۶۱٬۱۸۹
ویرایش
جز (جایگزینی متن - '<references /> ' به '<references/> ') |
جز (جایگزینی متن - ' ' به ' ') |
||
| خط ۴۵: | خط ۴۵: | ||
از لحاظ موضوعی، این کتاب مشتمل بر تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مکه است. گزارشهای ابن فهد بیانگر وضعیت مکه و تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مکه در نیمه دوم سده نهم قمری است. مصادر و مآخذ ابن فهد بیشتر از اسناد و فرمانهای امیران و حکمرانان چَرکسی برای اشراف مکه و قضات و محتسبان و برخی بازرگانان مکه و نیز اخبار و گزارشهای مسافران مکه، گزینش شده است. بیشتر مطالب کتاب بر پایه اینگونه آگاهیها و نیز اطلاعاتی است که از طریق مکاتبات خصوصی با شخصیتها و دانشوران مکه مانند نامه گزارشگرانه [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|شمسالدین سخاوی]] برای عز بن فهد و نیز اخباری که این افراد در اختیار وی گذاشتهاند، به دست آمده است. ابن فهد به هیچیک از تواریخ محلی قدیم و جدید مکه استناد نکرده است.<ref>همان</ref> | از لحاظ موضوعی، این کتاب مشتمل بر تاریخ سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مکه است. گزارشهای ابن فهد بیانگر وضعیت مکه و تحولات سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مکه در نیمه دوم سده نهم قمری است. مصادر و مآخذ ابن فهد بیشتر از اسناد و فرمانهای امیران و حکمرانان چَرکسی برای اشراف مکه و قضات و محتسبان و برخی بازرگانان مکه و نیز اخبار و گزارشهای مسافران مکه، گزینش شده است. بیشتر مطالب کتاب بر پایه اینگونه آگاهیها و نیز اطلاعاتی است که از طریق مکاتبات خصوصی با شخصیتها و دانشوران مکه مانند نامه گزارشگرانه [[سخاوی، محمد بن عبدالرحمن|شمسالدین سخاوی]] برای عز بن فهد و نیز اخباری که این افراد در اختیار وی گذاشتهاند، به دست آمده است. ابن فهد به هیچیک از تواریخ محلی قدیم و جدید مکه استناد نکرده است.<ref>همان</ref> | ||
روش عز بن فهد در نگارش «بلوغ القری» شباهت بسیار به شیوه «إتحاف الوری» تألیف پدرش دارد و در واقع ادامه و استمرار کار او است. ویژگی مشترک هر دو کتاب، تدوین گاهشمارانه رخدادها بر پایه تقویم عربی است. البته در «إتحاف الوری» رویدادها بهصورت سالشماری گزارش شده و در «بلوغ القری»، همه آگاهیها بر پایه ماههای عربی تدوین یافته است. به اصطلاح روش عز بن فهد، رخدادنویسی ماهنگارانه است. او در این روش، به شکلی جزئیتر، هر رویداد و موضوع خبری را بر پایه روزهای هر ماه تنظیم مینماید. تفاوت دیگر در این است که در «إتحاف الوری» تنها گزارش «وفَیات» بزرگان و دانشوران مکه ضبط گشته و در این میان، توجهی | روش عز بن فهد در نگارش «بلوغ القری» شباهت بسیار به شیوه «إتحاف الوری» تألیف پدرش دارد و در واقع ادامه و استمرار کار او است. ویژگی مشترک هر دو کتاب، تدوین گاهشمارانه رخدادها بر پایه تقویم عربی است. البته در «إتحاف الوری» رویدادها بهصورت سالشماری گزارش شده و در «بلوغ القری»، همه آگاهیها بر پایه ماههای عربی تدوین یافته است. به اصطلاح روش عز بن فهد، رخدادنویسی ماهنگارانه است. او در این روش، به شکلی جزئیتر، هر رویداد و موضوع خبری را بر پایه روزهای هر ماه تنظیم مینماید. تفاوت دیگر در این است که در «إتحاف الوری» تنها گزارش «وفَیات» بزرگان و دانشوران مکه ضبط گشته و در این میان، توجهی ویژه به گزارش رخدادهای سیاسی اشراف آل برکات شده و برخی از گزارشهای مربوط به مسجد الحرام هم آمده است؛ اما در «بلوغ القری»، وفیات و موالید به ترتیب هر ماه و با تفصیل گزارش گشته و رخدادهای جزئی دیگر نیز به آن افزوده شده است. گذشته از این، «بلوغ القری» معمولا به ثبت رخدادهای مهم از قبیل رفتوآمد شخصیتها، مناسبات سیاسی، درگیریها، آداب و رسمهای مردم مکه، مسائل مربوط به اداره مسجد الحرام و کعبه و شهر مکه پرداخته و نویسنده کتاب، عهدهدار گزارش همه رخدادهایی بوده که در فاصله رمضان 885ق تا ربیعالثانی 922ق در مکه روی داده است.<ref>همان</ref> | ||
نویسنده هدف خود از نگارش این کتاب را به ضرورت ثبت عظمتها و ارزشهای مکه و روشن کردن ناشناختههای آن بازگردانده است.<ref>همان</ref> | نویسنده هدف خود از نگارش این کتاب را به ضرورت ثبت عظمتها و ارزشهای مکه و روشن کردن ناشناختههای آن بازگردانده است.<ref>همان</ref> | ||
| خط ۵۲: | خط ۵۲: | ||
#وفیات و موالید: | #وفیات و موالید: | ||
#: معمولا در گزارشها مرسوم نیست که از تولدها و جشنهای تولد یاد شود، اما نویسنده دست کم درباره افراد نزدیک و خویشاوندان و فرزندان دانشوران و اشراف و خاندانهای معروف، گزارشهای دست اول از تاریخ تولدها ارائه داده است. در موضوع وفیات، افزون بر تاریخ وفات زنان و مردان مکه اعم از شخصیتها و دانشوران مکه و کارگزاران حکومتی، از مراسم کفن و دفن، محل دفن، خواندن نماز میت و حوادثی که در اینگونه | #: معمولا در گزارشها مرسوم نیست که از تولدها و جشنهای تولد یاد شود، اما نویسنده دست کم درباره افراد نزدیک و خویشاوندان و فرزندان دانشوران و اشراف و خاندانهای معروف، گزارشهای دست اول از تاریخ تولدها ارائه داده است. در موضوع وفیات، افزون بر تاریخ وفات زنان و مردان مکه اعم از شخصیتها و دانشوران مکه و کارگزاران حکومتی، از مراسم کفن و دفن، محل دفن، خواندن نماز میت و حوادثی که در اینگونه مراسم اتفاق میافتاده، گزارش شده است. در بیان وفیات حتی تاریخ وفات کودکان و نوزادان را هم نادیده نگرفته است. اهتمام مؤلف تنها به یادکرد وفات نامآوران شهر مکه اختصاص ندارد و گاه از افراد گمنام هم گزارشهایی داده است. البته اخبار وفیات اشراف و اعیان را با آگاهیهای بیشتر آورده است. گاه پس از این مباحث، آگاهیهایی از سرنوشت فرزندان و منسوبان متوفی نیز داده است.<ref>همان</ref> | ||
#اخبار سیاسی: | #اخبار سیاسی: | ||
#: مهمترین و بیشترین گزارشهای این موضوع درباره فرمانهای حکومتی و جلساتی است که پس از رسیدن فرمان سلطان برای قرائت آن تشکیل میشود. از افراد حاضر در این جلسات و مباحث و رخدادهای پیرامون آن، مانند کوششهای حکومت اشراف و روش سیاسی و عملکرد محمد بن برکات و برکات بن محمد که در روزگار مؤلف بر مکه حکومت میکردهاند، خبرهای بسیار گزارش شده است. اقدامات نظامی شریف و بیرون رفتن او از شهر و اخبار مربوط به روابط اشراف و خویشاوندان حاکم، از گزارشهای ثابت «بلوغ القری» است. از این گزارشها بهراحتی میتوان سیمای سیاسی مکه در سده نهم قمری و تاریخ تحلیلی آن را دریافت. روابط و مناسبات شریف مکه با دانشوران و قضات و فقیهان مکه و نیز عزل و نصب افراد، در زمره اخبار سیاسی این کتاب قرار میگیرد. گزارش از عملکرد و کوششهای قضات که نقشی مهم در اداره شهر داشتهاند، مورد توجه ابن فهد است. گزارش خلعتها و هدایا به اشراف و مقامهای حکومتی از سوی دولت حکمرانان چرکسی مصر، در این شمار است.<ref>همان</ref> | #: مهمترین و بیشترین گزارشهای این موضوع درباره فرمانهای حکومتی و جلساتی است که پس از رسیدن فرمان سلطان برای قرائت آن تشکیل میشود. از افراد حاضر در این جلسات و مباحث و رخدادهای پیرامون آن، مانند کوششهای حکومت اشراف و روش سیاسی و عملکرد محمد بن برکات و برکات بن محمد که در روزگار مؤلف بر مکه حکومت میکردهاند، خبرهای بسیار گزارش شده است. اقدامات نظامی شریف و بیرون رفتن او از شهر و اخبار مربوط به روابط اشراف و خویشاوندان حاکم، از گزارشهای ثابت «بلوغ القری» است. از این گزارشها بهراحتی میتوان سیمای سیاسی مکه در سده نهم قمری و تاریخ تحلیلی آن را دریافت. روابط و مناسبات شریف مکه با دانشوران و قضات و فقیهان مکه و نیز عزل و نصب افراد، در زمره اخبار سیاسی این کتاب قرار میگیرد. گزارش از عملکرد و کوششهای قضات که نقشی مهم در اداره شهر داشتهاند، مورد توجه ابن فهد است. گزارش خلعتها و هدایا به اشراف و مقامهای حکومتی از سوی دولت حکمرانان چرکسی مصر، در این شمار است.<ref>همان</ref> | ||
ویرایش