۶۱٬۱۸۹
ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
خط ۲۹: | خط ۲۹: | ||
}} | }} | ||
'''تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة(طبع جدید)'''، تألیف [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|شمسالدین یوسف بن قزاوغلی (قزغلی) بن عبدالله]] معروف به [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزی]] (متوفی 654ق)، یکی از آثار مهم درباره مناقب و فضایل اهلبیت(ع) است. تذكرة الخواص از جمله آثار حدیثی | '''تذكرة الخواص من الأمة بذكر خصائص الأئمة(طبع جدید)'''، تألیف [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|شمسالدین یوسف بن قزاوغلی (قزغلی) بن عبدالله]] معروف به [[ابن جوزی، یوسف بن قزاوغلی|سبط ابن جوزی]] (متوفی 654ق)، یکی از آثار مهم درباره مناقب و فضایل اهلبیت(ع) است. تذكرة الخواص از جمله آثار حدیثی اهل سنت بشمار میرود و بنای نویسنده بر آن بوده که اخبار را بهصورت مسند ذکر کند. کتاب با تحقیق [[تقي زاده، حسین|حسین تقیزاده]] منتشر شده است. | ||
==ساختار== | ==ساختار== | ||
خط ۳۷: | خط ۳۷: | ||
یکی از ویژگیهای مهم این اثر بهرهگیری نویسنده از منابع بسیار و گوناگون در تدوین و نگارش آن است که برخی از آنها اکنون موجود نیست. در یک تقسیمبندی کلی میتوان منابع این کتاب را به دو دسته کلی تقسیم کرد: | یکی از ویژگیهای مهم این اثر بهرهگیری نویسنده از منابع بسیار و گوناگون در تدوین و نگارش آن است که برخی از آنها اکنون موجود نیست. در یک تقسیمبندی کلی میتوان منابع این کتاب را به دو دسته کلی تقسیم کرد: | ||
# منابع شفاهی که نویسنده از راویان بسیار نام برده و از آنان اخباری را با این تعابیر نقل کرده است: «أخبرنا، حدثنا، أنبأنا، قرئت علي، سمعت و...». | # منابع شفاهی که نویسنده از راویان بسیار نام برده و از آنان اخباری را با این تعابیر نقل کرده است: «أخبرنا، حدثنا، أنبأنا، قرئت علي، سمعت و...». | ||
# منابع مکتوب که مؤلف به سه شیوه گوناگون از آنها استفاده و آنها را یاد | # منابع مکتوب که مؤلف به سه شیوه گوناگون از آنها استفاده و آنها را یاد کرده است: با تعابیری کلی و عام مانند «قال أهل السير» یا «اختلف علماء السير»؛ با ذکر نام مؤلفان بدون اشاره به نام آثارشان همانند: سعدی، شعبی؛ با ذکر نام کتاب و مؤلفان آنها که در اینباره نزدیک به شصت منبع با نام مؤلفان آنها بیان کرده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/61281/106 ر.ک: رنجبر، محسن، ص107-106]</ref> | ||
به نظر میرسد در تدوین و نگارش چنین اثری، افزون بر آنچه نویسنده در مقدمه کتاب به آن پرداخته، دو نکته دیگر قابل توجه و تأمل است که از نوع رویکرد و شیوه انتخاب و چینش اخبار و نیز از لابهلای گزارشهای کتاب میتوان استنباط کرد: | به نظر میرسد در تدوین و نگارش چنین اثری، افزون بر آنچه نویسنده در مقدمه کتاب به آن پرداخته، دو نکته دیگر قابل توجه و تأمل است که از نوع رویکرد و شیوه انتخاب و چینش اخبار و نیز از لابهلای گزارشهای کتاب میتوان استنباط کرد: | ||
# ارائه دیدگاه اهل سنت معتدل درباره اهلبیت(ع): او در تأیید دیدگاه یادشده به دو موضوع توجه کرده است: نخست بیان مناقب و فضایل اهلبیت(ع) و رد تضعیفات برخی از علمای اهل سنت، بهویژه جدش، درباره برخی از اخبار مناقب و فضایل. دوم پرداختن به برخی از مثالب و اعمال ناشایست برخی از اصحاب و زنان صحابیکه چنین رویکردی تلویحاً و غیر مستقیم، نظریه عدالت صحابه نزد اهل سنت را به چالش کشیده است. | # ارائه دیدگاه اهل سنت معتدل درباره اهلبیت(ع): او در تأیید دیدگاه یادشده به دو موضوع توجه کرده است: نخست بیان مناقب و فضایل اهلبیت(ع) و رد تضعیفات برخی از علمای اهل سنت، بهویژه جدش، درباره برخی از اخبار مناقب و فضایل. دوم پرداختن به برخی از مثالب و اعمال ناشایست برخی از اصحاب و زنان صحابیکه چنین رویکردی تلویحاً و غیر مستقیم، نظریه عدالت صحابه نزد اهل سنت را به چالش کشیده است. | ||
# برائت از دیدگاه | # برائت از دیدگاه بنی امیه و اهل سنت افراطی نسبت به اهلبیت(ع) که اکنون در فرقه وهابیت نمود یافته است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/61281/107 ر.ک: همان، ص107]</ref> | ||
یکی دیگر از ویژگیهای مهم و نقاط قوت کتاب پاسخگویی نویسنده به تضعیف و نقد برخی از اخبار، بهویژه اخبار مربوط به مناقب اهلبیت(ع) است. نکته شایان توجه در اینباره آن است که مؤلف کوشیده بر اساس شیوه مقبول محدثان و مورخان اهل سنت، تضعیفات سندی و در برخی موارد، نقد دلالی و محتوایی آنان را به شیوههای گوناگون پاسخ دهد. او در جاهایی، تضعیف سندی آنان را مردود دانسته است؛ چنانکه در جاهای دیگر، اخبار یادشده را با سلسله سندی بیان کرده است که دیگر نمیتواند از سوی محدثان و مورخان اهل سنت مخدوش گردد. برای نمونه، او به تضعیفات سندی و در جایی محتوایی آنان درباره احادیث مؤاخات، منزلت، قسمتی از حدیث غدیر، طیر، سد ابواب و... پاسخ داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7884/1/117 ر.ک: همان، ص117]</ref> | یکی دیگر از ویژگیهای مهم و نقاط قوت کتاب پاسخگویی نویسنده به تضعیف و نقد برخی از اخبار، بهویژه اخبار مربوط به مناقب اهلبیت(ع) است. نکته شایان توجه در اینباره آن است که مؤلف کوشیده بر اساس شیوه مقبول محدثان و مورخان اهل سنت، تضعیفات سندی و در برخی موارد، نقد دلالی و محتوایی آنان را به شیوههای گوناگون پاسخ دهد. او در جاهایی، تضعیف سندی آنان را مردود دانسته است؛ چنانکه در جاهای دیگر، اخبار یادشده را با سلسله سندی بیان کرده است که دیگر نمیتواند از سوی محدثان و مورخان اهل سنت مخدوش گردد. برای نمونه، او به تضعیفات سندی و در جایی محتوایی آنان درباره احادیث مؤاخات، منزلت، قسمتی از حدیث غدیر، طیر، سد ابواب و... پاسخ داده است.<ref>[https://www.noorlib.ir/view/fa/book/bookview/text/7884/1/117 ر.ک: همان، ص117]</ref> | ||
خط ۴۷: | خط ۴۷: | ||
مطالب ابواب کتاب به ترتیب عبارتند از: | مطالب ابواب کتاب به ترتیب عبارتند از: | ||
باب اول: نسب امام علی(ع) و نام، کنیه، صفت، پدر، مادر، برادران و | باب اول: نسب امام علی(ع) و نام، کنیه، صفت، پدر، مادر، برادران و خواهران او. | ||
باب دوم: فضایل [[امام على(ع)|امام علی(ع)]]. پس از ذکر آیات نازل در شأن آن حضرت، احادیث مشهور و متواتر در فضیلت حضرت ذکر شده است. | |||
باب سوم: خلافت [[امام على(ع)]]. عمده اخبار این بخش به سه جنگ مهم در دوران خلافت امام(ع)؛ یعنی جمل و صفین و نهروان اختصاص دارد. | |||
باب چهارم: ورع [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] و زهد و خوف و عبادت او. | باب چهارم: ورع [[امام على(ع)|امام علی(ع)]] و زهد و خوف و عبادت او. نظر به اینکه زهد و عبادت امام علی(ع) از ویژگیهای بارز حضرت است، یک باب به اخبار این دو امر اختصاص یافته است. | ||
باب پنجم: منتخباتی از سخنان امام(ع) است، ابتدا چند خطبه آمده و سپس سخنان دیگر آن حضرت در موضوعات مختلف گرد آمده است. | باب پنجم: منتخباتی از سخنان امام(ع) است، ابتدا چند خطبه آمده و سپس سخنان دیگر آن حضرت در موضوعات مختلف گرد آمده است. | ||
باب ششم: | باب ششم: شهادت [[امام على(ع)|امام علی(ع)]]. در این باب، چگونگی شهادت، میراث حضرت، والیان حضرت هنگام شهادت، انگشتر، موالی، مسانید و همسران حضرت، تبیین شده است. | ||
باب هفتم: همسران و فرزندان [[امام على(ع)|امیر مؤمنان(ع)]]. اگرچه عنوان باب حکایت از منحصر بودن مطالب آن به | باب هفتم: همسران و فرزندان [[امام على(ع)|امیر مؤمنان(ع)]]. اگرچه عنوان باب حکایت از منحصر بودن مطالب آن به همسران و فرزندان امام(ع) است، اما پس از ذکر این امور، به معرفی جعفر بن ابیطالب و عبداللّه بن جعفر نیز پرداخته شده است. | ||
باب هشتم: شرح حال امام حسن(ع). در این باب | باب هشتم: شرح حال امام حسن(ع). در این باب فضایل امام حسن(ع)، اتفاقات پس از شهادت [[امام على(ع)|امام علی(ع)]]، وفات امام حسن(ع)، فرزندان امام(ع) و معرفی چند تن از نوادههای او آمده است. | ||
باب نهم: شرح حال امام حسین(ع). این | باب نهم: شرح حال امام حسین(ع). این باب بیشتر به زندگی سیاسی امام حسین(ع) اختصاص دارد. پایانبخش این باب، فصلی در مورد یزید بن معاویه و جواز لعن او و بحثی درباره قیام مختار و انتقام خداوند از قاتلان امام حسین(ع) است. | ||
باب دهم: شرح حال محمد بن حنفیه. پس از بیان برخی ویژگیهای او، سخنان و چگونگی وفات و فرزندان او ذکر شده است. | |||
باب یازدهم: شرح حال خدیجه کبری و حضرت زهرا(س). در این باب فضایل این دو شخصیت بزرگوار و | باب یازدهم: شرح حال خدیجه کبری و حضرت زهرا(س). در این باب فضایل این دو شخصیت بزرگوار و چگونگی وفات آنها و نیز فرزندانشان بیان شده است. | ||
باب دوازدهم: شرح حال بقیه امامان(ع). زندگینامه مختصر نه امام باقیمانده در آخرین باب آمده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/24940/119 خوشنژادیان، صدیقه، ص119]</ref> | باب دوازدهم: شرح حال بقیه امامان(ع). زندگینامه مختصر نه امام باقیمانده در آخرین باب آمده است.<ref>[https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/24940/119 خوشنژادیان، صدیقه، ص119]</ref> |
ویرایش