متون درسی، به چند فصل تقسیم نموده است.<ref>کتابخانه تخصصی مؤسسه شیعه‌شناسی، ص254</ref> | ||
در بخش اول کتاب، منابع و مآخذی که در آنها به تاریخ تشیع اشاره شده – به‌گونه اجمالی - معرفی گردیده و در بخش‌های بعدی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان غیبت صغری، بررسی و تحلیل شده است.<ref>ر.ک: فهرست کتاب‌های منتشرشده مردادماه 1382، ص179</ref> | در بخش اول کتاب، منابع و مآخذی که در آنها به تاریخ تشیع اشاره شده – به‌گونه اجمالی - معرفی گردیده و در بخش‌های بعدی، تاریخ تشیع از آغاز تا پایان غیبت صغری، بررسی و تحلیل شده است.<ref>ر.ک: فهرست کتاب‌های منتشرشده مردادماه 1382، ص179</ref> | ||
| خط ۳۸: | خط ۳۸: | ||
در مقدمه، تاریخ تشیع، تاریخ مکتبی زنده با پیروانی مبارز دانسته شده و به توضیح این مطلب پرداخته شده است.<ref>مقدمه، ص13-14</ref> | در مقدمه، تاریخ تشیع، تاریخ مکتبی زنده با پیروانی مبارز دانسته شده و به توضیح این مطلب پرداخته شده است.<ref>مقدمه، ص13-14</ref> | ||
نویسنده در فصل اول در دو درس، | نویسنده در فصل اول در دو درس، به معرفی منابعی پرداخته که در این‌باره وجود دارند و منابع اختصاصی و عمومی را معرفی کرده است. وی در این فصل، بر آن نیست که از همه آنچه به تاریخ تشیع مربوط مىشود، تحقیق و تحلیلى همهجانبه ارائه دهد، بلکه تلاش کرده اشارهاى به مهمترین منابع و مآخذ کرده و آنها را بهطور خلاصه معرفى و تحلیل کند.<ref>ر.ک: متن کتاب، ص17</ref> | ||
از آنجا که کتابهاى تاریخى و کتابهایى که درباره زندگى معصومان(ع) نوشته شده است و نیز کتابهاى حدیثى و رجالى، به تاریخ تشیع مربوطند، ازاینرو نویسنده منابع تاریخ تشیع را به دو دسته تقسیم کرده است: | از آنجا که کتابهاى تاریخى و کتابهایى که درباره زندگى معصومان(ع) نوشته شده است و نیز کتابهاى حدیثى و رجالى، به تاریخ تشیع مربوطند، ازاینرو نویسنده منابع تاریخ تشیع را به دو دسته تقسیم کرده است: | ||
| خط ۶۶: | خط ۶۶: | ||
به باور نویسنده، نخستین شیعیان از صحابیان بزرگوار پیامبر(ص) بودند و محمد کردعلى در «خطط الشام» آورده است که عدهاى از اصحاب در زمان پیامبر(ص)، به شیعه على(ع) معروف بودند. سید على‌خان شیرازى نیز در «الدرجات الرفيعة في طبقات الشيعة»، صحابیان شیعه را در دو بخش صحابیان شیعى از بنى هاشم و صحابیان شیعى از غیر بنى هاشم بررسى کرده است. همچنین مؤلف رجال البرقي نیز بخشى از کتابش را به یاران على(ع) از اصحاب پیامبر(ص) اختصاص داده است. [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]] در «الجمل» تمام صحابیانى را که در جنگهاى على(ع)، با حضرت همراهى کردند، شیعه میدانند. [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] در رجال کشى بعد از شمارش صحابیان شیعى، میگوید: تعداد زیادى به امامت على(ع) برگشتند. یاران [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] نیز در مقابل معاویه، همراهى اصحاب پیامبر(ص) با على(ع) را یکى از ادله حقانیت آن حضرت میدانستند.<ref>ر.ک: همان، ص86</ref> | به باور نویسنده، نخستین شیعیان از صحابیان بزرگوار پیامبر(ص) بودند و محمد کردعلى در «خطط الشام» آورده است که عدهاى از اصحاب در زمان پیامبر(ص)، به شیعه على(ع) معروف بودند. سید على‌خان شیرازى نیز در «الدرجات الرفيعة في طبقات الشيعة»، صحابیان شیعه را در دو بخش صحابیان شیعى از بنى هاشم و صحابیان شیعى از غیر بنى هاشم بررسى کرده است. همچنین مؤلف رجال البرقي نیز بخشى از کتابش را به یاران على(ع) از اصحاب پیامبر(ص) اختصاص داده است. [[مفید، محمد بن محمد|شیخ مفید]] در «الجمل» تمام صحابیانى را که در جنگهاى على(ع)، با حضرت همراهى کردند، شیعه میدانند. [[طوسی، محمد بن حسن|شیخ طوسی]] در رجال کشى بعد از شمارش صحابیان شیعى، میگوید: تعداد زیادى به امامت على(ع) برگشتند. یاران [[امام على(ع)|امیرالمؤمنین(ع)]] نیز در مقابل معاویه، همراهى اصحاب پیامبر(ص) با على(ع) را یکى از ادله حقانیت آن حضرت میدانستند.<ref>ر.ک: همان، ص86</ref> | ||
در فصل سوم، ادوار تحول تاریخی شیعه | در فصل سوم، ادوار تحول تاریخی شیعه در قالب شش درس بیان شده است که عناوین این دروس به ترتیب عبارت است از: شیعه در عصر خلفای اولیه؛ گسترش تشیع در عصر امویان؛ عصر [[امام سجاد(ع)]]؛ دعوت عباسیان و تأثیر آن در توسعه تشیع؛ شیعه در عصر عباسیان و علل فزونی شیعیان در عصر عباسیان.<ref>همان، ص89-141</ref> | ||
فصل چهارم در ذیل سه عنوان زیر، به قیام‌های شیعیان و | فصل چهارم در ذیل سه عنوان زیر، به قیام‌های شیعیان و علویان اختصاص یافته است: | ||
# قیام‌های شیعی و علوی در عصر امویان: قیامهاى شیعى بعد از نهضت عاشورا شروع شده است. قیام توابین و قیام مختار به‌روشنى براى خونخواهى امام حسین(ع) برپا شدند. رهبران این دو قیام هیچ‌یک علوى نبودند، بلکه از بزرگان شیعه بودند و تأثیر خوبى در گسترش تشیع داشتند. قیام زید بن على نیز در مقابل ستمکارىهاى هشام، خلیفه جبار اموى بود. به اعتقاد نویسنده، او فردى بزرگوار و مورد ستایش بود و براى امر به معروف و نهى از منکر قیام کرد. یحیى بن زید نیز بعد از شهادت پدرش به خراسان رفت و در آنجا برضد امویان قیام کرد، ولى او نیز مانند پدرش در میدان جنگ به ضرب تیرى کشته شد.<ref>ر.ک: همان، ص150</ref> | # قیام‌های شیعی و علوی در عصر امویان: قیامهاى شیعى بعد از نهضت عاشورا شروع شده است. قیام توابین و قیام مختار به‌روشنى براى خونخواهى امام حسین(ع) برپا شدند. رهبران این دو قیام هیچ‌یک علوى نبودند، بلکه از بزرگان شیعه بودند و تأثیر خوبى در گسترش تشیع داشتند. قیام زید بن على نیز در مقابل ستمکارىهاى هشام، خلیفه جبار اموى بود. به اعتقاد نویسنده، او فردى بزرگوار و مورد ستایش بود و براى امر به معروف و نهى از منکر قیام کرد. یحیى بن زید نیز بعد از شهادت پدرش به خراسان رفت و در آنجا برضد امویان قیام کرد، ولى او نیز مانند پدرش در میدان جنگ به ضرب تیرى کشته شد.<ref>ر.ک: همان، ص150</ref> | ||
| خط ۷۴: | خط ۷۴: | ||
# قیام‌های پراکنده: نویسنده، معتقد است این قیام‌ها اغلب بدون طرح و نقشه قبلى و با تصمیمگیرى فردى انجام میگرفت و بیشتر به صورت عکسالعمل در مقابل ستمهاى خلفا و حاکمان ستمکار برپا میشد. از جمله قیام حسین بن على حسنى معروف به شهید فخ که در مقابل سختگیرى و ستمهاى بیش از اندازه‌هادى، خلیفه عباسى، بود.<ref>همان، ص162</ref> | # قیام‌های پراکنده: نویسنده، معتقد است این قیام‌ها اغلب بدون طرح و نقشه قبلى و با تصمیمگیرى فردى انجام میگرفت و بیشتر به صورت عکسالعمل در مقابل ستمهاى خلفا و حاکمان ستمکار برپا میشد. از جمله قیام حسین بن على حسنى معروف به شهید فخ که در مقابل سختگیرى و ستمهاى بیش از اندازه‌هادى، خلیفه عباسى، بود.<ref>همان، ص162</ref> | ||
فصل پنجم گستره جغرافیایی تشیع را توضیح می‌دهد و مناطق شیعه‌نشین در قرن | فصل پنجم گستره جغرافیایی تشیع را توضیح می‌دهد و مناطق شیعه‌نشین در قرن اول تا سوم هجری را ترسیم می‌نماید. فصل ششم درباره انشعاب‌های داخلی تشیع و علل انشعاب آنهاست و دو فصل آخر نیز درباره میراث علمی شیعه و نقش شاعران در توسعه تشیع می‌باشد. | ||
==وضعیت کتاب== | ==وضعیت کتاب== | ||