پرش به محتوا

تاریخ از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغة: تفاوت میان نسخه‌ها

جز
جایگزینی متن - '‌ ' به ' '
جز (جایگزینی متن - 'نويسنده' به 'نویسنده')
جز (جایگزینی متن - '‌ ' به ' ')
برچسب‌ها: ویرایش همراه ویرایش از وبگاه همراه
خط ۳۷: خط ۳۷:
وی در ابتدای اثر با ذکر کلیاتی درباره تاریخ و ذکر معنا و سرگذشت این واژه، بینش تاریخی قرآن را این‌گونه تبیین می‌کند: «تاریخ از دیدگاه قرآن، مجموعه وقایع و حوادثی است که در چهارچوب قوانین و سنت‌های تغییرناپذیر بروز کرده‌اند و باید به‌عنوان تجربه و عبرت، در فراروی آیندگان قرار گیرند».<ref>متن اثر، ص15</ref>
وی در ابتدای اثر با ذکر کلیاتی درباره تاریخ و ذکر معنا و سرگذشت این واژه، بینش تاریخی قرآن را این‌گونه تبیین می‌کند: «تاریخ از دیدگاه قرآن، مجموعه وقایع و حوادثی است که در چهارچوب قوانین و سنت‌های تغییرناپذیر بروز کرده‌اند و باید به‌عنوان تجربه و عبرت، در فراروی آیندگان قرار گیرند».<ref>متن اثر، ص15</ref>


در دومین درس کتاب، اهمیت تاریخ از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده در قبال دیدگاه گروهی که با بدبینی به تاریخ می‌نگرند، به دیدگاه اسلام اشاره می‌کند که نقش تاریخ را در ابعاد نظری و عملی تعیین‌کننده می‌داند. البته او یادآور می‌شود که قرآن یک کتاب تاریخی نیست که چون دیگر کتاب‌ها در پی وقایع‌نگاری و انعکاس رویدادها و زندگی اقوام گذشته باشد، ولی مسائل زیادی از آن قابل استنباط و استخراج است و می‌توان ضوابط و قانونمندی حاکم بر تاریخ را به‌طور عمیق به‌ دست آورد؛ زیرا قرآن علل پیروزی‌ها، شکست‌ها، پیشرفت‌ها و عقب‌ماندگی‌های برخی از امم گذشته را تحلیل می‌کند و عوامل ظهور و افول تمدن‌ها را یادآور می‌شود و این‌سان ما را در متن زندگی گذشتگان قرار می‌دهد و از شخصیت‌هایی یاد می‌کند که منشأ تحول جامعه شده و اثر مثبتی در تاریخ داشته‌اند و نیز از جبارانی سخن می‌گوید که قافله بشری را سال‌ها عقب نگه داشته‌اند.<ref>ر.ک: همان، ص22-21</ref>
در دومین درس کتاب، اهمیت تاریخ از دیدگاه قرآن و نهج‌البلاغه مورد بحث قرار گرفته است. نویسنده در قبال دیدگاه گروهی که با بدبینی به تاریخ می‌نگرند، به دیدگاه اسلام اشاره می‌کند که نقش تاریخ را در ابعاد نظری و عملی تعیین‌کننده می‌داند. البته او یادآور می‌شود که قرآن یک کتاب تاریخی نیست که چون دیگر کتاب‌ها در پی وقایع‌نگاری و انعکاس رویدادها و زندگی اقوام گذشته باشد، ولی مسائل زیادی از آن قابل استنباط و استخراج است و می‌توان ضوابط و قانونمندی حاکم بر تاریخ را به‌طور عمیق به دست آورد؛ زیرا قرآن علل پیروزی‌ها، شکست‌ها، پیشرفت‌ها و عقب‌ماندگی‌های برخی از امم گذشته را تحلیل می‌کند و عوامل ظهور و افول تمدن‌ها را یادآور می‌شود و این‌سان ما را در متن زندگی گذشتگان قرار می‌دهد و از شخصیت‌هایی یاد می‌کند که منشأ تحول جامعه شده و اثر مثبتی در تاریخ داشته‌اند و نیز از جبارانی سخن می‌گوید که قافله بشری را سال‌ها عقب نگه داشته‌اند.<ref>ر.ک: همان، ص22-21</ref>
   
   
نویسنده سه راه را مطرح کرده که از طریق آن‌ها می‌توان اهتمام قرآن به تاریخ را به‌ دست آورد؛ نام سوره‌ها، فراخوانی به مطالعه تاریخ و مقاطع مهم تاریخ در قرآن سه راهی است که مطرح شده است. وی در بخش سوم چنین می‌نویسد: «بیش از نصف قرآن مربوط به تاریخ و تبیین فلسفه تاریخ است؛ حتی بخش عظیمی از آیات در موضوعات فقهی، کلامی و اجتماعی و... از نظر شأن و نزول و تطبیق و تعیین مصداق با تاریخ درآمیخته است.<ref>همان، ص24</ref>
نویسنده سه راه را مطرح کرده که از طریق آن‌ها می‌توان اهتمام قرآن به تاریخ را به دست آورد؛ نام سوره‌ها، فراخوانی به مطالعه تاریخ و مقاطع مهم تاریخ در قرآن سه راهی است که مطرح شده است. وی در بخش سوم چنین می‌نویسد: «بیش از نصف قرآن مربوط به تاریخ و تبیین فلسفه تاریخ است؛ حتی بخش عظیمی از آیات در موضوعات فقهی، کلامی و اجتماعی و... از نظر شأن و نزول و تطبیق و تعیین مصداق با تاریخ درآمیخته است.<ref>همان، ص24</ref>


ارزش تاریخ در نهج‌البلاغه، موضوع دیگری است که در ادامه مطالب به آن پرداخته شده است. نهج‌البلاغه افزون بر اینکه ما را به مطالعه و سیر و تحقیق در تاریخ ترغیب می‌کند، خود در نقل حوادث و وقایع مهم و حساس تاریخی پیشگام است و بیش از هر کتاب سخن از تاریخ به میان آورده است؛ در نخستین خطبه آن، مقاطع مهمی از تاریخ عنوان شده است. همانند تاریخ پیدایش جهان و مراحل طبیعی آن، آفرینش انسان نخستین (حضرت آدم(ع))، خلقت فرشتگان و بعثت انبیا(ع) که همه اینها نشانگر اهمیت تاریخ در نهج‌البلاغه است.<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>
ارزش تاریخ در نهج‌البلاغه، موضوع دیگری است که در ادامه مطالب به آن پرداخته شده است. نهج‌البلاغه افزون بر اینکه ما را به مطالعه و سیر و تحقیق در تاریخ ترغیب می‌کند، خود در نقل حوادث و وقایع مهم و حساس تاریخی پیشگام است و بیش از هر کتاب سخن از تاریخ به میان آورده است؛ در نخستین خطبه آن، مقاطع مهمی از تاریخ عنوان شده است. همانند تاریخ پیدایش جهان و مراحل طبیعی آن، آفرینش انسان نخستین (حضرت آدم(ع))، خلقت فرشتگان و بعثت انبیا(ع) که همه اینها نشانگر اهمیت تاریخ در نهج‌البلاغه است.<ref>ر.ک: همان، ص27</ref>
خط ۴۹: خط ۴۹:
نهج‌البلاغه نیز چون قرآن، ظلم و ستم را از اساسی‌ترین عوامل سقوط و تباهی جوامع بشر معرفی می‌کند و سرنوشت محتوم ستمکاران را نابودی و از دست رفتن قدرت و نیز شکست سریع کاخ ستم را از نتایج دنیوی استبداد می‌داند. با دقت در کلمات نهج‌البلاغه معلوم می‌شود که هیچ آفتی به‌مانند استبداد، حرکت منفی تاریخ و افول جامعه را سرعت نمی‌بخشد.<ref>همان، ص63</ref>
نهج‌البلاغه نیز چون قرآن، ظلم و ستم را از اساسی‌ترین عوامل سقوط و تباهی جوامع بشر معرفی می‌کند و سرنوشت محتوم ستمکاران را نابودی و از دست رفتن قدرت و نیز شکست سریع کاخ ستم را از نتایج دنیوی استبداد می‌داند. با دقت در کلمات نهج‌البلاغه معلوم می‌شود که هیچ آفتی به‌مانند استبداد، حرکت منفی تاریخ و افول جامعه را سرعت نمی‌بخشد.<ref>همان، ص63</ref>
   
   
قرآن برخی از حوادث تاریخی را پیشگویی کرده و سال‌ها پیش، از وقوع آنها خبر داده است. پیدایش خیر و برکت فراوان در خاندان پیامبر، تکثیر و استمرار نسل محمد(ص) و انقطاع نسل دشمنان او از جمله آنهاست. در نهج‌البلاغه نیز پیشگویی‌هایی آمده که پیدایش دولت کریمه حضرت مهدی(عج) و حکومت مستبدانه بنی مروان از جمله آنهاست. آن‌گونه که حضرت خبر داده بود مروان و فرزندانش سرنوشت مسلمانان را به‌ دست گرفتند، دست به قتل و غارت زدند و مسلمانان را در ظلمت ظلم نشاندند. همچنین تشکیل حکومت آل‌بویه، خون‌ریزی مغول، آینده شهر کوفه و شهادت امام حسین(ع) از دیگر مظاهر پیشگویی نهج‌البلاغه است.<ref>همان، ص142</ref>
قرآن برخی از حوادث تاریخی را پیشگویی کرده و سال‌ها پیش، از وقوع آنها خبر داده است. پیدایش خیر و برکت فراوان در خاندان پیامبر، تکثیر و استمرار نسل محمد(ص) و انقطاع نسل دشمنان او از جمله آنهاست. در نهج‌البلاغه نیز پیشگویی‌هایی آمده که پیدایش دولت کریمه حضرت مهدی(عج) و حکومت مستبدانه بنی مروان از جمله آنهاست. آن‌گونه که حضرت خبر داده بود مروان و فرزندانش سرنوشت مسلمانان را به دست گرفتند، دست به قتل و غارت زدند و مسلمانان را در ظلمت ظلم نشاندند. همچنین تشکیل حکومت آل‌بویه، خون‌ریزی مغول، آینده شهر کوفه و شهادت امام حسین(ع) از دیگر مظاهر پیشگویی نهج‌البلاغه است.<ref>همان، ص142</ref>


==وضعیت کتاب==
==وضعیت کتاب==
۶۱٬۱۸۹

ویرایش